T24 - Anayasa değişikliği teklifi, bugün TBMM Genel Kurulu'nda görüşülmeye başlandı. TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin, toplantı yeter sayısının bulunduğunu dile getirerek, birleşimi açtı. Şahin, bugün yapılan Danışma Kurulu'nda uzlaşma sağlanamadığını hatırlatarak, parti gruplarının gündeme ilişkin önerilerinin ele alınacağı söyledi.
Meclis'te görüşülmeye başlanan Anayasa değişikliği teklifinde CHP, "Başkanlığın Genel Kurula sunuşu yapılmadan, araştırma önergeleri okunmadan grup önerilerinin görüşmelerine geçildiği" gerekçesiyle TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin tutumu hakkında "usul tartışması" açılmasını istedi.
Şahin ise geçmiş dönemde de bu uygulamanın örnekleri olduğunu söyledi. Şahin, Danışma Kurulunda uzlaşma sağlanamadığı gerekçesiyle, BDP'nin, güvenlik güçlerinin, toplumsal olaylarda çocuklara müdahalesine ilişkin araştırma önergesinin, bugün görüşülmesine dair grup önerisini okuttu.
Eskişehir Bağımsız Milletvekili Tayfun İçli, grup önerisi aleyhinde söz aldı ve "taktik savaşlarının başladığını" savundu. İçli, Anayasa değişikliği teklifiyle, cumhuriyetin değişmez, değiştirilemez hükümlerinin değiştirilmek istendiğini öne sürdü. İçli, bunların yasalaşması halinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının, Anayasanın 68 ve 69. maddelerine göre gerekli işlemi yapacağını ifade ederek, "Acele işe şeytan karışır" dedi.
'Okunması mecburiyeti var mı?'
İçli'nin konuşmasının ardından CHP Grup Başkanvekili Hakkı Suha Okay, "Başkanlığın Genel Kurula sunuşu yapılmadan, araştırma önergeleri okunmadan, doğrudan grup önerilerine geçildiğini" ifade ederek, usul tartışması açılmasını istedi.
TBMM Başkanı Şahin, araştırma önergeleriyle ilgili sunuşlarda herhangi birşeyin olmadığını, gelse bunun okunacağını belirtti.
Şahin, "Şu anda zaten Başkanlığın, Genel Kurula sunuşunu görüşüyoruz. 4 grup önerisi, Başkanlığın Genel Kurula sunuşlarıyla ilgili. Sunuşlarda, araştırma önergelerinin okunması mecburiyeti mi var? Genel Kurul açıldığında, mutlaka araştırma önergeleri okunur diye kural mı var, bana içtüzükte okuyun" dedi.
'Dakika 1, gol 1'
Şahin, daha sonra usul tartışması açarak, CHP'li Okay'a söz verdi. Okay, araştırma, genel görüşme veya gensoru önergelerinin, gündemdışı konuşmalardan sonra, Genel Kurulun Başkanlığa sunuşu bölümünde yer aldığını söyledi.
Okay, Başkanlık tarafından dağıtılan gündemde de "Başkanlığın Genel Kuruluşa sunuşlarının" ilk sırada yer aldığını belirterek, "Anayasa görüşmelerinde, Sayın Başkan'ın, daha dakika 1-gol 1, içtüzüğün ihlal etme kararlılığının net ifadesidir. Bu parlamentoyu çalıştırırken, içtüzüğe uyarak çalıştıracaksınız" diye konuştu.
"AKP milletvekili anlayışı içerisinde" Meclis Başkanlığı görevinin sürdürülemeyeceğini ifade eden Okay, Meclis Başkanı Şahin'e, "Bu pazartesi gününden itibaren, parlamentoda, bizzat sizin gözetiminizde ciddi ihlaller yaşanıyor. 23. Dönemde, salı günleri haricinde hiçbir şekilde grup toplantıları, Meclis Televizyondan verilmezken, bu dönemde geçmişte başvurulara olumlu yanıt verilmemişken, AKP Grup toplantısı, sizin olurunuzla Meclis Televizyonundan naklen yayınlanmıştır. Meclis Başkanlığının sunuşlarını yok sayarak, okutmadan geçerseniz, eylemli olarak içtüzük ihlali yaparsınız. Bu tutumunuzdan vazgeçmeniz gerekiyor" diye seslendi.
TBMM Başkanı Şahin ise şahsına yönelik açıklamalara cevap vermeyeceğini, Meclis Başkanlarının görüşmelerde taraf olup cevap vermediğini ifade etti.
Tunceli Bağımsız Milletvekili Kamer Genç de geçen hafta alınan karara göre, Genel Kurulun, bugün kanun tasarı ve teklifleri için, özel gündemle toplandığını belirterek, sunuşların yapılmaması gerektiğini vurguladı. Genç, herkesin Meclisin çalışma usullerine uymak zorunda olduğunu vurguladı.
Giresun SEKA fabrikasının özelleştirmesine yönelik eleştiriler yönelten Genç'e, sataşma olduğu gerekçesiyle AKP Grup Başkanvekili Nurettin Canikli söz aldı. Canikli, burada 4. kez özelleştirme ihalesi yapıldığını, kendilerinden önceki hükümetler döneminde 3 kez ihaleye çıkıldığını anımsattı. Canikli, iktidarları döneminde özelleştirmelerin, şeffaf ve herkesin gözü önünde yapıldığını dile getirdi.
'İçtüzük, nezaket ve mantık çerçevesinde olmalı'
AKP Grup Başkanvekili Nurettin Canikli, Meclis Başkanı Şahin'in tutumu lehinde yaptığı konuşmada, AKP Grubu olarak Anayasa değişikliği çalışmalarının bir an önce tamamlanmasını, milletin onayına sunulmasını istediklerini söyledi.
Canikli, konunun tartışılıp, değerlendirilebileceğini ancak bunların içtüzüğe göre yapılması gerektiğini vurguladı. Grup önerilerinin, "sunuşlar" bölümünde yer aldığını belirten Canikli, "Arkadaşlarımızın itiraz ettiği konunun geçerliliği yok. Meclis Başkanlarının yöntemlerini tartışmaya açabiliriz ama bunun tutarlı olması gerekir. İçtüzüğe göre mantıklı çerçevesi olmalı. Tartışmaya, eleştiriye evet, arkadaşlar istediği kadar konuşsunlar, bunlara itirazımız yok. Ama bunları içtüzük, nezaket ve mantık çerçevesinde yürütmemiz gerekir. Şu anda sunuşları tartışıyoruz. Grup önerilerinin tartışılacağı yer sunuşlardır" görüşünü dile getirdi.
Canikli, tartışmaların, kurallara uygun, şık ve siyaset kurumunun itibarına katkı sağlayacak şekilde yapılmasını istedi. Canik, Meclis Başkanı Şahin'in tutumunda, mevzuata ve içtüzüğe aykırılığın bulunmadığını kaydetti.
AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş da lehte yaptığı konuşmada, Başkanlığın Genel Kurula sunuşlarındaki ilk maddenin BDP'nin grup önerisi olduğunu belirtti. Elitaş, Başkanlığın da Genel Kurula sunuşlarının böylece okunduğunu vurguladı. Konuşmaların tamamlanmasının ardından TBMM Başkanı Şahin, daha önce sunuşlar olmadan birleşimin açılıp açılmadığına baktırdığını söyledi.
Şahin, "Bunun o kadar çok örneği var ki, 2001'de 29. birleşim. '29. birleşimi açıyorum, toplantı yeter sayısı vardır. DSP, MHP, ANAP'ın içtüzüğün 19. maddesine göre müşterek önerileri vardır, önce okutacağım, sonra oylarınıza sunacağım' Aynısı değil mi? Tutumumda bir değişiklik olmamıştır" dedi.
Usul tartışmasının tamamlanmasının ardından BDP'nin grup önerisinin görüşmelerine devam edildi. Öneri lehinde söz alan CHP İzmir Milletvekili Canan Arıtman, Türkiye'nin, dünyada çocukların şiddete uğradığı ülkelerin başında geldiğini belirtti. Arıtman, çocuk ve şiddetin asla yan yana gelmemesi gereken iki kelime olduğunu söyledi. "Taş atan çocukların" istismar edildiğini ifade eden Arıtman, çocukları toplumsal olaylarda kullananların cezalarının artırılması gerektiğini kaydetti.
BDP Diyarbakır Milletvekili Akın Birdal, "çocuklar suça itiliyor diye gerçeklerin maniple edilemeyeceğini" söyledi. Hakkari'de bir çocuğun polisler tarafından sürüklendiğine işaret eden Birdal, "Çocuklar değil insanlık yerde sürükleniyor. Bu, bir rejimin fotoğrafıdır" diye konuştu. Konuşmaların ardından BDP'nin grup önerisi reddedildi. Genel Kurulda daha sonra MHP Grubunun "işsizlik" konusunda Meclis araştırması açılmasına yönelik önergenin bugün görüşülmesine ilişkin önerisinin görüşülmesine geçildi.
Şahin: Parlamentoyu usul tartışmalarıyla mı yöneteceğiz?
MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural, kendisine söz vermeyen TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin'in tutumunu eleştirdi. TBMM Başkanı Şahin, Genel Kurulda CHP'nin grup önerisini okutmadan önce yaptığı konuşmada, tutanağı incelediğini ve Vural'ın, daha önceki usul tartışmasında aleyhte söz talebinde bulunduğunu söyledi.
CHP'nin açtığı usul tartışmasında çok sayıda milletvekilinin lehte ve aleyhte söz talebinde bulunduğunu anımsatan Şahin, "Sayın Vural da söz talebinde bulunmuş ancak yoğun talep içinde tespit edemedim. Bunda kasıt, içtüzüğe aykırı bir durum yok. Usul tartışması içinde usul tartışması yaşıyoruz" dedi.
Şahin, daha sonra tutumu aleyhinde Vural'a söz verdi. Vural, keyfi bir yönetimin bulunduğunu savunarak, muhalefetin sesinin kısılmasına, içtüzük haklarının gasp edilmesine, kim olursa olsun izin vermeyeceklerini belirtti.
Vural, Şahin'i, "Meclis Başkanı gibi davranmaya davet ettiğini" ifade ederek, yönetime güvenlerinin olmadığını kaydetti.
AKP Grup Başkanvekili Nurettin Canikli ise aleyhte yaptığı konuşmada, eleştiriler gelebileceğini ancak bunun bir üslubunun olması gerektiğini ifade etti. Canikli, değişikliği millet iradesine götürmek istediklerini dile getirerek, "Milletten korkmayın. Hakemliği, takdiri millete bırakalım" diye konuştu.
Konuşmalardan sonra, Tunceli Bağımsız Milletvekili Kamer Genç, Şahin'in, usul tartışmasında sadece iki milletvekiline söz vermesini eleştirdi. Şahin, kürsüye gelerek, eleştirilerini sürdüren Genç'i, yerine geçmesi için sık sık uyardı. Şahin, tutumunda bir değişiklik olmayacağını ifade etti.
'Tayvan Parlamentosu'
Şahin, daha sonra CHP'nin anayasa değişikliği teklifindeki imzalarla ilgili tartışmaların araştırılmasına dair verdiği araştırma önergesinin görüşmelerinin bugün yapılmasına dair grup önerisini okuttu.
TBMM Başkanı Şahin, grup önerisi lehinde söz alan CHP Grup Başkanvekili Hakkı Suha Okay'ı birkaç kez kürsüye çağırdı. Okay'ın, Genç'in konuşmasını sürdürmesi nedeniyle kürsüye gelmemesi üzerine Şahin, "Sayın Okay, vazgeçtiyseniz başka arkadaşı çağırıyorum" dedi.
CHP'lilerin, Şahin'in sözlerine, sıra kapaklarına vurarak tepki göstermesine Şahin, "Ne bağırıyorsunuz? Ne bu haliniz? Bu parlamentoyu usul tartışmalarıyla mı yöneteceğiz? Kanun, istismar kabul etmez. Sürekli söz isterseniz istismar olur. İçtüzük istismarına izin vermeyeceğim" diye karşılık verdi. Usul tartışmasının ardından CHP Grup önerisine geçildi.
CHP Grup Başkanvekili Okay, öneri lehindeki konuşmasında, anayasa değişikliği tekliflerinin antidemokratik yöntemlerle, anayasa ve içtüzüğe aykırı olarak Meclis Başkanlığına sunulduğunu savundu. Okay, teklifin ilk halinde 11 sayfadan oluşan imzalarda sadece 7 kişinin imzasının geçerli olduğunu, ikinci sayfadaki imzaların "sakıncalı, tartışmalı" olduğunu ifade etti.
Öneri aleyhinde konuşan BDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan ise TBMM'nin 90. yılında, parlamentoda yaşanan görüntülerle "Tayvan parlamentosuna çevrilmesinden hicap duyduğunu" söyledi.
Vural ise bu benzetmenin haksızlık olduğunu ifade ederek, "Kurtuluş Savaşı'nı yöneten TBMM'nin Saddam, Esat Meclisi olmadığını ortaya koymak bizim görevimizdir" dedi.
Bağımsız İzmir Milletvekili Harun Öztürk ise Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın, anayasa değişikliği görüşmelerinde Genel Kurulda esaslı değişiklik olmayacağını söylediğini belirterek, "Bu sözler, milletvekillerinin iradesine saygısızlık olmuyor mu?" diye sordu. Konuşmaların ardından CHP Grup önerisi kabul edilmedi.
AkP'nin Anayasa değişiklik teklifinin TBMM Genel Kurulu'nda görüşülmesine ilişkin takvimi içeren grup önerisi kabul edildi.
Öte yandan, TBMM Genel Kurulundaki Anayasa görüşmeleri süresince, Meclise ziyaretçi kabul edilmeyecek.
Takvim nasıl olacak?
AKP Grubu'nun önerisine göre, Anayasa değişikliği teklifinin ilk tur görüşmeleri hafta sonları da dahil 9 günde tamamlanacak.
AKP Grubu, Danışma Kurulunda uzlaşma sağlanamadığı için grup önerisini TBMM Genel Kurulu'na getirdi. Üzerindeki görüşmelere başlanan öneriye göre, TBMM Genel Kurulu, anayasa değişikliği teklifi için 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı hariç, hafta sonları da dahil 9 gün boyunca aralıksız çalışacak.
TBMM Genel Kurulu, grup toplantılarının olduğu salı günleri saat 15.00'de, diğer günler saat 11.00'de ve hafta sonu saat 12.00'de toplanacak. Genel Kurul bugün teklifin tümünün görüşmelerini tamamlayacak ve ardından 2 maddeyi ele alacak.
Genel Kurul, yarın saat 15.00'de başladığı mesaisini, anayasa değişikliği teklifinin 3, 4. ve 5. maddelerinin görüşmeleri tamamlanıncaya kadar sürdürecek. TBMM Genel Kurulu, 21 Nisan Çarşamba günü teklifin 6, 7. ve 8. maddeleri; 22 Nisan Perşembe günü 9, 10. ve 11. maddeleri görüşerek, oylayacak.
Öneriye göre, Genel Kurul, hafta sonu mesaisine de kalacak, 24 Nisan Cumartesi günü teklifin 12, 13, 14. ve 15. maddeleri; 25 Nisan Pazar günü 16, 17. ve 18. maddeleri görüşülecek.
TBMM Genel Kurulu, gelecek haftaki çalışmasına 26 Nisan Pazartesi saat 11.00 başlayacak, teklifin 19, 20, 21. ve 22. maddeleri üzerindeki görüşmeler tamamlanıncaya kadar mesaisini sürdürecek.
Anayasa değişikliği teklifi üzerindeki görüşmeler için 27 Nisan Salı günü saat 15.00'de toplanacak olan Genel Kurul teklifin 23, 24. ve 25. maddeleri görüşmesiyle, birinci tur için sona yaklaşacak.
AKP'nin grup önerisine göre, Genel Kurul, 28 Nisan Çarşamba günü saat 11.00'de açılacak, teklifin geçici 3 maddeyi içeren çerçeve 26. madde ve 27. maddeyi oylayarak, birinci tur görüşmelerini tamamlayacak.
Öte yandan, grup önerisinde Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu Tasarısı'nın da gündemin ön sırasına alınarak, temel kanun olarak görüşülmesi yer alıyor.