Brexit için bir takvim var mı?
Britanya basınının haftasonu çıkan nüshalarında Başbakan Theresa May'in AB'den
çıkış başvurusu
için 2017 yılının ekim ayına kadar bekleyebileceği yolundaki
haberlere yer verildi. Bundan sonra en geç 2019 yılının sonuna kadar çıkış koşulları
hakkında pazarlıklar yürütülebilir. Üyelikten çıkışın tam olarak ne zaman yürürlüğe
gireceği ve hangi muhtemel geçiş koşullarının dikkate alınacağı ise belirsizliğini
koruyor.
Neden bu kadar uzun sürüyor?
"Sunday Times" ve diğer bazı İngiliz gazetelerinde yer alan haberlere göre Büyük
Britanya hükümetinde kargaşa hakim. Brexit ve uluslararası ticarete bakacak iki yeni
bakanlık kurulmasına rağmen bunlar yeterli kalifiye personele sahip değil. Ayrıca
yeni bakanlıklar tam olarak hangi konular hakkında pazarlık yapacaklarını
netleştiremedi.
Kabinede Ticaret Bakanı Fox ve Dışişleri Bakanı Johnson, AB ve diğer ülkelerle
ticarette kimin yetkili olduğu konusunda
tartışıyor.
Başbakan May, "Hükümet, Brexit müzakereleri hazırlığında var gücüyle
çalışmaktadır" açıklamasında bulundu. AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker
Brexit yanlılarının bir planının bulunmadığını uzun süredir tahmin ediyordu. Juncker,
Avrupa Parlamentosu'nda yapılan Brexit oturumunda, "pazarlıklar başlayana kadar
aylar geçmesine anlayış gösteremediğini" söylemişti.
AB üyesi diğer ülkelerin tavrı nasıl?
Bekle ve gör politikası öne çıkıyor. Almanya Başbakanı Merkel yaz tatili öncesinde
Britanyalıların hazırlık için birkaç aya ihtiyaç duymalarını anlayışla karşıladığını
açıklamıştı. Başbakan Theresa May'in AB Antlaşması'nın 50'nci maddesi uyarınca
üyelikten çıkışı bu yılın sonunda gündeme getirmesi ihtimali üzerinde durmuştu. Bu
tarihin şimdi belirsiz bir süre için ertelendiği anlaşılıyor.
May önümüzdeki haftalarda çok sayıda
Avrupa başkentini ziyaret edecek.
Temaslarında Brexit de gündeme gelecek. Bunların gayrıresmi çıkış müzakereleri
özelliğinde olması ise beklenmiyor. AB'nin 27 üyesi, haziran sonunda yapılan
zirvede, Büyük Britanya 50'nci maddeyle çıkış sürecini başlattığında pazarlığa
başlamayı kararlaştırmıştı.
AB nasıl hazırlanıyor?
Aralarında Fransa'nın da bulunduğu bazı
AB üyeleri Büyük Britanya'ya fazla taviz
vermeden ve en kısa süre içinde uğurlamaktan yana. Almanya ise şimdiye kadar
yumuşak bir çıkışı savundu.
Mevcut bekleme haline yavaş yavaş alışılıyor. Brüksel'deki AB diplomatları
yayınlanan son ekonomik veriler ışığında Brexit'le ilgili belirsizlikten Büyük
Britanya'nın AB'den daha fazla etkilendiği görüşünü savunuyor. Bu nedenle AB'nin
değil Londra'nın bastırması gerektiği belirtiliyor.
Haftaya Pazartesi İtalya Başbakanı
Renzi, Fransa Cumhurbaşkanı Hollande ve
Almanya Başbakanı Merkel'i bir adada ağırlayacak. AB liderleri burada Brexit'i
tartışacak. AB devlet ve hükümet başkanları 15 Eylül'de ise dönem başkanı
Slovakya'nın başkenti Bratislava'da Büyük Britanya olmaksızın toplanacak.
Avrupa Konseyi'ne göre bu zirvede somut
kararlar alınmayacak. 1 Ekim'de AB'nin
Brexit Başmüzakerecisi Michel Barnier işbaşı yapacak. Daha önce Fransız kabinesi
ve AB Komisyonu'nda çeşitli görevler üstlenen Barnier, Londra'da zorlu bir
müzakere partneri olarak görülüyor.
Brexit kararının uygulanmasını beklemeye almanın ne gibi sonuçları olabilir?
Başbakan May Fransa ve Almanya'da yapılacak parlamento seçimlerini bekler de
Brexit'i 2017 Ekim'inde gündeme getirirse, bu, işi biraz daha karmaşık hale
getirecek. Mayıs ya da Haziran 2019'da Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri
yapılacak. AB tam üyeliğinin devam etmesi halinde Büyük Britanya da bu seçimlere
katılacak. Büyük Britanya'ya AP'de 74 koltuk ayrılmış durumda. Böylece AB'den
ayrılma kararı alan Britanyalılar 2019 sonbaharında belirlenecek AB Komisyonu'nda
söz sahibi olabilecek. AB, en geç 2019 yılına kadar 2027'ye kadar olan bütçesini
bağlamak zorunda. Yıllık yaklaşık 8,5 milyar Euroyu bulan ödemelerine son
vereceğini duyursa da bütçe pazarlık masasında teorik olarak Büyük Britanya'nın
temsilcileri de oturabilir.
Brexit kararının uygulanmaması mümkün mü?
AB üyesi bazı ülkelerin siyasetçileri Başbakan May'in ülkesini birlikten çıkarmak
istediği konusunda ciddi anlamda kuşku duyuyor. Avrupa Parlamentosu'nun Alman
üyelerinden Elmar Brok, "Yasal açıdan referandumdan çıkan sonuç hükümeti
bağlamaz" dedi. "Handelsblatt" gazetesine geçen ay konuşan Avusturya İçişleri
Bakanı Hans-Jörg Schelling, "Büyük Britanya asla AB'den ayrılmayacak. 5 yıl da
geçse üyelikleri devam edecek" dedi. AB'de kalmak isteyen İskoçya ve Kuzey
İrlanda bunun için gerekirse Büyük Britanya'dan kopmayı öngörüyor. İskoçya'da
ikinci bağımsızlık referandumunun hazırlıkları devam ediyor. Kuzey İrlanda'da
Brexit kararına karşı ilk dava açıldı. Brüksel'deki birçok AB diplomatının görüşüne
göre Theresa May Brexit'i en geç 2020 yılına kadar yapılması gereken Avam
Kamarası (House of Commons) seçimlerine kadar uzatabilir. Britanyalı seçmenler
açısından parlamentonun alt kanadı seçimleriyle birlikte yeni bir Brexit referandumu
imkânı da gündeme gelebilir.