Dünya, Türkiye’nin ‘Anadolu Kartalı Tatbikatı’na İsrail’i istememesiyle başlayan krizi konuşuyor. İsrail basını, Erdoğan’ın orduya İsrail’in tatbikata katılmaması talimatı verdiğini öne sürdü. AP, Türkiye’nin İsrail’e karşı sertleştiği yorumunu yaptı.
İsrailli Bakan Türkiye'ye karşı alınan tavırdan rahatsız
Türkiye’nin, Konya’da dün başlayan “Anadolu Kartalı” Hava Tatbikatı’nın uluslararası bölümüne İsrail’in katılmamasını istemesinin ardından bu manevranın iptaliyle başlayan kriz büyüyor.
İsrail medyasına göre, “İsrail yoksa, biz de yokuz” mesajı veren ABD ve İtalya’nın da çekilmesiyle tatbikatın ertelenmesi Türkiye-İsrail arasında ciddi bir kriz yaşandığını gösteriyor.
İsrail’de yayımlanan Haaretz gazetesi, tatbikatın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın orduya doğrudan talimatıyla ertelendiğini yazarken, Amerikan haber ajansı Associated Press (AP), Türkiye’nin tatbikatı iptal etmesinin, yakın ekonomik ve askeri ilişkilere sahip olduğu İsrail’e karşı sertleştiğini gösterdiğini bildirdi. Milliyet gazetesinin haberine göre, tatbikatın ertelenme nedenine ilişkin dün yapılan yorumlar şöyle:
Jeruselam Post:
Türkiye'nin “Anadolu Kartalı” Tatbikatı’nın uluslararası bölümünü ertelemesi üzerine İsrailli bazı savunma yetkililerinin, Türkiye’ye gelişmiş silah satışlarının gözden geçirileceğini söylediklerini bildirdi. Jerusalem Post’a konuşan bir İsrailli yetkili, “Türkiye’nin kendisini Batı’dan uzaklaştırır bir görünüm çizdiğini ve bunun da yansımaları olacağını” söyledi. Gazete, tatbikatın İsrail’in geçen kış Gazze’ye düzenlediği “Dökme Kurşun” operasyonunda yer alan İsrail uçaklarının bu tatbikata da katılacak olmasının Türkiye’de endişe yaratmış olabileceği yorumunu yaptı.
Associated Pres:
Amerikan haber ajansı AP, Türkiye’nin tatbikatı iptal etmesinin İsrail’de, yakın bir askeri ve ekonomik müttefikin her zaman Batı çizgisinde ilerlemeyebileceğine ilişkin endişe yarattığını bildirdi. Ajans, Türkiye’nin İsrail’e karşı sertleştiğini duyurdu.
Maariv:
İbranice yayımlanan “Maariv”, resmi çevrelerde ileride başka yansımaları da olabilecek bir krizin söz konusu olduğu görüşünün hâkim olduğunu vurguladı. Haberde, İsrailli yetkililerin, “Türkiye’nin İran’a yaklaştığı” endişelerine yer verilirken, üst düzey bir yetkilinin, “Gerek bizde, gerek ileri gelen Batılı ülkelerde, (Başbakan Recep Tayyip) Erdoğan’ın Türkiye’yi İslamileşme yolunda sessiz ve kararlı bir süreçten geçirdiği endişesi mevcut” sözleri aktarıldı. Yetkili, “Bugüne kadar laik Müslüman bir ülke olan ve AB’ye girmek isteyen Türkiye İran’ın antiteziydi” ifadesini kullandı.
The Times:
İngiliz The Times gazetesi, İsrail hükümetinin dışarıya karşı Türkiye’nin bu hareketini çok önemsememiş gibi görünmeye çalıştığını, ama üst düzey İsrail güvenlik yetkililerinin çok öfkeli olduklarını yazdı. Haberde adı verilmeyen böyle bir üst düzey İsrail yetkilisinin, “Türkiye’nin dayatmaları ve aşağılamalarına bir son vermemiz lazım. Her fırsatta bize hakaret etmeleri ve buna karşılık bizim de sessiz kalmayı sürdürmemiz anlaşılır gibi değil” dediği belirtildi.
Yedioth Ahranot:
İbranice yayımlanan “Yedioth Ahranot” da İsrail’in tatbikat konusunda açıklama isteyeceğini bildirdi. Haberde, Türkiye’nin bu kararının “Batılı ülkeler yerine İran ve Suriye’ye yaklaştığı konusunda endişe uyandırdığı” vurgulandı. Gazeteye bilgi veren bir üst düzey yetkili, “Bu gerçekten ciddi ve olağan dışı bir durum. Bu aşamada Türklerle sessiz diplomatik temaslar yapılacak. İki ülkenin savunma bakanlıkları ve orduları arasındaki ilişkiler mükemmel. Türkiye’de pek cesaret verici olmayan bir eğilimin olduğu ortada, ama sessiz temaslarla ne olduğunu anlamaya çalışacağız” diye konuştu.
Haaretz:
Erteleme kararının ardından, önceki gün İsrail Dışişleri Bakanlığı’nda Türkiye-İsrail ilişkilerindeki “krizi” görüşmek üzere acil bir toplantı yapıldığını bildirdi. Bakanlıktan bir yetkili gazeteye, Türkiye ile ilişkilerin, Gazze’deki “Dökme Kurşun” operasyonundan sonra yeni bir tehlikeyle karşı karşıya olduğuna işaret etti. Haaretz, bazı İsrailli yetkililerin, mevcut realitenin değiştiği, var olduğu düşünülen stratejik bağların sona erdiği ve buna karşı cevabi önlemlere başvurulması gerekebileceğini düşündüğünü, bazılarının da durumun kurtarılabileceği görüşünde olduğunu kaydetti. Bu yetkililere göre, ortada ciddi bir kriz var ve buna hemen el atılması gerekiyor.
Haaretz, bir diğer haberinde de tatbikatın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın orduya doğrudan talimatıyla iptal edildiğini yazdı.
Misilleme yapabilirler
Lale Kemal (Taraf Ankara temsilcisi, Jane’s Defence Weekly Türkiye temsilcisi):
Türkiye ile İsrail arasında yapılan tatbikatlar Türkiye açısından hem siyaseten hem de askeri olarak önemli bir mesaj. Türkiye, hem NATO üyeleriyle hem de dost olarak algılanan Ürdün, Pakistan gibi ülkelerin katılımıyla askeri ve siyaseten güçlü olduğu mesajını veriyor. Bu tatbikatlarda operasyonel anlamda da katılımcı ülkelere çok önemli bir eğitim olanağı sağlanıyor. Özellikle yüzölçümü küçük olan İsrail için bu eğitimlerin önemi büyük. Hava sahası dar olan İsrail’in pilotlarının eğitimi açısından büyük önem taşıyor.
Tatbikatın ertelenmesi hükümetin, Gazze saldırılarıyla ilgili olarak İsrail’e yönelik rahatsızlığının sürdüğünü gösteriyor.
İsrail’in de katılımıyla yapılan tatbikatlar iki ülke arasındaki askeri işbirliğinin bir parçası olduğu için önemli. İsrail, Türkiye’nin şu andaki savunma sanayiinde önemli bir aktör konumunda. Türkiye-İsrail arasındaki askeri tatbikatlar askeri ve sanayi işbirliğinin önemli bir parçası. İsrail tarafından üretilen sistemlerin de kullanılacağı tatbikatın iptali İsrail’in moralini bozabilecek bir hareket. Onların da misilleme yapabileceği alanlar olabilir.
ANKARA
Aklıselime davet ediyoruz
Dışişleri Bakanlığı, bu hafta başlayan Anadolu Tatbikatı’nın uluslararası bölümünün ertelenmesiyle ilgili olarak İsrail tarafından yapılan açıklamalara sert bir dille yanıt verdi. Bakanlık’tan yapılan açıklamada, “Tatbikatın uluslararası bölümünün ertelenmesinden siyasi bir anlam ve sonuç çıkarılması doğru değildir. Bu çerçevede, İsrailli yetkililere atfen basında yer alan değerlendirme ve yorumların kabulü de mümkün değildir. Bu çerçevede İsrailli yetkilileri açıklama ve tutumlarında aklıselime davet ediyoruz” denildi.
Bu arada Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek de, İsrail’i soğukkanlı olmaya davet etti.
Barak karşı çıktı
İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak ise, “Anadolu Kartalı” krizine ilişkin olarak Türkiye ile İsrail arasında ilişkilerin stratejik olduğunu belirterek, Türkiye’ye karşı sert açıklamaların yapılmaması konusunda uyardı. “Yedioth”a göre, Barak’ın kapalı kapılar ardından yapılan bir toplantıda, “İsrail ile Türkiye arasında ilişkiler stratejiktir. İniş çıkışlara rağmen, Türkiye, bölgemizdeki merkezi yerini koruyor” dedi.