ABD'nin Türkiye'den yapılan vize başvurularını askıya almasının ardından, hali hazırda vize işlemlerini tamamlamış ancak konsolosluktaki randevusunu bekleyen pek çok kişinin durumu belirsizliğini korkuyor.
BBC Türkçe'ye konuşan vize ve danışma acentalarına göre, ABD vizesini almak için yurt içi ve yurt dışında gerekli tüm ödemeleri yapan, konsolosluklardaki randevularını bekleyen ancak vizelerini alamadan ambargoya denk gelen kişilerin sayısı oldukça fazla.
Bu kişilerin arasında özellikle ABD'de yatırım yapmak isteyen iş insanları, eğitim almak isteyen öğrenciler ve turistik amaçlı ABD'yi ziyaret etmek için başvuranlar bulunuyor.
İstanbul Vize Merkezi Şube Müdürü Cansu Akkaya, sadece kendi acentalarında 15 öğrencinin bir ay içinde konsoloslukta vize randevusu olduğunu söylüyor:
"Taksim şubemizdeki 6 öğrenci, Ankara ve İzmir'deki şubelerimizde 9 öğrenci olmak üzere vize işlemleri için bize başvuran 15 öğrenci tüm işlemlerini halletmiş ve konsolosluk randevusu için bekliyordu. Hepsinin bir ay içinde konsolosluk randevusu vardı fakat şimdi ne olacağını bilmiyorlar."
Acenta yetkilileri, senenin bu aylarında ABD'ye yapılan öğrenci vizesi başvurularında Mayıs-Eylül arasına göre nispeten yoğunluk olmadığını söylüyor.
Bu aylarda ABD'ye yapılan öğrenci vizesi başvurularını daha çok dil okulları için yapılan vize başvuruları oluşturuyor.
Akkaya, tüm harçları ödedikten sonra konsolosluktaki randevu tarihini bekleyen öğrencilerin bu aşamaya gelene kadar maddi manevi ağır bir süreçten geçtiklerini anlatıyor:
"Konsolosluktaki randevu tarihini bekleyen öğrenciler, şu ana kadar sadece vize için 160 dolar randevu bedeli ve 200 dolar öğrenci vizesi harcı ödediler. Eğer randevu tarihlerine kadar bu durum değişmezse, bu paralarının iade edilip edilmeyeceğini bilmiyorlar."
"Vize ücreti dışında aylardır bir sürü masrafa girdiler. Dil okullarına para ödediler, okullardan aldıkları kabul mektubunun orijinal olması gerektiği için kargo bedeli ödediler. Ama asıl olarak bir sürü hayal kurdular ve şimdi o hayalleri boşa çıkmış durumda."
Akkaya sabah saatlerinden bu yana konsolosluğun telefonlarını açmadığını ve öğrencilerin sorularına cevap bulamadıklarını anlatıyor:
"Bu sorularla ilgili henüz bir açıklamanın yapılmamış olması kaygıları artırıyor. Ancak kısa zamanda iki ülke arasındaki vize sorununun çözüleceğini düşünüyoruz. Çünkü Amerika ve Türkiye iyi ilişkilerini daha dün kurmadılar."
Ankara Vizefix acentası Genel Müdürü İbrahim Özdemir de, mağduriyetlerin odağında hali hazırda tüm işlemlerini tamamlayıp vize randevusunu bekleyen vatandaşların olduğunu söylüyor.
Özdemir, acentalarına danışmanlık hizmeti için başvuran iki kişinin 19 ve 23 Ekim olmak üzere konsoloslukta turist vizesi için randevuları olduğunu ancak mağdur olduklarını anlatıyor:
"Turist vizesi için evrakların hazırlanması ve harçların ödenerek randevu alınması süreci yaklaşık bir ay sürüyor. Vatandaşlar bu süreçte bir sürü hazırlık yapıyorlar. Fakat mevcut durumda ne olacağını bilmiyoruz."
Özdemir, hali hazırda vize randevusu bulunan vatandaşları randevularını ileri bir tarihe almak için ikna etmek istediklerini ancak birtakım kulaktan dolma bilgilerin buna engel olduğunu söylüyor:
"Konsolosluktan randevu alma aşamasına gelmiş vatandaşlar, 'Biz zaten başvurduk, karar bizden sonrasını ilgilendir' düşüncesinde. Halbuki bu karar vize onaylarının bir süre durdurulduğu anlamına geliyor ve belki birkaç haftaya kalmadan bu sorun çözülecek."
Mevcut durumda yaşanan bir diğer karmaşa ise, acentalara vize danışmanlık ücretini ödeyen vatandaşların paralarının iade edilip edilmeyeceği olarak karşımıza çıkıyor.
Özdemir, Amerika'ya vize engelinin müşterileriyle aralarındaki güven ilişkisini sarsabileceğini çünkü kendilerine ödenen danışmanlık hizmetinin geri talep edilebileceğini söylüyor.
Özdemir, Amerika'nın kararından rahatsızlık duyduklarını ancak krizin aşılabilir olduğunu savunuyor:
"Amerika Türkiye'den turist alabilmek için vize kolaylığı sağlıyor. Yani çok sıra dışı bir durum olmadığı sürece Türkiye'ye karşı Arap ülkelerine uyguladığı ambargoyu uygulamıyor. Dolayısıyla bu krizin uzun süreceğini zannetmiyoruz."
Vize yaptırımından olumsuz etkilenenler arasında, Amerika'da iş kurmak için yatırımcı vizesine başvurmuş ve ön koşul olarak Amerika'da en az 100 bin dolarlık kalıcı yatırım yapmak zorunda kalmış ve 5 bin dolar vize masrafı ödemiş kişiler de bulunuyor.
Türkiye, Amerika'nın yatırımcı vizesi verdiği ülkeler arasında üçüncü sırada bulunuyor.
Amerika'da şirket kurmak isteyen Türkiye vatandaşlarına danışmanlık hizmeti veren Amerikadasirket.com Türkiye Temsilcisi Samet Oynamış'a göre, bu gerilim her iki tarafın da ticari çıkarları açısından aşılmak zorunda.
Amerika'da iş kurma talebinin arttığını ve Türkiye'de her hafta en az 10 yatırımcının bu vize için başvurduğunu söyleyen Oynamış, halihazırda Amerika'da gerekli tüm yatırımlarını yapıp vize randevusu iptal olan tüm yatırımcıların mağdur olduğunu anlatıyor:
"Türkiye-ABD arası ticaret yapan şirketlere ve Amerika'da iş kurmak isteyenlere verilen yatırımcı vizesine başvuran ve bu süreçte oldukça yol kat eden yatırımcılar şu an vizesini alamıyor.
"Kişi bu vizeyi alabilmek için bir hafta önce yatırım yaptıysa, bugün o yatırımı boşa yapmış sayılıyor. Bizim müşterilerimiz de şu an, zararı en aza indirmek için nasıl bir çözüm bulunabileceği üzerine kafa yoruyor."
Oynamış, 2015'te kurulan ve Türkiye'de e-ticaret yapan bir firmanın dünden beri yaşadığı zararı şöyle anlatıyor:
"Operasyonel olarak şirketin ABD'de devam etmesi planlanıyordu. Şirketin ortalama yatırım miktarı 230 bin dolar oldu. Şu an mevcut durum düzelene kadar işler durma noktasına kadar gelecek ya da planlar bir köşeye kaldırılarak satışlarına Türkiye üzerinden devam etmeleri gerekecek."
Oynamış, Amerika'da halihazırda yatırımları olan ama vizeleri çıkmayan kişilerin, mevcut turist vizeleriyle Amerika'ya giderek işlerini yönetebileceklerini ve eğer durum düzelirse yatırımcı vizesine daha sonra başvurabileceklerini söylüyor.
Yatırımcı vizesi için bulunduğu ülkeden başka bir ülkeden de vize başvurusu yapılabiliyor, fakat bunun için de seçilen ülkede ilk önce oturum izni almak gerekiyor.
Bu durumun Türkiye'ye döviz girişini de azaltacağını söyleyen Oynamış, yine de karamsar değil:
"Bu durum belki turist vizeleri için bir süre daha devam eder fakat ticari vizelerde ABD'nin de avantajı çok oluyor. Çünkü kurulu her şirket istihdam yaratıyor, vergi ödemeye başlıyor ve ülkeye yapılacak işin boyutuna göre yatırım yapıyor."