Almanya, başta Suriye olmak üzere kriz bölgelerinden gelen sığınmacı akını karşısında yeni önlemler alıyor. İltica başvurularının mümkün olduğunca hızlı bir şekilde karara bağlanması da bu önlemler arasında. ‘Güvenli ülke’ olarak kabul edilen Batı Balkan ülkelerinden gelenlere iltica hakkı tanınması olasılığı yok denecek kadar az. Alman makamları iltica başvurusu reddedilenlerin ülkeyi terk etme sürecini hızlandırmak için yeni önlemlere başvuruyor.
İltica başvurusu reddedildikten sonra bir kişiyi ülke dışına çıkarmak sanıldığı kadar kolay değil. Resmi daire ret kararını ve sınır dışı işlemi için polisin hangi gün geleceğini ilgili kişiye bildiriyor. Bu kişi polis eşliğinde uçağa bindirilip geri gönderiliyor. Tabii kişinin sırra kadem bastığı ve polisin kapıda kaldığı da oluyor. Bu nedenle ilgili düzenlemede değişikliğe gidildi. Artık polisin kapıya dayanacağı gün bildirilmiyor. Bu değişikliğin ardından ülkeyi terk edenlerin sayısı arttı.
Fayda-zarar muhasebesi
Kuzey Ren-Vestfalya eyaleti İçişleri Bakanlığı verilerine göre iltica başvurusu reddedilen kişilerin yüzde 80 ila yüzde 90’ı gönüllü olarak ülkelerine geri dönüyor. Özellikle de Batı Balkan ülkelerinden gelenler sınır dışı riski konusunda fayda-zarar muhasebesini daha dikkatli yapmak zorunda. Sınır dışı edilmek, pasaporta damga vurulması ve bir daha Almanya'ya girememek anlamına geliyor. Ülkeyi kendiliğinden terk edenlerse yeniden giriş yapabilme şansını korumuş oluyor.
Stuttgart kentinde geri dönüşler konusunda danışmanlık yapan Gerd Lienig, sınır dışı sonucunda Almanya'ya giriş yasağı getirilmesinin, gönüllü geri dönüşlerde önemli bir rol oynadığını ve geri dönenlerin sayısının giderek arttığını belirtiyor. Lienig, “Geri dönüşlerde en önemli neden, iltica başvurusunun reddi. Balkanların batısından gelen insanların iltica başvuruları ‘gerekçesi bulunmadığı' gerekçesiyle reddediliyor. Başvuru reddedildiğinde dava açma ya da dava yoluyla uygulamayı geciktirme olanağı bulunmuyor. Başvurusu reddedilen kişi ülkeyi terk etmek zorunda. Sınırdışı durumunda ülkeye giriş yasağı getirileceği için kendiliklerinden ülkeyi terk ediyorlar” diye konuşuyor.
97 kişi için uçak kaldırılıyor
Alman hükümetinin verilerine göre şu an yaklaşık 200 bin kişinin Almanya’yı terk etmesi gerekiyor. Ancak sınır dışı işlemlerinin hükümete maliyeti oldukça yüksek. Avrupa sınır güvenliği ajansı Frontex’ten bir örnek bunu kanıtlıyor. Hamburg’dan Kosova’nın Priştina kentine bir charter uçağı gönderilmesi temmuz ayında yaklaşık 100 bin euroya mal olmuştu. Sadece 97 kişi için bir uçak tahsis edilmiş, sınır dışı işlemine eşlik etmek için 89 polis memuru görevlendirilmişti.
Personal, lojistik ve mali açıdan bu kadar külfetli bir işe girişmektense federal hükümet ve yerel yönetimler gönüllü dönüşleri teşvik etmeye çalışıyor. Yardım kuruluşu Uluslararası Göç Örgütü bu tür bir program yürütüyor. AB ve üye ülkelerin federal ve yerel yönetimlerinin finanse ettiği geri dönüş programı çerçevesinde iltica başvurusu reddedilenlere uçak biletleri, diğer ulaşım masrafları ve ülkelerinde yeni bir başlangıç için bir miktar mali yardım sağlanıyor.
Geri dönüş yardımı
Bir aile en fazla 900 euroluk yardım alabiliyor. Yardım miktarı, dönülecek ülkeye göre değişiyor. Batı Balkanlar’da Almanya ile vize muafiyetine sahip ülkelerden gelenlere ise herhangi bir ödeme yapılmıyor. Ocak-Eylül ayları arasında 22 bin 400 sığınmacı bu programdan yararlandı. Almanya’dan gönüllü dönüş yapanların sayısının, sınır dışı edilenlerin dört katına çıktığı belirtiliyor.
Almanya'nın güneybatısındaki Ortenau bölgesinin sığınmacı işleri sorumlusu Michael Loritz, gönüllü geri dönüş kararının, genelde iltica başvurusu ile ilgili karar çıkmadan önce verildiğine dikkat çekiyor. Bunun nedeni ise ret yanıtı geldikten sonra geri dönüş için yardım alma şansının kalmaması. 412 bin nüfuslu Ortenau ilçesinde 2 bin 500 sığınmacı bulunuyor ve buna her hafta yaklaşık 250 yeni sığınmacı ekleniyor. İlçe yönetimi geri dönüşü kolaylaştırmak için yeni fikirler geliştirmiş. Geri dönmek isteyenler ayın kaçı olursa olsun ay sonuna kadar ödenecek sosyal yardımı kesintisiz alabiliyor. Ayrıca ev eşyaları bedava gönderiliyor. Loritz şunları söylüyor:
“Ortenau ilçesi geri dönüşleri kendi sunduğu imkanlarla teşvik etmek istiyor. Örneğin içinde bulunulan ayın sosyal yardımlarını son gününe kadar ödemeyi öneriyoruz ya da örneğin geri gönderilmesi gereken ev eşyaları sorununda yardım sunuyoruz.”
Loritz'e göre gönüllü geri dönüşlerde rol oynayan bir etken daha var:
“Geri dönme kararı, artık yapılabilecek son şey oluyor. İnsanlar durumlarını çok iyi biliyor. Sosyal hizmetlere getirilen kısıtlamalar olsun, ülkeye yeniden girişin engellenmesi olsun, Alman siyasetindeki değişiklikleri çok yakından takip ediyorlar. Ama mevcut ay için öngörülen parayı da alabilme olanağı ek motivasyon oluyor ve geri dönüşte bir rol oynuyor.”