Avrupa Birliği (AB) Kremlin tarafından yayılan yalan haberlerle mücadele etmek için harekete geçti. Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası sözcüsü 2017 yılında, Fransa ve Almanya'da yaklaşan önemli seçimler öncesi, East Stratcom (Doğu Stratcom) adlı birime yeni elemanlar alınacağını ve söz konusu grubun güçlendirileceğini açıkladı.
Doğu Stratcom birimi şu ana kadar doğu Avrupa üzerine yoğunlaşmış olduklarını açıklamıştı. Bölgede dezenformasyon trendlerini ve "yalan söylentiler”i analiz ederek "olumlu Avrupa anlatısı”nı yaratmak amacıyla, yürütülen politikaları açıklamaya çalışıyorlardı. Fakat son dönemde artan bir şekilde Almanya ile alakalı hikayeleri düzeltmekle de meşguller. Özellikle de yalan olmasına rağmen çok paylaşılan yılbaşı gecesi Dortmund'daki Almanya'nın en eski kilisesine Müslümanların saldırıda bulunduğuna ilişkin Breitbart hikayesini.
Doğu Sratcom aynı zamanda Rus haber ajansı RIA Novosti'nin yayınladığı "Her yıl 700 bin Alman Başbakan Angela Merkel'in göçmen politikasi nedeniyle ülkeyi terk ediyor" haberinin de yalan olduğunu açığa çıkardı. Bu şekilde yayınlanan haber gerçeği yansıtmıyordu. Resmi istatistiklere göre yılda ortalama 150 bin kişi Almanya'dan göç ediyor ve göç etme sebeplerine ilişkin herhangi bir kayıt bulmuyor. RIA Novosti'nin kullandığı rakamların gerçeği yansıtmıyor olması şaşırtıcı değil. Çünkü bu rakamlar resmi bir makamın açıklaması değil, aksine rakamlar İslam karşıtı bir hareket olan Pegida'nın lideri Lutz Bachmann'a ait.
Sisifos'un meydan okuyuşu
Doğu Stratcom grubu haberleri araştırıp gerçeği yansıtmadığına ilişkin detaylı bir açıklamada bulunuyor. Bu açıklamalar sonradan birden fazla dilde hizmet veren bir bilgi bankasına yükleniyor. Gönüllü insanlar ve kurumlardan oluşan bir ağ Doğu Stratcom'a yalan haberleri sevk ediyor. Bu kurumlardan birisi de özellikle Ukrayna'daki dezenformasyon konusunda çalışan Stopfake.org.
Doğu Stratcom adlı birim Avrupa Birliği Dış İlişkiler Servisi'nin (EEAS) bir parçası. Birim 2015 yılında özellikle Rusya tarafından yürütülen dezenformasyon kampanyaları ile mücadele etmek için kuruldu. Birimin oldukça mütevazı bir işleyişi var. 10 kişilik grup yalan haberleri topluyor ve sonra bu haberlerin yalan olduğunu gösteren açıklamalarını haftalık bir haber bülteninde yayınlıyorlar.
Adını açıklamak istemeyen bir Avrupa Birliği çalışanı DW'ye yaptığı açıklamada "Bu konu için ayrılmış olan kaynaklarımız yapmış olduğumuz işin boyutu göz önüne alınırsa oldukça yetersiz kalıyor” dedi. "Rus tarafının bu konu için ortaya koyduğu kaynakların genişliğini anlamak zorundasınız.”
Yalan haberler yaymak için Rus devletinin desteklediği "trol fabrikaları” hakkında yazılmış bir çok rapor var. Fakat yayınlanan bu yalan haberlerinin kaynağını Rus hükümetine kadar dayandırmak oldukça zor. Bunun yanında Doğu Stratcom elindeki verilerin miktarını ölçemediği ve ele aldığı hikayeleri bulması konusunda oldukça farklı ağlarla birlikte çalıştığı için belirli bir yalan haberlerin ardında Rusya'nın olduğunu ispatlayacak kanıtlara da sahip değil.
Hamburg Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dijital İletişim Bölümü profesörü ve "Der Spiegel” dergisi yazarı Christian Stöcker özellikle birçok insan bunun Avrupa Birliği'nin propoganda aracı olduğunu düşündüğü için Doğu Stratcom gibi grupların ne kadar etkili olabileceği konusunda şüpheli. Ströcker'e göre buradaki asıl soru yalan haberlere inanan insanların farklı yorumlara ve düzeltmelere de açık olup olmadığı. "Büyük ihtimalle hiçbir zaman ulaşamayacağımız bir kesim olacaktır.”
Ströcker DW'ye yaptığı açıklamada "Karşı karşıya olduğumuz dezenformasyon yoğunluğunda bize yardım edecek her insana kucak acıyoruz” dedi. "Haber kurumları ya da sivil toplum örgütlerinin yalan haberlerle mücadele etmek için yeterli olan kaynakları bir araya getirmesi hiç kolay değil. Bu yüzden eğer Avrupa Birliği yorumların ya da fikirlerin değil gerçeğin açıklığa kavuşmasını temin etmek için daha çok para ortaya koymak istiyorsa bu elbette hakkında mücadele etmeye değer bir konuya ilişkin yapılmış olumlu karşılanması gereken bir destektir.”
Rusya'nın aşırı sağ ile bağlantısı?
Almanya yalan haberlere yabancı değil. Stöcker mültecilerin işlediği iddia edilen yalan haberlerin Almanya'da 2015 ortalarından beri yayıldığını söylüyor. Ocak 2016'da yayınlanan bir yalan habere göre 13 yaşındaki bir Rus kız çocuğu Berlin'de bir mülteci tarafından tecavüze uğramıştı. Kızın bu haberi uydurduğuna ilişkin itirafına rağmen bu haber uzun süre dolaşımda kaldı. Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov bir basın toplantısında Berlin polisini eleştirerek "Kızın kayıp olduğu haberi uzun süre bir sır olarak saklandı” dedi.
"Yalan haber sayısında 2017'de bir artış olacak mı?”sorusuna "Bence olacak” diye karşılık veriyor Stöcker. "Bu haberleri yayan insanlar açık bir şekilde genel seçimlerin sonuçlarını etkilemeyi amaçlıyorlar.”
Fakat çoğu zaman haberlerin kaynağına ulaşmak oldukça zor. Bazen kaynak olarak Alman sağ radikal gruplar gösteriliyor ama bunların arkasında Rusya'nın olup olmadığını söylemek oldukça zor. "Sağ kanat komplo teorileri yayınlayan çeşitli yayınlar var. Örneğin Almanya'da finansmanının nereden geldiği bilinmeyen ‘Epoch Times' adlı bir yayın var” dedi. "Fakat şu da bir gerçek ki Almanya'da aşırı sağ eğilimler sergileyen bazı insanların görünüşe göre Rus hükümetine oldukça sıcak bakmaları gibi yeni bir akım var.”
"Sisifos'un meydan okuyuşu” gibi yalan haberlerin gerçeği yansıtmadığını göstermeye çalışmak yerine, Stöcker Doğu Stratcom'a başka bir strateji öneriyor. "Yapılması gereken paranın takip edilip, bu yayınların Rus otoriteleri tarafından kurulduğunun ya da finanse edildiğinin ispatlanması. Ve bunun şimdiye kadar yapıldığını düşünmüyorum.”
©Deutsche Welle Türkçe
Ben Knight