Hindistan'da genel seçimde oy verme işlemi 11 Nisan'da başlayacak. 7 aşamalı seçim süreci 19 Mayıs'ta sona erecek ve oylar 23 Mayıs'ta sayılmaya başlanacak.
900 milyon seçmeni ile Hindistan'da dünyanın gelmiş geçmiş en büyük seçimleri yapılacak.
Peki Hindistan dünya nüfusunun yüzde 12'sine denk düşen bu kadar insanla seçim sürecini nasıl işletiyor?
Himalaya Dağları'ndan kıyı şeridine
Seçim Kurulu'na göre cevap; "özgür ve adil seçimler" yoluyla…
Bu kurul 29 eyalette ve merkezi hükümete bağlı yedi bölgede seçimleri organize ediyor.
Kuzeyde Himalayalar'daki dağlık bölgelerden, merkeze doğru inen geniş ovalara, batıdaki çöle, ülkeyi kaplayan ormanlara ve uzun kıyı şeridine kadar farklı yapılardaki çok geniş bölgeler bunlar.
Bir milyona yakın sandık kuruluyor. Bazıları ulaşması zor bölgelerde oluyor. Örneğin kuzeyde 4440 metre yüksekteki Himaçal Pradeş bölgesindeki seçmenlere ulaşmak için 20 km yol yürümek gerekiyor. Üstelik sırtlarında oksijen tüpleri, uyku tulumları, yiyecek, el feneri, oy kullanma cihazları olmak üzere…
Helikopterler ve develer
Devasa ülkede her seçmene ulaşmak için çok çaba göstermek, en ilkelinden en gelişkinine tüm ulaşım araçlarını, fillerden develere, kayıktan bisiklete, helikopter ve trene kadar her şeyi kullanmak gerekiyor.
Seçimlerde 10 milyon kişi görev yapacak, yani kabaca İsveç'in nüfusu kadar. Ek olarak milisler, gözlemciler, hükümetin atadığı memurlar, öğretmenler de seçimde görev alacak.
Herhangi bir kayırma olmaması için görev alanları kurayla belirleniyor. Hepsi de görev bölgelerindeki ihtiyaçları karşılamak için eğitimden geçiriliyor.
Sandıkta şiddet olaylarından, sahte oylara
Sandık görevlileri karmaşık sorunlarla baş edebilecek şekilde donatılıyor.
Örneğin kuzeydeki Bihar eyaleti "sandık ele geçirme" olaylarıyla biliniyor, bir partinin taraftarları sandığı işgal edip sahte isimlerle oy kullanıyor.
Bundan dolayı seçmenlerin katılımı, özellikle kadınlar açısından düşük oluyor. Ancak elektronik oy kullanma makineleri sayesinde bu usulsüzlükler artık daha az yaşanıyor.
Seçim Kurulu bu sorunu oy kullanma sürecini 6-7 aşamaya ayırarak gidermeye çalışıyor. Böylece her sandığın güvenliğini sağlamak üzere güvenlik güçlerinin bir bölgeden diğerine transferi mümkün oluyor.
Manipur eyaletindeki sahte seçmen sorunu ise yüz tanıma teknolojisinin kullanılması ile giderilmeye çalışılıyor. Bundan önce bazı seçmenlerin farklı kılıklarla 60 kez oy kullandığına bile tanık olunduğu ifade ediliyor.
Bu tür önlemlere rağmen, 2014 seçimlerinde, seçimlerle bağlantılı olan ve ölümle sonuçlanan birçok şiddet olayı yaşandı. Bunlar daha çok Keşmir, Carkhand ve Assam eyaletlerinde meydana geldi.
Bu seçimlerde de benzer olayların yaşanmaması için geniş önlemler alınıyor. Carkhand'da silahlı bir sol grubun yerleştirdiği söylenen mayınlar temizleniyor. Assam'da ise güvenlik tedbirleri artırılıyor.
Seçim tarihleri ve parti sembolleri
Bu yılki seçimler 6 haftaya yayılacak; 543 seçim bölgesinde binlerce aday yarışacak.
Eski Seçim Kurulu Başkanı T.S. Krishnamurthy, "Devam etmekte olan seçmen kayıtları süreci hariç, hazırlıklara bir yıl öncesinden başlandığını" söylüyor.
Seçmenler sandıklarda oy kullanmaya başlamadan önce tamamlanması gereken bazı işler ise şöyle sıralanıyor:
- Elektronik oy kullanma makinelerinin ülke çapında dağıtımı
- Seçim tarihlerinin belirlenmesi ve bunların festival, bayram, sınav, hasat veya aşırı hava koşullarının yaşanmayacağı dönemlere denk gelmesine dikkat edecek şekilde yapılması
- Mükerrer oy kullanımının önüne geçmek için seçmenlerin parmağına sürülecek 'silinmez mürekkep' tedariki
- Seçmenlerin adayları kolaylıkla tanımasını sağlayacak şekilde her parti ve bağımsız aday için birer sembol belirlenmesi
Bu sembollerin kullanımı 1951'deki ilk seçimlere kadar uzanıyor. O dönem seçmenlerin yüzde 84'ü okuma yazma bilmiyordu.
Seçim kurulu, sembolleri belirlemek üzere M. S. Sethi adlı kişiyi atamış. Bu kişi 1990'larda ekibiyle toplanıp telefon, masa, dolap, diş fırçası gibi gündelik malzemeler üzerinde tartışma yürüttükten sonra sembolleri belirleyip çiziyor. Sonra her bir aday için bu sembollerin dağıtımı yapılıyor.
Bugün de semboller aynı listeden belirleniyor.
Lojistik ve seçimlerle ilgili yasal düzenlemeler
Ancak seçimlerdeki en büyük sorun lojistik değil, siyasi partileri düzenleme süreci.
Hindistan'da partilerin seçim sürecinde seçmene para ve eşya dağıtmasına sık rastlanıyor.
Bunun nedenlerinden biri rekabetin kızışması. Seçimlere katılan parti sayısı 1951'de 55 iken bugün 464.
Partilerin finansmanı ile ilgili kaygılar da söz konusu. Seçim kurulları, finansman konusundaki ihlallerle ilgili uyarılarda bulunabiliyor, ama adayları diskalifiye edemiyor, sadece ender durumlarda sembollerini kullandırtmıyor.
Sandıklardaki oy sayımının adil olmasını sağlamak üzere yetkililer her sandıkta asıl seçimden önce oy sayımı denemeleri yaptırıyor.
Ama bazen sayım makineleri ile ilgili şüpheler dile getiriyor. Özellikle seçimleri kaybeden partiler, sonuçları değiştirmek üzere bu makinelere müdahale edilebileceğini iddia ediyor.
Yetkililer ise elektronik olarak bunu yapmanın mümkün olmadığını, fiziki müdahalelerin ise kolaylıkla tespit edilebileceğini söylüyor.
Şu sıralar ise ülke çapında son dakika hazırlıkları yapılıyor.
Örneğin, güneydeki Telangana eyaletinde bir koltuk için çok sayıda aday yarışıyor. Eski elektronik sayım makineleri en fazla 64 isme ayarlı. Burada ise 185 aday var. Daha fazla isme uyarlanmış yeni makinelerin zamanında yetiştirilmesine çalışılıyor.
Her şeye rağmen seçim kurulu seçim sürecinin pürüzsüz işleyeceğine inanıyor.
Öyle ki, Seçim Kurulu Başkan Yardımcısı Umesh Sinha, bu seçimde tarih yazılacağını, ilk kez bu kadar çok adayı kapsayan oy pusulası ve sayım makinesi kullanılacağını belirtiyor.
Peki tüm bunlar seçime katılma oranını artıracak veya "özgür ve adil" seçimleri garantiye alabilecek mi?
Bunu anlamak için 23 Mayıs'ı beklemek gerekecek.
İlüstrasyonlar: Sumi Senthinatha