Türkiye ile Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi arasında geçen yıldan bu yana AİHM yargıçlığı için yaşanan “adaylık krizi”, Ankara aleyhine sonuçlandı.
3 isim veto yemişti
Ancak bu isimler “alt komite”de olarak nitelendirilen ve bir anlamda “ön elemeyi” gerçekleştiren birim tarafından “yeterli koşulları taşımadıkları” gerekçesiyle reddedildi ve Türkiye’den yeni aday isimleri istendi.
Bunun üzerine hükümet Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı Ergin Ergül, 8 Temmuz’da Yargıtay Üyeliği’ne seçilen ve adaylık sürecinde Adalet Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı olan Basri Bağcı ile Hollanda’da yaşayan avukat Fatma Arslan’ı aday gösterdi.
Konsey, gerekli kriterleri taşımadıkları gerekçesiyle mülakata bile çağırmadan ikinci listeyi de geçen haziran ayında geri çevirerek, listeyi “değiştirin” tavsiyesinde bulundu. Ancak Ankara, bu tavsiyeyi dikkate almadı ve adaylarında ısrar etti. Ankara’nın ısrarcı olduğu 3 aday, geçen hafta AKPM’nin, yargıçların seçiminden sorumlu komitesi tarafından mülakata alındı.
Cumhuriyet'ten Duygu Güvenç'in haberine göre; Ancak 3 isim de AİHM yargıçlığı için “yetersiz” bulundu. AKPM Genel Kurulu, AİHM yargıçlığı için oylamasını da içeren gündemiyle gelecek hafta başında toplanacak ve süresi dolan adayların yerine yenisinin seçimi için oylama yapacak. Türkiye’nin hiçbir adayı, yeterlilik kriterini taşımadığı için, sadece Gürcistan’ın gösterdiği 3 aday için oylama yapılacak.
AKPM Türkiye Delegasyonu üyesi CHP Ankara Milletvekil Gülsün Bilgehan bunun AKPM tarihinde “ilk” olacağına dikkat çekti. AKPM’nin önceki yıllarda kendisinin de görev yaptığı yargıçların seçiminden sorumlu komitesinin son titiz davrandığını ve adayların gizli oyla belirlendiğine dikkat çekerek, “Şimdi gördüğümüz kadarıyla uzman komite oybirliğiyle bu isimleri reddetmiş.
Türkiye gibi konseyin kurucu ülkelerinden birisinin bu isimlerde inat etmemesi lazım” dedi. Eski AİHM Yargıcı Rıza Türmen de Türkiye’nin ısrarının, sürecin uzamasına ve Türkiye aleyhine olduğuna dikkat çekti.
Nisanda yeni liste
Gelecek hafta Türkiye adına seçim yapılamayacağı için, AİHM yargıçlığı için yeniden süreç başlayacak. Kulislere yansıyan bilgilere göre hükümet, Ocak veya Nisan 2018’de yeni isimleri AİHM’e iletecek. Ancak hükümetin yeni adayları bildirme sürecinin Nisan’a sarkabileceğine büyük olasılık olarak bakılıyor.
Işıl Karakaş görevine devam ediyor
Tüm bu işlemler devam ederken 1 Mayıs 2008'den bu yana AİHM yargıcı olarak görev yapan Işıl Karakaş da görevine devam edecek. Kasım 2015-Nisan 2017 döneminde AİHM Başkan Yardımcılığı da yapan Karakaş'ın görev süresinin 30 Nisan 2016 tarihinde sona ermesi gerekiyordu. Türk hükümetinin Karakaş'ın yerine seçilmek üzere 2016 sonunda sunduğu aday yargıçlar da "yeterli derecede kalifiye" olmadıkları gerekçesiyle geri çevrilmişti.
AİHM yargıçlığı kriterleri neler?
AİHM yargıcı seçilebilmek için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sistemi, Türk hukuk sistemi ve uluslararası kamu hukuku bilgisine hakim olmaları gerekiyor. AİHM'nin çalışma dilleri olan İngilizce ve Fransızca'dan en az birini çok iyi derecede kullanabildiklerini belgelemeleri şart koşulan adayların, 'yüksek ahlaki karaktere sahip' ve 35-60 yaş diliminde olmaları da isteniyor. Ulusal planda aday belirleme sürecinin de saydam ve tarafsız biçimde gerçekleşmesi talep ediliyor.