ABD ekonomisindeki toparlanma ve ABD Merkez Bankası Fed'in para politikasını sıkılaştıracağı beklentileri, Türkiye'yi de kapsayan gelişen ülkelerin para birimleri ve tahvilleri üzerinde satış baskısı yaratıyor. Dolar/TL kuru bugün 4,30'u aşarak yine rekor tazeledi.
ABD Doları'nın küresel para birimleri karşısındaki değerini ölçen Dolar endeksi, 2018'in en yüksek seviyelerine tırmanmış durumda. Endeks Nisan ayından bu yana yüzde 4,4 yükselerek, Ekim 2017'den bu yana ilk kez 93 seviyesini aştı.
Yatırımcıların yüksek risk karşılığında yüksek getiri sağlayan yatırım araçları olarak gördüğü gelişen ülke varlıklarından çıkıp ABD varlıklarına dönüşü, gelişen ülke ekonomilerinde de Dolar likiditesi sorunu yaratıyor.
Peki hangi ülke ABD Doları'nın yükselişinin ekonomiye kalıcı hasar vermesini önlemek için ne gibi tedbirler aldı?
Türkiye: Örtülü faiz artırımı ve zorunlu karşılık hamlesi
Türk Lirası, ABD Doları karşısında bu yıl en çok değer kaybeden para birimi durumunda.
TL'nin yılbaşından bu yana kaybı yüzde 13'e yaklaşmış durumda.
Alınan tedbirler:
Faiz adımı: Merkez Bankası politika faizi olan 1 haftalık repo faizinde değişikliğe gitmese de, politika faizi ile TL fonlamasının kısıldığı günlerde kullanıma giren geç likidite penceresi borç verme faizini yüzde 12,75'ten yüzde 13,50'ye kadar yükseltti.
Zorunlu karşılıklar: Bir diğer tedbir ise zorunlu karşılıklar tarafında alındı. Bankaların Merkez Bankası'nda tutmak zorunda oldukları TL cinsi likiditenin döviz olarak tutulmasına imkan tanıyan rezerv opsiyonu mekanizmasında üst sınır yüzde 55'ten yüzde 45'e düşürüldü. Merkez Bankası bu yolla piyasaya 2,2 milyar dolarlık kaynak sağlandığını açıkladı.
Rusya: Faiz indirimleri durdu
Rusya Merkez Bankası, yılbaşından bu yana Dolar'a karşı yüzde 9'a yakın değer kaybeden Ruble'yi desteklemek için bir adım atmış değil. Ancak yine de para politikası duruşu daha temkinli yönde değişti.
Alınan tedbirler:
Faiz politikası: Rusya Merkez Bankası 2017'de faizlerin düşürülebileceği ve ekonomik büyümenin desteklenebileceği yönünde sinyaller veriyordu. Ancak Ruble'nin karşı karşıya olduğu satış baskısı nedeniyle Merkez Bankası, faiz indirimine gidilebileceği yönündeki söylemlerinden uzaklaştı.
Arjantin: Üç acil faiz artırımı
Yılbaşından bu yana ABD Doları karşısında en çok değer kaybeden para birimi Arjantin Pesosu. Ülke ekonomisinin dışa bağımlı olması nedeniyle kur şokları karşısında kırılgan ülkeler arasında gösteriliyor. Peso bu yıl Dolar'a karşı yüzde 17,8 değer kaybetti.
Alınan tedbirler:
Art arda faiz artırımları: Peso'daki satış baskısının geçtiğimiz hafta hızlanmasıyla Arjantin Merkez Bankası, üç olağanüstü faiz artırımını peş peşe yapmıştı. Üç faiz artırımıyla birlikte Arjantin'de faizler yüzde 27'den yüzde 40'a çıkarıldı.
Mali disiplin taahhüdü: Arjantin hükümeti de yatırımcıların güvenini tazeleyebilmek adına, bütçe açığının milli gelire oranı için daha iddialı bir hedefi kamuoyuyla paylaştı. Hükümet, bütçe açığı/milli gelir oranı hedefini yüzde 3,2'den yüzde 2,7'ye revize etti.
Hindistan: Doğrudan müdahale geldi
Yılbaşından bu yana ABD Doları karşısında yüzde 5 değer kaybeden Hint Rupisi, Asya ekonomileri arasında en kötü performansı gösteren para birimi konumunda.
Alınan tedbirler:
Dolar satışı: Rupi'deki hızlı değer kaybının önüne geçmeye çalışan Hindistan Merkez Bankası, dün piyasaya doğrudan müdahale ederek ABD Doları satmaya başladı. Banka piyasadaki Dolar likiditesini artırıp Rupi'yi desteklemeye çalışıyor. Hindistan Merkez Bankası yaklaşık 1,5 yıldır döviz satışı gerçekleştirmiyordu. Reuters haber ajansı, sadece Pazartesi günü 800 milyon dolarlık döviz satımı yapıldığını aktardı.
Yabancı yatırıma destek: Hindistan'a yabancı sermaye girişini özendirmek adına hükümetten de adımlar geldi. Hindistan hükümeti, yabancı yatırımlar için istenen koşulları gevşeterek, ülkeye döviz girişini kolaylaştırmaya çalışıyor.
Endonezya: Rekor döviz satışı
Dış finansman ihtiyaçları nedeniyle kırılgan ekonomiler arasında gösterilen Endonezya'da para birimi Rupiah ABD Doları karşısında bu yıl yüzde 4'e yakın değer kaybetti.
Alınan tedbirler:
Kur müdahalesi: Endonezya Merkez Bankası, Rupiah'ı desteklemek adına rezervlerinden döviz satışı yaptığını belirtiyor. Bugüne kadar satılan döviz tutarını tam olarak açıklamayan banka, "Ciddi oranda satış yapıldı" demekle yetiniyor. Reuters ve Bloomberg haber ajansları ise sadece iki aylık bir süreçte 6 milyar doların satıldığını ifade ediyor.
Sözlü müdahale: Endonezya Merkez Bankası'nın bir diğer adımı ise piyasalara güven verebilmek adına gelen sözlü müdahaleydi. Merkez Bankası Başkanı Agus Martowardojo, Rupiah'ın desteklenmesi için her şeyi yapmaya hazır olduklarını söyledi. Bu açıklama, piyasada Merkez Bankası'nın faiz artırımlarına hazır olduğu şeklinde yorumlandı ve satış baskısını azalttı.