Avrupa Birliği liderlerinin Brüksel’de yapacakları zirvede, AB-Türkiye mülteci anlaşmasının yükümlülüklerine bağlı olduklarını teyit etmeleri, uygulamadaki eksiklikleri çözüme kavuşturmak için bir dizi karar almaları bekleniyor.
Merkel hükümeti, Ege Denizi üzerinden kontrolsüz göçün durdurulması, Türkiye’deki sığınmacıların koşullarının iyileştirilmesini amaçlayan ve 18 Mart’ta üzerinde anlaşmaya varılan AB-Türkiye mutabakatının başarılı olduğu görüşünde.
Başbakanlık kaynakları, Mart ayından bu yana kaçak göçün büyük ölçüde durdurulduğunu ifade ederken, uygulamadaki bazı sorunların aşılmasının hedeflendiğini, bunların zirvede ele alınacağını kaydettiler.
AB diplomatları, mutabakatın uygulamasında, özellikle Yunanistan’da yaşanan zorluklara dikkat çekerken, bunun aşılması için mali yardım ve personel desteğinin arttırılmasının hedeflendiğini kaydediyor. Bu şekilde sığınmacıların kayıt altına alınması, iltica durumlarının değerlendirilmesi gibi süreçlerin hızlandırılması, kaçak yollarla Türkiye üzerinden Yunanistan’a gelmiş olanların hızlı bir şekilde geri gönderilmesi hedefleniyor. AB Komisyonu yetkilileri, bugüne kadar Türkiye’ye geri gönderilen sığınmacı sayısının bin 200’ü aştığına dikkat çekiyor.
AB-Türkiye mutabakatı uyarınca, kaçak yollarla Yunanistan’a geçen ve Türkiye’nin geri kabul ettiği her bir Suriyeli sığınmacıya karşılık, AB’nin Türkiye’den bir Suriyeli sığınmacı alması gerekiyor.
Türkiye'ye mali yardımlar
AB-Türkiye mutabakatı konusunda Ankara’nın en büyük eleştirilerinin başında gelen mali yardımlar konusunda AB diplomatları, son dönemde bunların daha hızlı bir şekilde devreye sokulduğunu belirtiyorlar.
Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların yaşam koşullarının iyileştirilmesi için taahhüt edilen 3 milyar euronun 2 milyar 200 milyon euroluk bölümünün tahsis edildiğine dikkat çeken AB diplomatları, bu kapsamda 1 milyar 300 milyon euroluk kontrat imzalandığına işaret ediyor. AB kaynakları, halen AB yardımlarıyla çeşitli projelerin yürütüldüğünü, 677 milyon euroluk kısmın harcandığını ifade ediyor.
AB yardımlarının Suriyeli sığınmacılara sağlık alanında destek, temel ihtiyaçların karşılanması, Suriyeli çocukların eğitim almasına yoğunlaştığına vurgu yapan diplomatlar, Türkiye ile bu alandaki işbirliğine her iki tarafın da büyük önem atfettiğinin altını çiziyor.
Türkiye ana gündem konusu değil
Mülteci krizi, AB liderler zirvesinin ana gündem konularından birini oluştururken, Türkiye’deki son gelişmeler ve Türkiye’nin AB müzakerelerinin geleceği, resmi gündem maddeleri arasında yer almıyor.
AB kaynakları, bunun AB Konseyi Başkanı Donald Tusk’un bilinçli bir tercihi olduğunu, Tusk’un bu konuda bir tartışma açmak istemediğini kaydediyorlar.
Bununla birlikte, bazı AB liderlerinin Türkiye’deki iç siyasi gelişmeleri ve AB müzakere sürecini tartışmaya açması durumunda, liderlerin bunu ele alabilecekleri ifade ediliyor.
Almanya, Avusturya'ya tepkili
Liderler zirvesi öncesinde dün Brüksel'de gerçekleştirilen AB Dışişleri Bakanları toplantısında Avusturya’nın Türkiye’nin üyelik müzakerelerinin dondurulmasını talep etmesi yoğun tartışmalara yol açmıştı.
Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere göre, AB ile Türkiye arasında diyaloğun sürdürülmesinden yana ağırlık koyan Almanya, Avusturya’nın tutumundan rahatsız. Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier’in de müzakerelerin durdurulmasında ısrar eden Avusturya Dışişleri Bakanı Sebastian Kurz’a tepkili olduğu belirtiliyor.
Avusturya’nın yanı sıra Hollanda ve Belçika’nın da Türkiye’nin AB sürecini iç politik hesaplar nedeniyle kullandığını belirten diplomatlar, Almanya’nın Türkiye ile diyalog kapısının açık tutulmasından yana olan tavrını sürdüreceği vurguluyor.
AB Komisyonu da Türkiye ile diyalogun sürdürülmesinden yana. AB diplomatları, Türkiye’de Avrupa’nın ortak değerlerini paylaşan, modern bir ülke isteyen kesimlerin yalnız bırakılmaması gerektiği görüşünde.
AB Bakanı Ömer Çelik’in Brüksel’deki temaslarında demokrasi ve reform konularında verdiği mesajları olumlu bulduklarını ifade eden yetkililer, AB-Türkiye mutabakatının unsurlarından olan, vize serbestisi konusundaki görüşmelerin de devam ettiği bilgisini aktardı.
AB yetkilileri, “Biz yavaş da ilerlesek bu süreçte yol alınması gerektiği düşüncesindeyiz. Müzakereler askıya alınmamalı” görüşünü kaydediyor.
Kıbrıs da masada
AB liderler zirvesinde Türkiye ana gündem konularından biri olmasa da, Kıbrıs’ta çözüm çabaları ve Suriye’deki son gelişmelerin ele alınacak olması nedeniyle de Ankara açısından büyük önem taşıyor.
Zirvede Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis’in, Kıbrıs müzakereleri ile ilgili son durumu aktarması, gelinen aşama hakkında AB liderlerine bilgi vermesi bekleniyor.
Almanya Başbakanı Angela Merkel’ın bir çözümün sağlanmasına dönük son aylarda Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan dâhil tüm ilgili taraflarla görüşmeler gerçekleştirdiğine dikkat çeken Alman diplomatlar, bu sorunun çözümüne de Almanya’nın katkı sağlamaya çalıştığını, önümüzdeki süreçte bunun daha da belirgin bir şekilde görülebileceğini ifade ediyor.
AB liderlerinin gündeminde yer alan bir diğer konu da uluslararası gündeme damgasını vuran Suriye’deki gelişmeler. Alman yetkililer Halep’te yaşananlar konusunda çok ciddi kaygıları olduğunu, Rusya’nın burada sorumluluk taşıdığını vurgularken yeni bir yaptırım kararı çıkmasını olası görmemekle birlikte sert bir AB açıklamasının çıkmasını beklediklerini kaydediyorlar.
© Deutsche Welle Türkçe
Değer Akal / Berlin