Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi'nin (UNODC) yıllık raporuna göre Afganistan'da afyon üretimi geçen yıla göre yüzde 43 oranında artarak yaklaşık 4 bin 800 tona ulaştı.
Afganistan'da afyon üretimi kimi zaman düşüş göstermekle birlikte düzenli olarak arttı. 2000 yılında 3 bin 276 ton olarak tespit edilen üretim, 2011 yılında 5 bin 800 ton, 2014 yılında ise 6 bin 400 ton olarak kayıtlara geçmişti. Geçen yıl ise afyon üretimi, bitkilerdeki hastalık nedeniyle sert bir düşüş göstermişti. Arzdaki düşüş fiyatları da yükseltmişti. Kayıtlara göre Afganistan'da afyon üretimi 2007 yılında 7 bin 400 tonla zirve yaptı.
2016 yılında haşhaş ekilen alanların yüzölçümü de yüzde 10 oranında artarak 201 bin hektara ulaştı. Birleşmiş Milletler'in raporuna göre haşhaş ekilen alanlar şimdiye kadar sadece 2013 ve 2014 yıllarında daha fazla kaydedildi.
Eroinin hammaddesi
Afganistan hammaddesi afyon olan eroinin üretildiği yerlerin de başında geliyor. Birleşmiş Milletler raporunda ülkedeki güvenlik sorunları nedeniyle birçok bölgeye gidilemediği, dolayısıyla rakamların daha yüksek olabileceği belirtildi.
Radikal İslamcı Taliban'la çatışmaların yaşandığı Helmand vilayeti afyonun başlıca tedarikçisi konumunda. Helmand'da 80 bin hektarlık arazide haşhaş ekiliyor. Ülkenin kuzeyinde de yasadışı ticaret patlama yaşıyor. Birleşmiş Milletler raporuna göre buradaki ekim arazileri yüzde 324 oranında arttı.
Bağımsız araştırma kuruluşu Afghanistan Analysts Network'ten Jelena Bjelica raporu "güvensizlikle haşhaş ekimi arasındaki ilişkinin güzel bir şekilde belgelenmesi” olarak değerlendirdi. "Yüksek riskli bir çevrede haşhaşın az risk taşıdığını" belirten Bjelica haşhaşın "çiftçilerin doğal bir seçimi" olduğunu söyledi. Eskiden UNOCD'de görev yapmış olan Jelena Bjelica özellikle ülkenin güneyinde ve doğusunda hektar başına üretimin artmış olmasına dikkat çekti. Bjelica burada yılda iki değil üç kez hasat yapmaya imkan veren yeni bitkiler ekildiğini söyledi.
Yüzbinlerce insanın geçim kaynağı
Afgan hükümetinin, Taliban'ın başarıları nedeniyle haşhaş ekilen tarlaları yok etme konusundaki çabaları da sekteye uğruyor. Hükümetin haşhaş tarlalarını yakmasının olumsuz sonuçlar ürettiği konusunda uzmanlar hemen hemen hemfikir. Zira Afganistan'da yüz binlerce insan geçimini afyon üretiminden sağlıyor. Afganistan uzmanı Vanda Felbab-Brown, alternatif sunmadan haşhaş ekimini insanların elinden almanın "çaresiz çiftçileri Taliban ordusuna itmekten” başka bir sonuç vermediğini belirtiyor.
Radikal İslamcı Taliban, uyuşturucu mafyasıyla ortak çalışıyor. Helmand vilayetinin yüzde 85'ine hâkim olan Taliban haşhaş tarlalarını ve kaçakçılık güzergahlarını da kontrolü altında tutuyor. Birleşmiş Milletler raporlarına göre 2009 yılında Taliban'ın uyuşturucu ticaretinden elde ettiği kazanç 155 milyon doları buluyor. Geçen yıl örgütün uyuşturucudan elde ettiği kazanç en az 500 milyon dolar olarak kaydedilmişti.
©Deutsche Welle Türkçe
Afp, dpa, Reuters / EC, MK