Türk-Yunan ilişkilerinin belki de en parlak dönemi, yarın Atina’dan yola çıkan davetsiz bir misafir nedeniyle sarsıntıya uğrayabilir. Washington’da ‘Uluslararası Ayasofya Koalisyonu’ isimli bir sivil toplum örgütünün kurucusu Chris Spirou, ‘Ayasofya’da ayin’ talebiyle yarın 40 kişilik bir grupla Dedeağaç’dan kalkan otobüslerle Türkiye’ye giriş yaparak Ayasofya’ya gidecek. Dün Ankara-Washington-Atina hattında yürütülen diplomatik temaslar sonucunda, Spirou’nun ‘çok ciddiye alınacak bir şahıs olmadığı’ ancak bu provokatif eylemin Türkiye’deki Rumlara karşı milliyetçi bir tepkiye neden olabileceği yorumları öne çıktı.
İçişleri ve Dışişleri Bakanlıkları dün ayrıca ayine karşı çıkan Fener Rum Patrikhanesi’yle de temas halindeydi. Ankara açısından ‘Ayasofya’da ayin’, hem Türkiye’nin imajı, hem de milliyetçi grupların yıllardır dile getirdiği ‘Ayasofya cami olsun’ kampanyasını tetikleyebileceği için siyaseten hassas. Bizans döneminde (M.S. 360) Ayasofya, 1453’de İstanbul’un fethiyle Osmanlı dönemi boyunca camii olarak kullanıldı. Halen Kültür Bakanlığı’na bağlı müze statüsünde.
MİLOSEVİÇ’İN DANIŞMANI
Bir zamanlar Sırp lider Miloseviç’e danışmanlık yapmış olan Spirou, hem ABD hem de Yunanistan’da tartışmalı bir isim. Geçmişte Erdoğan’a mektup yazan Spirou geçen hafta da Ayasofya’da ayin yapacağını bir mektupla Atina’daki Türk büyükelçiliğine bildirdi. Spirou tarafından Washington’da kurulan sivil toplum kuruluşu Uluslararası Ayasofya Koalisyonu, ABD’de bulunan Rum örgütleri arasında marjinal sayılabilecek bir durumda. Ancak derneğin kurucu ve avukatları arasında Bill Clinton’un avukatlığını yapan Lanny Davis’in bulunması, siyasi çevrelerde bu girişimin profilini biraz daha yükseltiyor. Başbakan Erdoğan’a mektup da Lanny Davis’in hukuk firması tarafından iletilmişti.
Ankara’nın bir başka sorunu, emniyet tarafından Ayasofya’da ayini engellemek amacıyla yapılan müdahalelerin dünyaya vereceği negatif fotoğraf karesi. Sümela Manastırı ve Akdamar Kilisesi’ni ibadete açarak özellikle Avrupa Birliği’nden övgü alan hükümet, bunu yanlış bir fotoğraf karesiyle bozmak istemiyor.
PATRİKHANE DE KARŞI
Belki de Cumhuriyet kurulalı beri Ankara’yla ilişkilerinde en parlak dönemi yaşayan Patrikhane de Spirou’ya karşı cephe aldı. Patrikhane’ye yakın bir isim, bu eylemin Türkiye ve Yunanistan’da yaşayan İstanbullu Rumların rahatsız olduğunu belirterek ‘Patrikhane’ye yönelik bir saldırıya neden olacağından korkuyorlar. Ayini hangi papazlarla yapacak bilemiyoruz. Ama bizden değiller. Zaten İstanbul’da Ortodoks ayini izni sadece Fener Rum Patrikhanesi tarafından verilebilir’ dedi. Ortodoks ayini, din adamlarının önderliğinde düzenlenebiliyor. Spirou’nun grubunda yer alan din adamlarının ise ABD’deki kiliselerle ilişkisi olabileceği belirtiliyor.
Yarın Dedeağaç’dan giriş yapacak grubun sınırdan çevrilmesi beklenmiyor. Ancak cuma günü öğlen saat 1 için planlanan eylemde Ayasofya’ya girmeleri engellenebilir.
Aslı AydınTaşbaş (Milliyet 16 Eylül 2010)