ABD’nin NATO Daimi Temsilcisi Julianne Smith, Joe Biden yönetiminin Türkiye’ye F-16 satışını desteklediğini bir kez daha vurgularken, bazı Kongre üyelerinin bu konuda adım atmadan önce Ankara’nın İsveç’in NATO üyeliğine vereceği yanıtı beklemeyi tercih ettiğini belirtti.
Batı, Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya üyeliğine 11 Temmuz’daki NATO Zirvesi’nde onay vermesi için açıklamalarını sıklaştırırken Smith, Türkiye’den bir grup diplomasi muhabiriyle internet üzerinden bir araya geldi.
Sözlerine Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Türk halkını 14 ve 28 Mayıs seçimleri nedeniyle tebrik ederek başlayan Smith, “ABD olarak Türk halkının seçtiği hükümetle çalışmak; ikili ilişkilerimizi derinleştirmek ve geliştirmek için heyecanlıyız. Türkiye vazgeçilmez bir NATO müttefiki, güvenlik ve ticari partneri olmaya devam ediyor” dedi.
Smith, İsveç’in Türkiye’nin terörle mücadele konusundaki endişelerini gidermek için önemli adımlar attığını söyledi ve “Stokholm’ün NATO üyeliği de kısa süre içinde tamamlanmak zorunda” dedi. ABD’nin NATO Daimi Temsilcisi, Washington’un ve birçok NATO üyesinin beklentisinin İsveç’in 11-12 Temmuz tarihlerindeki zirvede tam üye olarak ittifaka alınması olduğunu dile getirdi.
T24’ün, “Ankara ve ABD Dışişleri Bakanı Blinken Türkiye’ye F-16 satışının birbirinden bağımsız konular olduğunu söylüyor. Ancak son zamanlarda iki konunun aynı cümlelerde geçtiğini giderek daha sık duyuyoruz. İsveç’in Vilnius’ta üye olmasının F-16 sürecini hızlandıracağını söyleyebilir miyiz? Eğer Kongre duruş değiştirmezse yönetim Kongre’yi bypass edip satış kararı almayı düşünür mü?” sorularını yanıtlayan Smith, şunları söyledi:
“Bu tartışmanın farklı bileşenleri var. Biden yönetimi Türkiye’nin modernizasyonunu destekliyor, buna F-16 satın alma desteği de dahil. Bunun hem Türkiye hem ABD’nin hem de NATO’nun çıkarına olduğunu düşünüyoruz. Kongre’nin de bu kararlarda rol oynadığını vurgulamak isterim. Bazı Kongre üyelerinin F-16’lar için İsveç’in üyeliğini beklemeyi tercih edeceğini söylediğini duyduk. Bu bir NATO konusu değil, bir ikili ilişkiler konusu. Kongre’deki bazı üyeler, herhangi bir karardan önce İsveç’in üyeliğinin gerçekleştiğini görmek istediklerini söylüyorlar. Ancak Biden yönetiminin gözünde Türkiye’nin modernizasyon girişimleri önemli. 17 Nisan’da Biden yönetiminin Kongre’yi yazılım modernizasyonu satımı için bilgilendirdiğini hatırlatmak isterim”
Smith, Biden yönetiminin Kongre’nin onayı olmadan Türkiye’ye F-16 ve modernizasyon kiti satmayı gündemine alıp almayacağı ile ilgili soruya yanıt vermedi.
“İsveç taahhütlerini yerine getirdi”
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve ABD’li mevkidaşı Antony Blinken’ın bu hafta Londra’daki Ukrayna İyileştirme Konferansı’nda yaptığı görüşme ile ilgili ek bir detay vermeyen Smith, “ABD İsveç’in üyeliği konusundaki düşüncelerini devlet başkanları, dışişleri ve savunma bakanları seviyesinde dile getiriyor. İsveç’in NATO’ya şimdi girmesinin çok önemli olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu.
Smith, İsveç’in geçen sene Madrid’de Türkiye ve Finlandiya ile imzaladığı üçlü memorandumun terörle mücadele ile ilgili maddelerini yerine getirdiğini söyleyerek, İsveç’in 1 Haziran’da yürürlüğe soktuğu yeni terörle mücadele yasasını çok önemli bir adım olarak gördüklerini söyledi.
Yasanın kabulüne rağmen İsveç’in Türkiye’nin iadesini talep ettiği hiçbir ismin henüz geri gönderilmemesiyle ilgili soruya Smith, “Hukukun üstünlüğü ve devlet yapıları göz önünde bulundurduğunda yeni yasaların işleyişe geçmesi zaman alabilir. Bundan sonra uygun kararların gelecek aylarda alınması için Adalet sistemine yer bırakılacaktır. Bizim açımızdan bu yasanın yürürlüğe Haziran başında alınması önemli bir adımdı. Bizce gerçekten Türkiye’nin endişelerini dikkate alıp somut adımlar attılar” yanıtını verdi.
Biden ve Erdoğan Vilnius’ta görüşecek mi?
Smith, soru üzerine ABD Başkanı Joe Biden’ın NATO Vilnius Zirvesi takviminin henüz belli olmadığını, bu sebeple Erdoğan’la görüşüp görüşmeyeceği konusunda bilgi sahibi olmadığını ifade etti. İkili bir görüşmenin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin ancak zirveye günler kala belli olacağını söyleyen Smith, “Tabii ki Erdoğan ve Biden iki gün boyunca aynı odada olacaklar. Bu da daha önceden planlanmamış birçok konuşma fırsatı yaratıyor” dedi.
Smith, “Biden’ın Erdoğan’ı Beyaz Saray’a davet edeceğini düşünüyor musunuz” sorusunu ise yanıtsız bıraktı.
Biden, 2021 başında göreve gelmesinden bu yana hiç Türkiye’ye gelmedi ve Erdoğan’ı hiç Beyaz Saray’a davet etmedi. Biden yönetiminin Türkiye’ye bakan seviyesinde ilk ziyareti 2023’ün Şubat’ında Blinken’ın Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından Türkiye’ye gelmesiyle gerçekleşmişti.
“Türkiye’nin Tahıl Anlaşması’ndaki rolünü sürdüreceğini umuyoruz”
Smith, Rusya’nın işgali sebebiyle Ukrayna limanlarında mahsur kalan milyonlarca ton tahılın dünyaya dağılmasını sağlayan Karadeniz Tahıl Anlaşması’nda oynadığı rol nedeniyle Türkiye’ye müteşekkir olduklarını söylerken, Ankara’nın bu rolü oynamaya devam edeceğini umduklarını dile getirdi.
Smith ayrıca, Rusya’nın anlaşmayı askıya alma tehditlerini “sorumsuzca” diye niteledi ve işleyişi “ciddi anlamda yavaşlattığını” belirtti. Temsilci, “Rusya’nın anlaşmayı askıya alma tehditleri birçok gemiciyi, sigortacıyı ve ticaretçiyi caydırdı. Bunun insani sonuçları oluyor” dedi.
“Türkiye, NATO’nun sütunlarından biri”
Türkiye’yi, “NATO askeri kapasitesinin sütunlarından biri” diye nitelendiren Smith, "Türkiye, Ukrayna’ya destekte ve terörle mücadelede önemli bir rol oynuyor. Balkanlar’a asker gönderdi. Bunlara sadece ABD değil tüm müttefikler müteşekkir” ifadesini kullandı.
Smith, “Gelecek dönemde Türkiye dahil üyelerin üçte ikisinin savunma harcama limitine ulaşacağına inanıyoruz” dedi.
Ukrayna’ya Vilnius’ta NATO üyeliği için davet verilecek mi?
Smith, 11 Temmuz’daki NATO Zirvesi’nde Rus işgali altındaki Ukrayna’ya ittifaka tam üyelik daveti verilmesini beklemediğini söyledi. NATO’nun 2008 Bükreş Zirvesi’nde verdiği sözün hala geçerli olduğunu ve Ukrayna’nın bir gün NATO üyesi olacağını belirten Smith, sonuç bildirgesinde Ukrayna’nın tam üyelik için “doğru yolda” olduğuna dair mesajlar verileceğini düşündüğünü ifade etti.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenski’nin bizzat Vilnius’taki zirveye geleceğini düşündüklerini belirten Smith, “Geçen seneki zirvelere uzaktan bağlantı ile katılmıştı. Bizzat katılabilmesi olumlu bir değişim olur” diye konuştu.