T24 Haber Merkezi
Derleme/çeviri: Gonca Tokyol
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın net döviz rezervlerine dair belirsizlik devam ederken; Bloomberg neden herkesin Türkiye’nin yabancı rezervleri konusunda endişeli olduğu sorusunun cevabını aradı.
Bloomberg’deki Onur Ant imzalı haberde, Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinde son dönemde yaşanan hareketliliğin arkasında neler olduğunu açıklamamasının yatırımcıları tedirgin ettiği belirtilirken; bu süreçte Türk Lirası’nın yaşadığı değer kaybına dikkat çekildi.
Açıklanan resmi rakamların Merkez Bankası’nın net döviz rezervlerinin gerçek durumunu yansıtmadığına dair iddialar ilk olarak Financial Times (FT) tarafından gündeme getirilmişti. FT’deki haberde, Merkez Bankası’nın 28.1 milyar dolar olarak açıklanan net rezervini ‘şişkin’ göstermek için milyarlarca dolarlık kısa vadeli borç kullandığı ve gerçek rakamın 16 milyar doların altında olduğu kaydediliyordu.
TIKLAYIN - Financial Times: Türkiye’nin net rezervi 28.1 milyar dolar değil, 16 milyar dolar
Reuters da Merkez Bankası verilerine dayanan hesaplamasında, Merkez Bankası’nın olgunlaşmamış TL cinsinden swap satışlarının 17 Nisan’dan bu yana 12 milyar dolar civarında olduğunu kaydetmişti.
Bloomberg’ün haberinde Merkez Bankası’nın döviz rezervi üzerinden başlayan tartışma 6 soruda şöyle özetlendi…
Türkiye’nin ne kadar yabancı döviz rezervi var?
Bu, neyi dikkate aldığınıza göre değişir. IMF tarafından tanımlanan net uluslararası rezerv, 12 Nisan’la başlayan haftada 28.4 milyar dolar olarak görülüyor. Ancak Merkez Bankası net rakamlara odaklanmanın yanıltıcı olduğunu savunarak, yatırımcılara brüt rezervlere bakmalarını öğütlüyor ki bu da 98 milyar doların biraz altında.
TIKLAYIN - Uğur Gürses yazdı: 'Arka kapı' politikasının faturası
Eski Merkez Bankası Yönetim Kurulu Üyesi İbrahim Turhan’a göre, Merkez Bankası yaklaşık 20 yıl önce Türkiye ile IMF arasında imzalanan anlaşma nedeniyle rakamları daha düşük, -ya da net- olarak raporluyor. Turhan, brüt rakamlara odaklanılmasının daha mantıklı olduğu görüşüne katılıyor. Buna göre, hesaplamaya dolar yükümlülükleri nedeniyle bankaların Merkez Bankası’nda tuttukları miktar da ekleniyor. Turhan, Türk vatandaşları döviz birikimlerini bankaya yatırdığı sürece bunun bir kısmının Merkez Bankası’nda tutulduğunu ve bu fonların da istendiği gibi kullanılabileceğini söylüyor.
Yatırımcılar Türkiye’nin rezervleriyle neden bu kadar ilgileniyor?
Türkiye’nin vadesi önümüzdeki 12 ay içinde dolacak, yaklaşık 118 milyar dolarlık döviz cinsinden borcu var. Ekonomiyi finanse eden para akışının yavaşlaması ihtimali karşısında bu ihtiyacı karşılamak için Merkez Bankası’nın korumasına ihtiyaç var.
TIKLAYIN - Türk Lirası neden değer kaybediyor?
Yabancı yatırımcılar, politik ve ekonomik türbülans sebebiyle hali hazırda 1.6 milyar doları lira cinsinden hisse senedi piyasasından geri çekti. Rezervlerde Mart ayında yaşanan ani düşüş de, geçen yılki kur krizinden bu yana TL’nin bir günde yaşadığı en büyük değer kaybı olarak yansıdı. JPMorgan Chase & Co da bu düşüşü referanslayarak yatırımcılara lira satmaları tavsiyesinde bulunuyor.
Yatırımcılar neden rezerve dair rakamların şişirilmiş olmasından korkuyor?
Merkez Bankası, geçen ay döviz swap açık artırmaları üzerinden bankalardan döviz borçlanmaya başladı. Swapların gündeme gelmesiyle birlikte rezervlerinde istikrarlı bir büyüme gerçekleşti; bu da borçlanılan paranın Merkez Bankası tarafından döviz rezervlerinin arttığı izlenimi yaratmak için kullanıldığı spekülasyonlarını güçlendirdi.
Ne kadarlık bir paradan bahsediyoruz?
Döviz swaplarının başlamasından sonraki ilk 3 haftada net rezervler 20 milyar lira (yaklaşık 3.5 milyar dolar) arttı. Merkez Bankası bu süre zarfında 13 milyar doların biraz altında borçlandı ve borçlanılan miktarın bire bir rezervlere yansıtıldığı düşünülse bile geriye 9 milyar dolarlık açıklanmamış bir para kalıyor. Eğer durum buysa, net rezervlerin stabil kalması için Merkez Bankası’nın swapları sona erdiklerinde her hafta uzatması gerekiyor.
Peki para nerede?
Bilmiyoruz, kısa cevap bu. Uzun cevap ise şu: Merkez Bankası’nın bu parayla vadesi gelen dış borçları için geri ödediği ya da Türkiye'nin devlet enerji kurumuna sattığı ki bunlar da o kadar çok para etmiyor.
Bu da Merkez Bankası’nın döviz deposunu lirayı desteklemek için kullandığı spekülasyonlarına sebep oluyor. Merkez Bankası döviz piyasasına müdahalesini duyurmakla yükümlü ancak şimdiye kadar böyle bir şey yapmadı. Merkez Bankası verilerine göre, son müdahale 23 Ocak 2014’te yapıldı. Bu da yatırımcıların kafasında Merkez Bankası’nın doğrudan olmayan yöntemlerle piyasaya müdahale edip etmediği yönünde soru işaretleri oluşturdu. Borsacılar, son haftalarda devlet bankalarının doları satan tarafta olduğunu söylüyor.
Yatırımcılar ne diyor?
Ekonomistler, Merkez Bankası’nın döviz rezervlerine dair veriler konusunda yatırımcılara detaylı bir açıklama borçlu olduğunu düşünüyor. Merkez Bankası’nın güvenilirliği, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan gelen devam eden baskı nedeniyle hali hazırda sorgulanıyor. Brown Brothers Harriman & Co’nun kur stratejileri küresel şefi Win Thin’e göre rezervlere dair efsane sadece tek bir verinin şeffaf olmamasından kaynaklanmıyor: Buradan yapılan asıl çıkarım şu, Türkiye’de kurumsal çerçeve dağılıyor gibi gözüküyor.