ABD Dışişleri Bakanlığı Yaptırımlar Koordinatörü Büyükelçi James O’Brien, Moskova’nın katılımını durdurmasıyla işlemez hale gelen Karadeniz Tahıl Anlaşması’nın tekrar yürürlüğe girmesinde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasındaki temasların rol oynayabileceğini söyledi. Ukrayna limanlarında mahsur kalan tahılın dünyanın geri kalanına taşınmasını sağlayan Tahıl Girişimi’nin tekrar işler hale geleceği konusunda iyimser olacağını belirten O’Brien, “ Karadeniz'de güçlü elin Rusya'da olmasına izin veremeyiz” diye konuştu.
O’Brien ve ABD Gıda Güvenliği Özel Temsilcisi Dr. Cary Fowler, bugün aralarında T24’ün de bulunduğu farklı ülkelerden medya kuruluşlarının temsilcilerine internet üzerinden Tahıl Anlaşması’yla ilgili bir brifing verdi.
O’Brien, Rusya’nın küresel gıda güvenliği sistemine saldırdığını söylerken, Moskova’nın amacının piyasada gıda ve gübreyi azaltarak kendi taleplerinin karşılanmasını sağlamak olduğunu ifade etti.
"Rusya'nın izolasyonu devam etmeli"
Karadeniz Tahıl Girişimi’nin tekrar hayata dönebilmesi için Rusya’nın izole edilmesine devam edilmesi gerektiğini söyleyen O’Brien, birçok Afrikalı liderin anlaşmaya dönülmesinin önemli olduğunu direkt olarak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e söylediğini vurguladı.
Karadeniz Tahıl Anlaşması’nın diğer iki parçasının Birleşmiş Milletler ve Türkiye olduğunu hatırlatan O’Brien, “İkisi de Rusya’yla temas etmeye hazır olduklarının mesajını verdi” dedi.
ABD’li Büyükelçi, “Erdoğan bu hafta Putin’le konuştu. Daha fazla konuşmaya niyetleri olduğunu belirttiler. Bunun nerede ve ne zaman olacağını açıklama işini Türklere bırakacağım. Bu kanalı izlemeye devam etmek önemli” diye konuştu.
O’Brien, Rusya’nın Tahıl Anlaşması’ndan çekildikten sonra sadece Ukrayna gemilerini bloke etmekle kalmadığını, aynı zamanda tahıl ambarlarını vurarak 3 Ağustos itibariyle 220 bin ton tahılı yok ettiğini aktardı.
"Rusya ne istediğini açıkça söylemeli"
Rusya’nın talepleri karşılanmadığı gerekçesiyle Tahıl Girişimi’ne katılımını durdurduğu söylemine de yanıt veren O’Brien, “Rusya’nın ne istediğini açıkça anlatması gerekiyor. Birkaç farklı talep dile getirdiler, ama bunların tümü Rus kurumlarını ilgilendiriyor. Özel sektör konusunda hizmet alamadıklarını söylüyorlar ve biz bu konuda yardımcı olabileceğimiz konusunda açık davrandık. Ancak Rusya’nın neyi başarı kabul ettiği açık değil. Rusya rekor seviyede tahıl ihraç ediyor” dedi.
Rusya Tahıl Birliği’nin verilerine göre Rusya’nın kayıtlardaki tüm senelere kıyasla bu sene yüzde 10 ila 15 arası daha fazla miktarda tahıl ihraç ettiğine dikkati çeken O’Brien, “Demek ki Türkiye ve BM ile birlikte yürüttüğümüz bu süreç işe yarıyor” dedi.
O’Brien, “Bu açıdan bakıldığında Rusya’nın eleştirilerinin çok iyi çalışan bir sistemle ilgili ufak suçlamalar olduğu görülüyor. O yüzden duruma açıklık getirmeleri yardımcı olacaktır. Başarıyı ihtiyacı olanlara ne kadar gıda ve gübre ulaştığıyla ölçmeliyiz” diye devam etti.
Büyükelçi, Moskova’nın yaptırımlarla ilgili söylemlerine de, “Biz Rus gıda ürünleri ve gübrelerine hiç yaptırım uygulamadık” diye yanıt verdi.
Tahıl Girişimi’yle ilgili sorunun çözüleceği konusunda iyimser olduğunu belirten O’Brien, “Ukrayna tahılı küresel piyasaya ulaşacak. Bu biraz zaman alacak, biraz harcama gerekecek, ancak Karadeniz'de güçlü elin Rusya'da olmasına izin veremeyiz” dedi.
Brifingde “ABD sonunda emekli Amiral James Stavridis’in önerdiği gibi Karadeniz’den tahıl taşıyan gemileri ABD savaş gemileriyle koruyacak mı? Bu seçenek neden masada değil?” diye soruldu. O’Brien yanıt olarak, “Tüm ihtimalleri düşünüyoruz. En iyi seçenek Rusya’nın yoksul insanlara giden gıda ürünlerine saldırmaması. Durum burada başlamalı ve bitmeli. O yüzden odağı alternatif karşılıklar yerine burada tutuyorum” dedi.
Tahıl Girişimi ve Orta Doğu
Fowler, Orta Doğu’daki gıda fiyatlarının yükselişinde Tahıl Anlaşması’nın artık işlememesinin rolü olduğunu vurguladı.
Fowler, “Orta Doğu ülkeleri, Ukrayna tahılını en çok alanlardan. Mısır’daki çocukların yüzde 22’si durumdan etkilendi. Yerel para birimleri göz önüne alındığında yakın doğuda gıda fiyatlarında ciddi bir yükseliş var. Bu Ukrayna’daki durumun bir sonucu” diye konuştu.
Rusya’ya yönelik yaptırımlar işe yarıyor mu?
ABD ve Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımların başarılı olduğunu savunan O’Brien, “Etkimizi iki yönden ölçüyoruz. Birinci olarak baktığımız yer savaş alanı” dedi ve bunu şöyle açıkladı:
“Rusya’nın daha eski ekipmanla, kötü iletişimle, savaşamayacak durumdaki ekipmanlarla savaştığını görüyoruz. Mesela hava savunması yerleştirilen yerlere yaptıkları saldırılara bakalım. Ne kadarı aşabiliyor? Pek fazla değil. Bu da yaptırımların etkisini gösteriyor. Rusya’nın ordusunu tekrar inşa etmek ve uzun süreli bir savaş yürütmek için az parası var”
Yaptırımların etkisinin ikinci göstergesinin de Rus ekonomisi olduğunu belirten O’Brien, Rusya’nın kasasına giren paranın giderek azaldığını söyledi. O’Brien, Rusya’da işşizliğin arttığını ve Ruble’nin değer kaybetmeye devam ettiğini de dile getirdi.
O’Brien, “Rusya, zamanın onların yanında olmadığının farkında. Bu yüzden ‘yumuşak hedef*’leri daha sık vuruyorlar” ifadesini kullandı.
Rusya, Karadeniz Tahıl Girişimi'ne katılımını 17 Temmuz'da durdurdu
Rusya, Türkiye ve BM'nin arabuluculuğunda imzalanan, Rusya'nın işgalinden sonra Ukrayna limanlarında mahsur kalan milyonlarca ton tahılın dünyaya ulaştırılmasını sağlayan Tahıl Anlaşması'na katılımını 17 Temmuz'da durdurduğunu duyurmuştu.
Anlaşma kapsamında yaklaşık 33 metrik ton mısır, buğday ve diğer tahıllar, Ukrayna'dan dünyanın çeşitli yerlerine gönderilirken, son gemi ise pazar günü Ukrayna limanından ayrılmıştı.
Rusya, kendi tahıl ve gübresini ithal etmesi yönünde verilen sözlerin tutulmadığını gerekçe göstererek anlaşmayı uzatmama tehdidinde bulunuyor. Moskova ayrıca, anlaşma kapsamında tahılın söz verildiği üzere en yoksul ülkelere ulaştırılmadığını iddia ediyor. BM ise anlaşmanın gıda fiyatlarını küresel olarak yüzde 20 oranında düşürerek en yoksul ülkelere yardımcı olduğunu belirtti.
Dünya Gıda Programı'na göre, anlaşma kapsamında ihraç edilen tahılın yüzde 46'sı Asya'ya, yüzde 40'ı Batı Avrupa'ya, yüzde 12'si Afrika'ya ve yüzde 1'i Doğu Avrupa'ya gitti.
* Asker veya terör gruplarının kolayca hedef alıp zarar verebildiği korumasız hedefler