Koronavirüs, Amerika’daki isyan, Enis Berberoğlu, Leyla Güven ve Musa Farisoğulları’nın milletvekilliklerinin düşürülmesi derken, akaryakıttaki kâr marjıyla ilgili gelişmeleri izleyememiş olabilirsiniz. Kısa bir özet: Her şey Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) Başkanı Mustafa Yılmaz’ın, bazı akaryakıt istasyonlarının fahiş kâr elde ettiğini söylemesiyle başladı. Yılmaz, fiyatta indirim yapılmazsa akaryakıta tavan fiyat getireceklerini söylüyordu. Kısa süre sonra Shell, Opet, Petrol Ofisi gibi dağıtım şirketleri, fiyatlarda 17-25 kuruş indirim yapma kararı aldılar.
Mustafa Yılmaz bu gelişmeyi, “Dağıtım şirketleri ile bayiler arasında kâr paylaşımına yönelik adeta bir balans ayarı yaptık” diye değerlendirdi.
EPDK mutlu, enflasyonun tırmanışa geçtiği bir dönemde akaryakıt fiyatları indiği için Hükümet mutlu, tüketiciler mutlu. Öyleyse bu yazıya ne gerek var?
Çünkü Türkiye’de hiçbir şey göründüğü gibi değil, kulislerde ilginç şeyler konuşuluyor. “Kol kırılır, yen içinde kalır” misali, akaryakıtta herkesin bildiği ama kimsenin konuşmadığı bir sır var: Kâr marjında indirim hep akaryakıt dağıtım şirketleri ile petrol istasyonları arasında sözleşme pazarlıklarının başlayacağı döneme denk geliyor. Bu bir rastlantı mı?
Bundan önceki sözleşme dönemi olan 2015’te de (İstasyonların sözleşmeleri 5 yılda bir yenileniyor) akaryakıta tavan fiyat konmuş ve kâr marjının 55-60 kuruştan 38-41 kuruşa çekilmesi sağlanmıştı. E, ne var bunda, diyeceksiniz. Mesele şu: 2015’te o karar alındığında dağıtım şirketleri ile petrol istasyonları sözleşme pazarlığına oturmaya hazırlanıyordu. Az buz değil, dağıtım şirketlerinin büyük istasyonlara on milyonlarca lira verdiği sözleşmeler bunlar... İstasyonlar, kâr marjındaki indirim düzenlemesi nedeniyle dağıtım şirketlerinden beklenenden az para aldılar. Yani 2015’teki kâr marjı indiriminden akaryakıt dağıtım şirketleri kârlı çıktı. Sözleşmeler imzalandıktan kısa süre sonra kâr marjı yeniden artmaya başladı. Ve 38-41 kuruştan bu yıl 90 kuruşa kadar çıktı.
2015’te yapılan sözleşmelerin süresi bu Eylül’de doluyor. Ve yine kâr marjında indirim... Rastlantı mı? Paranoyak olmamız takip edilmediğimiz anlamına gelmez. Kulislerde konuşulduğuna göre, kâr marjındaki son indirim sohbahardaki 5 yıllık sözleşme pazarlığında yine dağıtım şirketlerinin elini güçlendirecek. Büyük dağıtım şirketlerinin her birinin, kâr marjındaki indirim sayesinde 5 yıllık sözleşmeleri, tahminen 150-200 milyon lira daha ucuza bağlayacağı tahmin ediliyor.
Akaryakıtta kâr, yüzde 45 dağıtım şirketleri, yüzde 55 bayiler şeklinde bölüşülüyor. Son indirim dağıtım şirketlerinin kârından da götürecek ama 5 yıllık sözleşmelerdeki düşüşten bundan çok daha fazlasını kazanacaklar.
Hem unutmayın, 2015’te 38 kuruşa inen kâr marjı tekrar nasıl 90 kuruşa çıkmıştı? Her akaryakıt zammında eklenen 1-2 kuruşla. Önümüzdeki dönemde sözleşmeler bağlandıktan sonra kâr marjı yine ufak ufak artmaya başlarsa şaşırmayın.
Hiçbir şey göründüğü gibi değil...