Almanya'da koalisyon hükümetini oluşturan Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti (FDP) Alman vatandaşlığına geçişleri ve çifte vatandaşlığı kolaylaştıran yasa taslağını görüşüyor. Taslak, Federal Meclis ve Eyalet Temsilciler Meclisi'nin gündemine gelmesi ve onaylanmasının ardından yürürlüğe girecek. İçişleri Bakanlığı'nın verilerine göre Almanya'da yabancı bir ülkenin vatandaşlığına sahip 12 milyon kişi yaşıyor. Bunlardan 5 milyon 300 bini en azından 10 yıldır Almanya'da yaşıyor. Görüşülen yasa değişikliği taslağı, Almanya'da yaşayan Türkiye kökenlileri de yakından ilgilendiriyor.
Peki Alman Vatandaşlık Yasası'nda planlanan değişikliklerde neler var? Türkiye kökenlilere hangi kolaylıklar sağlanıyor?
Alman vatandaşlığına başvuru süresi kısaltılıyor
Normal koşullar altında başka bir ülkeden Almanya'ya yasal yollardan gelenler, beş yıl sonra Alman vatandaşlığına geçmek için başvuruda bulunabilecek. Halihazırda bu süre sekiz yıl. "Özel entegrasyon başarıları" gösterilmesi halinde ise bu süre üç yıla kadar inebilecek. Bununla "iyi derecede Almanca bilgisine sahip olmak, sosyal gönüllülük projelerinde çalışmak, okul ya da mesleğinde başarılı olmak" gibi özellikler kastediliyor. Bu kriter ya da kriterleri yerine getirenler ülkeye geldikten üç yıl sonra Alman vatandaşlığına başvurabilecek.
Türklere çifte vatandaşlığın yolu açılıyor
Reformun getireceği en önemli değişikliklerden birisi de çifte vatandaşlık konusunda. Bu özellikle ülkede yaşayan Türkiye kökenlileri için büyük önem taşıyor. Sadece Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve İsviçre ile birlikte vatandaşlıktan çıkılmasına izin vermeyen İran, Lübnan, Afganistan ve Suriye gibi ülkelerden Almanya'ya gelenler çifte vatandaş olabiliyordu. Geçen yıl bu listeye savaşın sürdüğü Ukrayna da dahil edildi. Ancak bazı başka ülke vatandaşları ile birlikte Türk vatandaşlarına çifte vatandaşlık hakkı tanınmıyordu. Almanya'da şu anda 2000 yılından önce geçerli olan Vatandaşlık Yasası çerçevesinde Alman uyruğuna geçenler çifte vatandaşlıklarını koruyabiliyor. Ancak planlanan değişiklikle çifte vatandaşlığın yolu yeniden açılacak.
Eski yasal düzenleme nedeniyle birçok kişinin Alman vatandaşlığına geçmekte "tereddüt" yaşadığına dikkat çeken Alman hükümeti, bunda "kendisi ya da ailesinin geldiği ülke ile duygusal bağın da etkili" olduğunu düşünüyor. Yeni düzenleme ile Türk vatandaşları kendi vatandaşlıklarından feragat etmeden Alman vatandaşlığına başvurabilecek. Çifte vatandaş olunamaması uzun yıllardır Almanya'daki göçmen kuruluşları ve Türk dernekleri tarafından sert biçimde eleştiriliyordu.
Almanya'da doğan çocuklara vatandaşlık
Almanya'da doğan, ailesi yabancı olan çocuklar gelecekte ebeveynlerinden birinin beş yıldan fazla süredir Almanya'da yaşaması halinde, otomatik olarak Alman vatandaşı olacak. Bugüne dek bu süre ebeveynlerden birinin en az sekiz yıl Almanya'da yaşıyor olmasını şart koşuyordu. Bu çocuklar hem Alman vatandaşı hem de ailelerinin geldikleri ülkenin vatandaşlığını taşıyabilecek.
İlk kuşak yazılı Almanca sınava girmeyecek
Vatandaşlığa geçişlerde en önemli reformlardan birisi de Almanca dil bilgisi konusunda. Almanya'ya çalışmak amacıyla gelen, çoğunluğu Türkiye kökenlilerin oluşturduğu 67 yaş üzerindeki ilk kuşak göçmenler yeterli Almanca bilgisine sahip olmadıkları için vatandaşlığa geçemiyorlardı. İşte bu ilk kuşak artık yazılı Almanca sınavına girmeksizin vatandaş olabilecek.
Vatandaşlığa geçişte yaşlı kuşak göçmenler sadece sözlü sınava tabi tutulacak. Alman vatandaşlığına geçmek için geldikleri ülkenin vatandaşlığından vazgeçmeleri de gerekmeyecek. Yasa taslağında ilk kuşak göçmenlerin vatandaşlığa geçişlerinin kolaylaştırılması, "bu neslin yasam boyu başarısı onurlandırılmalı" ifadesiyle gerekçelendirildi. Bu kuşakla 1974 yılından önce Almanya'ya gelenler ile 1990 öncesinde Demokratik Almanya Cumhuriyeti'ne (DDR) gelenler kastediliyor.
Kimler Alman vatandaşı olamayacak?
Yeni yasa taslağı antisemitist, ırkçı, yabancı düşmanı ya da insan hakları ihlalinde bulunanların Alman vatandaşlığına geçmesini engellemeyi planlıyor. Taslakta "Yukarıda sayılanlar, Anayasa'da insan onurunun korunması ilkesi ile bağdaşmıyor" ifadesine yer veriliyor. Yeni düzenleme ile savcılıklar vatandaşlık başvurularını inceleyen resmi dairelerin, başvuru sahibinin suç antisemitist, ırkçı, yabancı düşmanı bir suç işleyip işlemediğini yönelik sorularını yanıtlamak zorunda.