İBB'nin Büyükada'da iskelenin üst katından TÜGVA'yı tahliye etmek istemesi, polisin engellemesiyle krize dönüştü. Peki yönetiminde Bilal Erdoğan'ın da bulunduğu TÜGVA nedir, ne yapar?
İstanbul Büyükada'daki tahliye kriziyle gündeme gelen ve polisin İstanbul Büyükşehir Belediyesi karşısında bizzat destek verdiği Türkiye Gençlik Vakfı (TÜGVA), kurulduğundan bu yana 8 yılda devasa bir örgütlenmeye ulaştı. Türkiye'nin 81 ilinde örgütlenen, bilinen 38 öğrenci yurdu bulunan, binlerce kişinin üye olduğu vakıf, iktidarın "dindar nesil" yetiştirme projesinde olduğu gibi "ahlaklı bir gençlik" yaratmak için öğrencilere dini eğitim veriyor.
Yönetiminde bizzat AKP'lilerin olduğu Vakıf, başta Milli Eğitim Bakanlığı olmak üzere birçok devlet kurumu tarafından destekleniyor. Kamu bankalarının da sponsor olduğu Vakfın arkasında kamu gücü ise denetlenemiyor.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı, daha önceki AKP'li yönetim tarafından aylık 2 bin TL karşılığında TÜGVA'ya 10 yıllığına kiralanan Büyükada İskelesi'nin üst katını, sözleşmeyi feshederek mahkeme kararıyla tahliye etmek istedi. Belediye, kiralanan yerin amacı dışında organizasyonlarda kullanıldığını açıkladı. Ancak Adalar Kaymakamlığı, zabıtaların tahliye işlemini polisle engelledi.
Büyükada'daki tahliye tartışması, gözleri TÜGVA'ya çevirdi. Peki, kim bu TÜGVA, ne iş yapıyor, arkasında nasıl bir güç var?
"Ahlaklı gençlik" 2003'te için kuruldu
Uzun adı Türkiye Gençlik Vakfı olan TÜGVA, İstanbul'da 2013 yılında 500 bin TL mal varlığıyla kuruldu.
Vakıf Senedi'nde amaçlar arasında, "özgüveni yüksek, yenilikçi, çalışkan, iyi ahlaklı, hoşgörülü ve başarılı bir gençlik yetişmesine manevi ve maddi katkıda bulunmak" hedefi yer aldı. Vakfın, "tüm ülke çapında eğitim ve öğretim hizmetlerinin etkin ve verimli biçimde yerine getirilmesine yönelik çalışmalara katkıda bulunacağı" belirtildi. Vakıf Senedi'nde bu amaçları gerçekleştirmek için "gençliğin bedeni, ilmi, fikrî ve ahlâkî gelişimine yönelik bilim, kültür, sanat, spor ve sosyal amaçlı faaliyetler" yapılacağı açıklandı.
TÜGVA, kurulduktan 3 yıl sonra 17 Ekim 2016'da vergi muafiyeti imkanına kavuştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın oğlu Bilal Erdoğan
Bilal Erdoğan ve AKP'liler arkasında
Vakfın yönetim yapısı incelendiğinde, AKP ile arasında organik bağı olduğu görülüyor.
Yüksek İstişare Kurulu (YİK) üyeleri arasında en dikkat çekeni Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın oğlu Bilal Erdoğan. Bu ismin yanı sıra AKP Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Şen, AKP milletvekilleri Abdulkadir Özel, İsmail Emrah Karayel, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, Esenler Belediye Başkanı ve İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi AKP Grup Başkanvekili Tevfik Göksu, AKP İstanbul İl Başkanı Osman Nuri Kabaktepe, SETA Genel Koordinatöre Burhanettin Duran da YİK Üyesi olarak vakfı yönlendiriyor.
TÜGVA'nın arkasındaki siyasi iradenin AKP olduğu gösteren başka bir veri ise Genel Merkez açılışı oldu. Genel merkez 2018'deki açılışını bizzat Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptı. Açılışa Fuat Oktay, Süleyman Soylu, Mustafa Varank da katıldı.
TÜGVA, temel olarak faaliyetlerinin merkezine eğitimi koymuş durumda. Öğrencilere yönelik yurtlar açıp burs veren Vakıf, tıpkı TÜRGEV, EDEP, Ensar Vakfı, İlim Yayma Vakfı, ÖNDER ve İlim Yayma Cemiyeti gibi iktidarın "dindar nesil" yaratma projesi kapsamında "sivil alanı" dolduruyor.
Dini eğitim öncelik
Vakfın hedef kitlesinde ise adından da anlaşılacağı gibi "gençler" var. Ortaokul, lise, yüksek öğrenim öğrencilerini özel olarak hedef kitlesi yapan vakıf, çalışan gençler ile kadınlarla ilgili de etkinlikler yapıyor. Özellikle öğrencilere yönelik Dini Değerler Eğitimi kapsamında Kuran'ı Kerim, Hadis, Siyer, İtikat, İlmihal, Temel Dini Bilgiler dersleri veriliyor. Bu derslerin yanı sıra spor ve zeka oyunları konusunda da öğrenciler eğitiliyor.
İnternet sitesinde yer alan bilgilere göre Vakıf, bugüne kadar 91 bin 361 etkinlik yaptı, 480 bin 356 kişiye ulaştı. Vakfın 51 bin 131 gönüllüsünün olduğu iddia edildi.
Vakıf, 2013'te kurulmasına karşın kısa zamanda 81 ilde örgütlenmeyi başardı, 81 ilde, 400'ün üzerinde ilçede temsilcilik açan TÜGVA'nın 2018 itibariyle 340 binin üzerinde üyesinin olduğu belirtildi.
Vakfın 30 ilde 38 tane erkek öğrenci yurdu var. Bu iller şöyle: İstanbul, Ankara, Antalya, Bolu, Erzincan, Aydın, Bingöl, Bitlis, Sinop, İzmir, Bursa Yalova, Sivas, Trabzon, Şanlıurfa, Sakarya, Samsun, Malatya Konya, Kocaeli, Kırşehir, Kayseri, Kastamonu, Kars, Kahramanmaraş, Gaziantep, Elazığ, Çanakkale, Adıyaman, Adana.
Ancak kurumun internet sitesinde vakfın kız öğrenci yurdu olup olmadığına ilişkin herhangi bir bilgi yer almadı. Yönetiminde Erdoğan'ın kızı Esra Albayrak'ın Vakıf Meclisi'nde ise Bilal Erdoğan'ın olduğu TÜRGEV'in yalnızca kız öğrenci yurdu, TÜGVA'nın ise erkek öğrenci yurdu açması dikkat çekiyor.
"Kamu gücü" arkasında
TÜGVA'nın kısa sürede büyümesinin arkasında yalnızca yönetiminde AKP'lilerin olması değil, sunulan "kamu desteği" de etkili oldu. Kurumun "partnerleri" arasında Dışişleri Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, TİKA, Yurtdışı Türkler Başkanlığı yer alıyor.
Ayrıca Turkcell, THY, Türk Telekom, Halkbank, Ziraat Katılım Bankası ile SETA ve Turkuvaz Medya Grubu da sponsor olarak vakfı destekliyor. Vakfa bugüne kadar hangi iş insanlarının ne kadar bağışta bulunduğuna ilişkin ise bir veri açıklanmadı.
Belediyelerden yurt ve kira desteği
Vakfa verilen kamu desteği arasında belediyeler de var. Vakfın, birçok AKP'li belediyenin binalarını da yurt olarak kullandığı ortaya çıkmıştı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, AKP tarafından yönetildiği dönemde Maslak'ta bir yurt binası kiraladı. Belediye, bunun işletmesini TÜRGEV'e verdi. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun yönetime gelmesiyle birlikte bu yer, İstanbul Üniversitesi'ne tahsis edildi.
Sayıştay'ın 2019 denetim raporunda ise Samsun Büyükşehir Belediyesi'nin TÜGVA ve TÜRGEV'in kiralarını ödediği, bunun için belediye kasasından 1 milyon lira harcadığı belirlenmişti.
MEB'le eğitim protokolü
Vakıf, özellikle bakanlıklarla birçok tartışmalı ortak projeye imza attı. Milli Eğitim Bakanlığı’yla imzalanan protokol kapsamında TÜGVA, okullara da girdi.
Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü ile Türkiye Gençlik Vakfı arasında 2019 yılında "Sosyal, Kültürel ve Sportif Faaliyetlerin Yapılması" protokolü imzalandı. Danıştay, 2020’de bu protokolü iptal etti. Ancak MEB, TÜGVA ile bu yıl yeniden aynı protokole imza attı. Tüm ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerini kapsayan protokol kapsamında, vakıf öğrencilere değerler eğitimi verilmesi kararlaştırıldı.
TÜGVA, 2018'de 105 devlet okulunda "Yaz Okulu" faaliyeti yaptı. İstanbul’da 23 bine yakın öğrencinin katıldığı belirtilen bu etkinliklere yönelik törende konuşan dönemin İstanbul İl Milli Eğitim Müdürü Ömer Faruk Yelkenci, TÜGVA'ya verilen desteğin artarak devam edeceğini söyledi.
TÜGVA, pandemi nedeniyle bu yaz okullarda MEB'in düzenlediği "Telafide Ben de Varım" projesine katıldı.
Gençlik ve Spor Bakanlığı, vergi muafiyeti tanınan vakıf ve derneklerin yurtlarında barınan öğrencilere yardım yapılmasına yönelik yönetmelik hazırlamıştı. Yardımdan ise yalnızca, "İstanbul, Ankara ve İzmir kentlerinin herhangi birinde üç yurdu bulunan" ve "en az bin kapasiteli yurdu olan" vakıflar yararlanabilecekti. Bu şartları taşıyan az sayıda dernek ve vakıflar arasında TÜGVA yer almıştı.
İktidar tarafından desteklenen TÜGVA, TÜRGEV, EDEP, Ensar Vakfı, İlim Yayma Vakfı, ÖNDER ve İlim Yayma Cemiyeti, bugün AKP'nin "arka bahçesi" haline dönüşmüş durumda. Bu örgütlere sunulan kamu desteğinin denetimi ise yapılamıyor.
Alican Uludağ
© Deutsche Welle Türkçe