Perşembe günü Brüksel'de başlayacak Avrupa Birliği (AB) zirvesi öncesi Almanya Başbakanı Angela Merkel üzerindeki baskı artıyor. Merkel, Türkiye ile mültecilerin geri kabulü anlaşmasını kurtarabilmek için ortaklarını ikna etmeye çalışıyor. Türkiye, Yunanistan'dan geri kabul edeceği her bir sığınmacı karşılığında AB'nin Türkiye'den bir Suriyeli sığınmacıyı almasını şart koşmuştu.
Almanya Başbakanı'nın aşmak zorunda olduğu engeller şöyle sıralanıyor:
Sığınmacı krizinde Avrupa'dan nasıl yardım etmesi bekleniyor?
Anlaşmayla, Türkiye'den Avrupa yönündeki kaçak göçün önlenmesi hedefleniyor. İnsan kaçakçılarının yardımıyla Yunan adalarına geçen sığınmacılar Türkiye'ye gönderilecek, Türkiye aldığı her sığınmacı için Türkiye'deki bir Suriyeli sığınmacıyı Avrupa'ya gönderecek. Bu şekilde Türkiye'ye gönderilen sığınmacılar AB ülkelerine gidebilmek için yasal iltica başvurusunda bulunma hakkını kaybedecek.
Hukuki problemler hangileri?
İnsan hakları örgütleri ve Birleşmiş Milletler, Yunanistan'dan kitle halinde sınır dışı etmelerin devletler hukukuyla bağdaşmadığına işaret ediyor. AB Konsey Başkanı Donald Tusk da konunun aydınlatılmasını ve Yunanistan'daki her mültecinin bireysel iltica hakkı incelemesinden geçirilmesini istiyor. Türkiye'nin, mültecilerin durumuna ilişkin Cenevre sözleşmesinin bütün maddelerini onaylamamış olması da sorun yaratıyor. Mültecilere yardım kuruluşları, mültecilerin Türkiye'den sınır dışı edilip, can güvenliğinin bulunmadığı ülkelerine gönderilmelerinden endişe ediyor.
Ankara, mülteci krizinde yardımcı olma karşılığında ne talep ediyor?
Türkiye'nin üç ana talebi var: Haziran ayı sonunda vize mecburiyetinin kaldırılması, AB ile tam üyelik görüşmelerinin hızlandırılması ve Türkiye'deki Suriyeli mültecilere yapılacak yardımın 6 milyar euroya çıkarılması.
Kıbrıs neden tam üyelik müzakerelerini veto etme tehdidinde bulunuyor?
Kıbrıs Rum yönetimi Türk birliklerinin adanın kuzeyinden çekilmesini ve Rum yönetiminin Türkiye tarafından resmen tanınmasını istiyor. Rum yönetimi daha önce de üyelik görüşmelerini bloke etmişti. Kıbrıs açıklarındaki petrol ve doğalgaz kaynaklarının işletilmesi de anlaşmazlık konuları arasında yer alıyor. Angela Merkel son zirve sırasında Kıbrıs'ın ‘çetin ceviz' çıkacağını söylemişti.
Bulgaristan ne istiyor?
Sofya yönetimi mültecilerin geri kabulü anlaşmasına Bulgaristan'ın da dahil edilmesini istiyor. Başbakan Boyko Borisov Konsey Başkanı Tusk'a gönderdiği notada, mültecilerin Bulgaristan rotasına kayabilecekleri gerekçesiyle AB'nin sadece Yunanistan sınırlarının korunmasına odaklanamayacağını bildirmişti.
Macaristan neye itiraz ediyor?
Macaristan mültecilerin AB ülkeleri arasında paylaştırılmasına karşı çıkıyor. Başbakan Viktor Orban, Türkiye'deki Suriyeli mültecileri almaya da yanaşmıyor. Orban, mültecilerin kabulüyle ilgili AB kararlarının halkın oyuna sunulacağını duyurmuştu.
Vize mecburiyeti kalkacak mı?
Bütün Türk vatandaşlarına vizesiz seyahat hakkı tanınmasına AB ülkelerinden bazıları çekince koydu. Almanya'da da vize mecburiyetinin muhafaza edilmesini isteyenler çoğunlukta. Hristiyan Sosyal Birlik partisi vize serbestisinden sadece işadamları ile sınırlı diğer grupların yararlandırılmasını istiyor.
Türkiye'ye mülteciler için para yardımı yapılmasına AB bütünüyle razı mı?
Hayır. Çek Cumhurbaşkanı Milos Zeman, Türkiye'nin kasım ayında talep ettiği yardım miktarını bir kat artırmasını ‘şantaj' olarak niteledi. Türkiye'ye, 2018 yılına kadar üç milyar euroluk ek yardımda bulunma taahhüdü verilmedi. Son zirvede kesin rakam verilmeksizin ‘ek finansman' vaat edilmişti.