DW Türkçe: Bir Alman yayıncı olarak bu yıl Almanya’nın konuk ülke olarak yer aldığı TÜYAP Kitap Fuarı’ndan izlenimleriniz ne yönde?
Alexander Skipis: Her şeyden önce TÜYAP Kitap Fuarı'nda edindiğim temel izlenim, kitapların Türk halkı üzerinde ne kadar da muazzam bir çekim kuvveti olduğu. Başta gençler olmak üzere çok sayıda insanın kitap fuarına geldiğini görmek muhteşem bir histi. Özellikle de Türkiye'de şu an yaşananların ışığında. Düşünce özgürlüğünün şiddetli biçimde kısıtlanması, neredeyse yok edilmesi, Erdoğan'ın "temizlik” dediği olgu... Tüm bunlar Türkiye'de derin izler bırakıyor, derin bir korku, dehşet ve toplumsal huzursuzluğa sebebiyet veriyor.
DW Türkçe: Konuk ülke olarak fuarda özel bir etkinlik gerçekleştirdiniz mi?
Skipis: Evet. Alman kitap branşının tamamını temsil eden Alman Yayıncılar Birliği olarak Türkiye'deki fuarda konuk ülke olarak yer almak ve Türkiye'de yaşananlara karşı açık bir duruş sergilememiz çok önemli. Bu çerçevede birkaç panel ve yazar ve yayıncılarla tartışma etkinlikleri düzenledik. Buna ek olarak, Aslı Erdoğan'ın kaldığı hapishanenin önünde bir protesto da gerçekleştirdik. Erdoğan ve diğer tutuklu gazetecilerin, yazarların ve yayıncıların serbest bırakılmasını talep ettik. Bu yazarlar ile Türkiye'de düşünce özgürlüğüne önem verdiğini gösteren tüm insanlar ile dayanışma içinde bulunduğumuzu gösterdik.
DW Türkçe: Aslı Erdoğan ile görüşme izni almak için ilgili devlet kurumlarına başvuru yaptınız. Dilekçeniz sonuç verdi mi? Kendisiyle görüşebildiniz mi?
Skipis: Doğru, Aslı Erdoğan'ı ziyaret etme amacıyla bir dilekçe verdim. Ne var ki dilekçeme olumlu ya da olumsuz hiçbir yanıt alamadım. Bu yüzden Pazartesi günü fuarda Aslı Erdoğan'ın avukatıyla buluştum ve Erdoğan'ın durumu hakkında bilgi aldım. Her şeyden önce içinde bulunduğu tutukluluk koşullarının son derece olumsuz olduğunu öğrendim. Aslı Erdoğan kısmen hasta olmasına rağmen muayene edilmesine izin verilmiyor. Kendisine eziyet ediliyor. Kelepçe takılarak askerî araçlarla hastaneye götürülüyor ve orada hiçbir muayane görmeden cezaevine geri getiriliyor. Bana avukatının söylediği bu yönde. Bu koşullar, insan haklarıyla hiçbir şekilde örtüşmüyor.
DW Türkçe: Türkiye’deki yayıncılık ile ilgili izlenimleriniz nasıl?
Skipis: Türkiye'deki yayın hayatı çok canlı. Kendini işine adamış birçok üretken yayıncı var. Bu insanlar, Türkiye hükümetinin yıldırma hamlelerine rağmen kitaplarını basmaktan vazgeçmiyorlar.
DW Türkçe: Gerçekleşen fuarın Türk ve Alman yazarlar arasında bir yakınlaşmayı sağladığını düşünüyor musunuz?
Skipis: Fuar bize Türk yazar ve yayıncılarla sohbet etme imkanı sağladığı için inanılmaz mutlu oldum. Bu sohbetler sayesinde bir çeşit arkadaşlık ve ortaklık ilişkisi geliştirmeyi başardığımızı söyleyebilirim. Düşünce özgürlüğünün bir insan hakkı olduğu, işler durumda olan bir kitapçılık branşının vazgeçilmez olduğu üzerine konuştuğumuz insanlarla hemfikiriz. Orada dayanışmamızı gösterebilmiş olmamız çok güzel bir şey. O insanları düşündüğümüzü ve asla yalnız olmadıklarını da.
DW Türkçe: Türkiye-Avrupa ilişkilerinin şu anki durumunu ve bununla alakalı olarak AB’nin ve Almanya’nın Türkiye’deki ifade ve basın özgürlüğüyle ilgili rolünü nasıl değerlendiriyorsunuz?
Skipis: Bana kalırsa Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri dibe vurmuş durumda. Bunu daha Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier Ankara'dayken gördük. Steinmeier'in Türk mevkidaşının basın açıklaması esnasında seçtiği kelimeler son derece sertti. Basın toplantısının yarıda kesilmesine neden olacak seviyede hem de. Bu durum, Türk-Alman ilişkilerinin hiç de iyi bir hâlde olmadığının göstergesi.
DW Türkçe: Türk yazarların kitapları Almanya’da ilgi ve merak uyandırıyor mu? Aynı şekilde, Alman yazarların kitaplarının Türkiye’deki algılanışı nasıl?
Skipis: Bunu yaygınlık ve algılanma açısından tam anlamıyla değerlendirmem çok zor. Ama Almanya olarak, Ilija Trojanow gibi Alman yazarların kitaplarıyla ve Christoph Links Yayınevi'nin yayımladığı eserlerle temsil edildik. Bu kitapların ortak noktası, Türkiye'deki siyasî ve toplumsal durumu konu olarak seçmeleri ve sorunsallaştırmaları.
© Deutsche Welle Türkçe
Söyleşi: Burak Ünveren
62 yaşındaki Alman yayıncı ve hukukçu Alexander Skipis, 2005 yılının Kasım ayından bu yana Alman Yayıncılar Birliği'nin başkanlık görevini sürdürüyor.