Avrupa Parlamentosu (AP) içinde Sosyal Demokrat ve çevreci gruplara mensup parlamenterlerin girişimiyle hazırlanan ve fosfatlı katkı maddelerinin döner kebap hazırlanışında kullanılmasının engellenmesini amaçlayan karar tasarısı genel kuruldaki oylamada 272’ye karşı 373 oyla kabul edildi. Oylamada 30 parlamenter çekimser kaldı. Ancak Komisyon’un yasal düzenlemesini bloke etmek için mutlak çoğunluk (376) gerekiyordu. Fosfatlı dönere karşı girişim 3 oy farkla gündemden düşmüş oldu.
Avrupa Komisyonu bu oylama sonucu sonrasında, hangi et türüyle olursa olsun, döner kebap hazırlanışında fosforik asit, difosfat, trisfosfat ve polifosfat gibi (E338-452) katkı maddelerinin yasal olarak kullanımına yeşil ışık yakmış oldu. Komisyon, fosfatlı katkı maddeleri kullanılmasının etin homojen biçimde dondurulması, çözülmesi ve pişirilebilmesi için "teknolojik bir gereksinim” olduğunu belirtmişti.
EFSA kararı 2018’de
AP’nin, çoğunluğu Sosyal Demokrat ve çevreci üyeleri ise fosfatlı katkı maddelerinin sağlığa zararlı olduğu veya olabileceği konusunda bugüne kadar yayımlanmış bilimsel incelemeleri temel alıp “ihtiyatlı” davranılmasını ve Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi'nin (EFSA) 2018 sonundan önce yayımlaması beklenen bilimsel görüşün beklenmesi gerektiğini savunuyordu. AP tarafından kullanılan bilimsel araştırma sonuçlarında fosfatlı katkı maddelerinin kalp-damar hastalıklarına neden olabileceği not ediliyor.
Avrupa Tüketiciyi Koruma Teşkilatı (BEUC) da bugünkü oylama öncesinde yayımladığı bildiride, Sosyal Demokrat ve çevreci parlamenterler tarafından hazırlanan karar tasarısının desteklenmesi çağrısında bulundu. “Kebabın yasaklanması gibi bir talebimiz yok” ifadelerine yer verilen bildiride, yasal düzenleme öncesinde EFSA tarafından açıklanacak bilimsel görüşün beklenmesi isteniyor.
Coca-Cola örneği
AP içinde Hristiyan Demokratların (EPP) başını çektiği bir diğer grup ise fosfatlı katkı maddelerinin sağlık üzerinde olumsuz etkisi olduğunun kanıtlanmadığını belirtip, kebap endüstrisine zarar verildiği tezini ön plana çıkardı. Bu gruba öncülük eden Alman Hristiyan Demokrat Parlamenter Renate Sommer, oylama öncesi yaptığı açıklamada, “Panik ortamı yaratılmasını engellemek ve Avrupa’da kebap yasağının önüne geçmek için grubumuz elinden gelen her şeyi yapacaktır” şeklinde konuştu. Sommer, fosfatlı katkı maddelerinin birçok gıda maddesinde kullanıldığını hatırlatıp, “Coca-Cola içerek alınan fosfat miktarı dönerdekinden çok daha fazla” ifadelerini kullandı. EPP grubunun konu hakkında hazırladığı basın bildirisinde “Hands Off the Kebap” (Çek Elini Kebaptan) sloganı kullanıldı.
Sosyal Demokrat Grup (S&D) ise döner kebap yasağının “söz konusu olmadığını”, fosfatlı katkı maddelerinin geleneksel dönerde kullanılmadığını, sadece bazı durumlarda eti “bütün tutmak için” başvurulan bir yöntem olduğunu belirten bir açıklamada bulundu. Açıklamada, fosfatlı katkı maddelerinin "etin su tutma kapasitesi ve böylelikle yapay olarak ağırlığını arttırdığı” da not edildi.
13 milyar euro ciro
Döner özellikle son 20 yılda Avrupa mutfak kültürünün vazgeçilmezi haline gelmiş durumda. Avrupa Döner Üreticileri Birliği’ne göre dönerin AB içindeki yıllık cirosu 13 milyar euro barajını aşmış durumda. Almanya’da 25 bin, İngiltere’de 20 bin, Fransa’da ise 10 binden fazla noktada döner satılıyor. Sektör AB genelinde yaklaşık 200 bin kişiye istihdam sağlıyor.
Kayhan Karaca / Strasbourg
© Deutsche Welle Türkçe