TÜSİAD'ın 3'üncü kadın başkanı Cansen Başaran Symes kendi kendine okuma yazma öğrenip 6 yaşında okula ikinci sınıftan başladı. Trabzon’da doğan Symes, tıp fakültesi okuyacak kadar puan alıp tercihini bir hocası uğruna işletmeden yana kullandı. İş hayatına atıldığında arkadaşları arasındaki kod adı ise yüksek enerjisi nedeniyle Atom Karınca oldu.
Peki ama patronlara nazaran kamuoyu tarafından çok da tanımmayan Cansen Başaran Symes kimdir? İş çevrelerinin, başarılı bir yönetici, iyi bir lider olarak tanımladığı Cansen Başaran Symes’ın nasıl bir eğitim ve çalışma hayatı oldu? Kendisini iş dünyasının en etkili kuruluşlarından birinin başkanlığına getirecek başarının arkasındaki sır nedir?
Symes'ı TÜSİAD’ın başkanlığına kadar taşıyan kilometre taşlarından oluşan Hürriyet'ten Hülya Güler'in derlemesi şöyle:
Hep sınıfın en küçüğü
Trabzon’da doğan Cansen Başaran Symes daha çok küçük yaşlarda zekası ile etrafındakilerden farklı olduğunu ortaya koydu. Kendi kendine okuma yazma öğrendi ve bu nedenle de henüz 6 yaşına basmadan, birinci sınıfı atlayarak 2. sınıftan okula başladı. Böylece eğitim hayatı boyunca hep yaşıtlarından daha küçük olan Cansen Başaran Symes, Trabzon’da başladığı ilkokulu, Ankara’da tamamladıktan sonra, Liseyi İstanbul’da Kadıköy Kız Lisesi’nde okudu.
Doktor ya da eczacı
Üniversite sınavından tıp okuyabilecek kadar yüksek bir puan aldığı halde, lisede hayalini kurduğu pazarlama alanında çalışmak için İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesini tercih etti. Ailesi sınavdan aldığı yüksek puanı yazık ettiğini düşünüp, keşke doktor ya da hiç olmasa eczacı olsaydı dese de, Cansen Başaran Symes yıllar sonra İstanbul İşletme’yi o dönemdeki hocalardan Mehmet Uluç için özellikle tercih ettiğini anlatacaktı. ‘Notu en yüksekler arasında değildim. Hem okul hayatını hem de yaşamayı dengeli yürüttüm” dediği öğrencilik yıllarından kalma bir lakabı olmasa da, bazı çalışma arkadaşları Cansen Başaran Symes’ı yüksek enerjisi nedeniyle çizgi film karakteri ‘iyi kalpli süper kahraman Atom Karınca’ya benzetiyor.
Aynı kurumda 32 yıl
Pazarlamaya ilgi duyarak başladığı üniversite hayatının sonunda, daha fazla yaratıcı fikir üretebileceği alanlara ilgi duymaya başladı. Hatta bir ara reklamcılığı bile düşünse de, daha 21 yaşına bile gelmemişken kuruluş aşamasındaki uluslararası danışmanlık ve denetim şirketi Pricewaterhouse’a (Daha sonra birleşmelerle PricewaterhouseCoopers (PWC) adını aldı) katıldı ve bu kurumda tam 32 yıl çalıştı. Tabii başlangıçta Pricewaterhouse’un Cansen Başaran Symes’ı şirkette yeni fikirlere açık olunduğu konusunda ikna etmesi gerekti. Çünkü kendisi bu işi iki kez hayır dedikten sonra, 3. görüşmede kabul etti.
‘Çoğu zaman tek kadın’
1981’den 2013 yılının Nisan ayına kadar PWC Kopenhag, Londra ve İstanbul ofislerinde çeşitli kademelerde görev üstlenen Cansen Başaran-Symes, PWC Orta ve Doğu Avrupa Bölgesi ve PWC Eurofirm Yönetim Kurulu üyeliği yaptı. Okul hayatında yaş olarak hep en küçük olan Cansen Başaran Symes, PWC’deki kariyerinin büyük büyük kısmında da yönetim kurulu masasındaki tek ya da iki kadından biri oldu. PWC Türkiye’nin büyümesinde önemli rol oynayan Cansen Başaran Symes, Mart 2014 tarihi itibariyle Allianz Sigorta ve Allianz Hayat ve Emeklilik A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevine atandı.
Başarısının sırrı: İşinizle çoşkulu bir ilişki kurun
Sadece kariyerine odaklanmayan, yaşadığı çevreye, ülkesine ve dünya meselelerine duyarlı biri olarak gerektiğinde harekete geçmeyi de başarmış birisi Cansen Başaran Symes. Belki de şu sözler onun aynı anda birçok işi birden yürütebilmesinin sırrını ortaya koyuyor: “Yaşam kalitesini artırmanın önemli formülü sevgi dolu olmak ve işinizi yaşamınızın bir parçası olarak kabul etmek. Gocunmadan yapabileceğiniz bir işle uğraşmanız gerek. Çünkü insanın işim dediği uğraşla çoşkulu bir ilişkisi olması lazım. Severek ve heyecan duyarak yapılan işlerde negatif girdiler büyük ölçüde azalıyor.
Yatırım ortamının iyileşmesine katkı
Kendisinden söz etmekten, yaptığı işler dışında gündeme gelmekten pek hoşlanmayan Cansen Başaran Symes, daha önce yaptığı bir konuşmada, ‘Sadece yetenekli olmak yeterli değil, ilham verin’ diyor. Bu anlayışla olsa gerek kariyeri boyunca Türkiye’de yatırım ortamının iyileşmesine katkı sağlayıcı faaliyetlerde ve girişimciliği desteklemede hep etkin oldu. Endeavor Türkiye’nin kurucularından biri olan Cansen Başaran Symes, ‘Uluslararası standartda girişimci eksikliğini gördüğü için’ Endeavor Türkiye’ye baştan beri hiç bir katkısını esirgemeyen isimlerden biri.
Oğlunun ilk doğum gününü neden kaçırdı?
Cansen Başaran Symes, 2000 yılında World Economic Forum (Dünya Ekonomi Forumu) tarafından ‘Global Leaders for Tomorrow- Geleceğin Global Liderleri’ ünvanını aldı. TurkishWIN’in (The Turkish Women’s International Network) etkinliklerinden birinde yaptığı ‘İş Hayatının İniş ve Çıkışları’ başlıklı konuşmasında Cansen Başaran Symes, Dünya Ekonomik Forumu tarafından Geleceğin Global Liderleri’nden biri olarak seçilmesiyle ilgili düzenlenen törene katıldığı günün oğlunun birinci yaş günü ile çakıştığından söz ediyor. Geleceğin Global Lideri unvanı kapsamında Dünya Ekonomik Forumu için çeşitli projeler yürüttü. Bunların arasında yer alan ‘Avrupa’nın Geleceği’ ve ‘Wake-Up Europe-Uyan Avrupa’ başlıklı çalışmaları uluslararası arenada dikkat çekti. ansen Başadan Symes’ın Geleceğin Global Liderleri’nden biri olarak Avrupa’nın geleceğine ilişkin araştırmalara başkanlık etmesi, oğlunun ilk doğumgününü kaçırmasına değdiğini gösteriyor. Zaten kendisi de yıllar sonra bunu kabul ediyor.
Yönetici-ortak eşi mi olsaydım
1981’de 7 kişiden biri olarak katıldığı PWC’de 1990’da 9 yıl gibi kısa bir süre içinde ‘yönetici-ortak’ statüsüne yükselen Cansen Başaran Symes, yine yaptığı bir konuşmada şu itirafta bulunuyor: “Bazen PWC’nin uluslararası düzeydeki etkinliklerinde özellikle eşlerin geçirdiği keyifli zamanlara karşılık yaptığımız yoğun toplantılar sonunda bazen aklımdan, ’Acaba PWC’de yönetici-ortak olmak yerine ‘yönetici-ortak eşi’ mi olsaydım diye geçiriyordum.”
Fikir absürt değilse umut yok demektir
Cansen Başaran Symes’ın kendi adını taşıyan websitesinde bazı ünlü düşünürlerin özellikle ‘fikir ve bilgi’ konusundaki en sevdiği sözlerine de yer veriyor. Bunlardan biri, Albert Einstein’in “Eğer bir fikir başlangıçta absürd gelmiyorsa, o zaman bu fikir için yeterince umut yok demektir” cümlesi. Bir diğer ilginç cümle de ünlü yazar John Steinbeck’ten: “Fikirler tavşana benzerler. Birkaç tane edindikten sonra bu fikirlerle başedebilirsen çok kısa bir sürede bir düzine fikrin olur."
Eşi şampiyon bir golfçü
INSPARK Intelligent Business Solutions’un (Bilişim ve danışmanlık kuruluşu) kurucusu Stephen Symes ile evli olan Cansen Başaran Symes’ın henüz lise eğitimi devam eden bir oğlu var. İlgi alanları arasında gelecek trendleri, çeşitlilik, networking, dekorasyon ve tasarım, yemek yapma yüzmek ve golf bulunan Cansen Başaran Symes’ın eşi Stephen Symes da, şampiyonlukları olan iyi bir golfçü.Ayakkabıya düşkün Yakın çalışma arkadaşlarından biri, “Cansen size her zaman, ‘bir adım ilerisine hazır olduğu’ hissini verir. Biz kendisi ile gece yarısı veya çok erken saatlerde yolculuk yaptık, çok yoğun ve uzun mesai harcadık. Her zaman düzenli, tertipli ve çok şık gördüm. Çok zevkli bir insandır. Birçok kadın gibi O da ayakkabı ve çanta sever. Bana iki ayakkabı gösterin hangisi Cansen’in bilebilirim” şeklinde tanımladı.
Duygusal ama sağduyulu
Uluslararası bir şirkette kariyer basamaklarını tek tek tırmandığı başarılı iş hayatı boyunca Dünya Ekonomik Forumu, TÜSİAD ve Endeavor Türkiye başta olmak üzere bir çok yerli ve yabancı sivil toplum kuruluşunda görev alan Cansen Başaran Symes’ı tanıyanlar bir nefeste şu özellikleri sıralıyor: “İşi dışında gündeme gelmeyi sevmez, işine bakar, son derece planlı, programlı, doğru takımı kurup iyi çalışmasını sağlamayı çok iyi bilir, yeni fikirlere çok açık, iyi bir dinleyici, odaklı, takipçi, farklı insanları bir araya getirerek çarpan etkisi yaratır, çok duyarlı, duygusal ama aynı zamanda çok sağduyulu, beklentisinin yüksek olduğunu hep hissettirir.”
Davos kırılma noktası oldu
Çalışma hayatı boyunca sosyal sorumluluk projelerine zaman ayırmayı ihmal etmeyen Cansen Başaran Symes, Dünya Ekonomik Forumu’ tarafından ‘Geleceğin Global Liderleri’ arasında yer almasının hayatını değiştirdiğini söylüyor. Sivil toplum kuruluşlarında görev almanın kendisini bugünlere getirdiğini söyleyen Cansen Başaran Symes yine bir konuşmasında, “Davos için ne hissettiğimizi sordular bir kez, ‘Dünya küçük, her şeyi avucumun içinde hissediyorum’ demiştim. Liderlik artık değişiyor, ülkeniz için harekete geçin” diyor.
Çok paylaşımcı
Cansen Başaran Symes’ı sosyal sorumluluk faaliyetlerinden dolayı yakından tanıyan bir isim, şu özelliğini aktardı: “Liderlik doğasında var. Çok iyi bir yönetiçi, yüksek ideallerin gerçekleştirilmesinde ve katılımcılık sağlamada etkili. Bilgiyi, insanı, ekipleri, süreçleri, fikirleri çok iyi yöneten bir kadın lider ve uluslararası yönetici. Ayrıca çok paylaşımcı bir insan. Bir kez kendisinde gördüğüm bir eşyasının ne kadar güzel olduğunu ifade ettiğimi, onu bana vermek için oldukça ısrar etmişti. Bu çok güzel bir özellik.”
Sorun çözümünde sakin, iyi bir şeyde heyecanlı
Tartışmasız çok çalışkan, güçlü bir isim ve yüz hafızası olduğunu kaydeden yakın çalışma arkadaşlarından biri Cansen Başaran Symes için, “Herhangi bir olumsuzluk karşısında hiçbir zaman aşırı tepki verdiğini hatırlamıyorum. Genelde sorun çözümünde sakin, olumlu bir şey olduğunda da heyecanlıdır. Enerjisi oldukça yüksek, empatik bir dinleyicidir” dedi.