Türkiye'nin otomotiv üssü haline gelen Bursa'da, üretimi durdurma eylemi yan sanayiye de sıçradı. Otomotiv devleri Renault ve TOFAŞ'ın ardından, cuma gecesi vardiyasında Coşkunöz Farbikası'nda da üretim durdu. Binlerce işçi ve yakınları fabrikaların önünde grev yapıyor ancak henüz işveren temsilcileriyle görüşme sağlanamadı.
BBC Türkçe'den Şafak Timur, iş durdurma eylemlerinin yayılışını, sendikanın olayın neresinde durduğunu ve işçilerin taleplerini derledi. İşte 5 soruda metal işçilerinin eylemi:
İşçiler ne istiyor?
Temel talep ücretlerin iyileştirilmesi, çalışma saatlerinin azaltılması ve Türk Metal Sendikası'nın farbikalardan çıkması.
8 yıldır TOFAŞ fabrikasında çalışan bir işçi cebine ayda 1500 ila 1600 TL arasında paranın girdiğini söylüyor. Bu miktara tüm fazla mesailerle birlikte, tüm sosyal yardmlar da dahil.
Birisi 7 diğer 1,5 yaşında iki çocuğuyla beraber fabrika önüne eşini görmeye gelen işçi eşiyse "Çok zor geçiniyoruz. Her şeyden kısıyoruz" diyor.
Renault fabrikasında çalışan bir diğer işçi ise çalışma koşullarından şikayet ediyor ve "Üç kişinin yaptığı işi tek kişi yapıyor" diyor ve çalışırken başlarında kronometre tutulduğunu, su içmeye dahi yerlerine birini bırakmadan gidemeklerini anlatıyor.
Yeni işe girenlerin iş yüküne dayanamayıp kısa sürede ayrıldığını da söyleyen işçi, "Üretim rekorları kırılıyor ama işçiye bir şey yok," diyor.
Sendikaya neden tepkililer?
Eylemlerde öfkenin hedefinde Türk Metal Sendikası var.
İşçiler, BBC Türkçe'ye her konuştuklarında fabrikalarını çok sevdiklerini ancak sendikayı istemediklerini anlatıyorlar.
TOFAŞ'ta 10 yıldır çalışan bir işçi “Sendikayı işçinin kurması lazım, işveren kuruyor” diyor. Türk Metal sendikasını “örümcek ağına” benzetiyor.
İşçileri iş yeri temsilcilerini kendileri seçmediklerini söylüyor. Fabrika yönetimlerine ilettikleri taleplerden bir diğeri, kendi temsilcilerini kendileri seçmek.
Başka bir TOFAŞ işçisi sendikaya olan tepkisini şu sözlerle dile getiriyor:
"Fabrikamızı çok seviyoruz. Fabrikamızla bir derdimiz yok. Ama sendikayı burada istemiyoruz. Yıllardır bizi sömürdüler. Ben eşime Pazar parası 50 lira, 20 lira veriyorum. Sendika benden her ay 80 lira kesiyor. Hiçbir hayrını da görmedim. Aynı parayı çocuk esirgemeye kessinler 20 yıl çalışırım."
İşçiler Renault'ta sendikadan çıkışın yüzde 100'e, TOFAŞ'ta ise yüzde 50'nin üzerine ulaştığını söylerken, Türk Metal sendikası Bursa Nilüfer şube başkanı Ruhi Biçen, Renault'da istifa eden işçi sayısını 2500 olarak veriyor. Bu sayı fabrikada çalışan işçilerin yüzde 50'si civarıda.
Eylemler neden hızla büyüdü?
Bursa'nın en büyük fabrikalarından ikisi olan TOFAŞ ve Renault'ta üretimin eylemlerle durması yan sanayiye de yayılmış durumda.
Aynı grup toplu iş sözleşmesine tabi olan başka fabrikalardan işçiler vardiya çıkışlarında Renault önüne gelerek gelişmeleri takip ediyor.
İşçiler 'Neden şimdi?' sorusuna "Burnumuza kadar geldi" diyerek yanıt veriyor.
İşçiler yıllardır dolduklarını ancak bardağı taşıran son noktanın Bosch fabrikasında MESS ve Türk Metal arasında imzalanan ve işçilere daha yüksek zam veren sözleşme olduğunu söylüyor. İşçiler senelerdir kendilerine olmaz denilen şeyin, Bosch'ta olduğunu, bu durumun “kendilerini uyandırdığını, 'demek ki oluyormuş' dediklerini söylüyor.
Sendika ne diyor?
Türk Metal Sendikası ise Bosch çalışanlarının yıl başında imzalanan toplu iş sözleşmesi kapsamı dışında kaldığını, bu nedenle de ayrı bir anlaşmanın imzalandığını söylüyor.
Sendikadan yapılan açıklamada "Renault işyerindeki üyelerimiz, imzalamış olduğumuz ve yaklaşık 8 aydır yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmemize rağmen, Sendikamızdan, [Bosch çalışanları için yapılan] artışların kendilerine de yansıtılmasını talep etmişlerdir. Sendikamız, bunun yasal olarak mümkün olmadığını, ancak kendilerine bir sonraki sözleşmede gruplar arasındaki bu farkın kapatılacağına dair güvence vermiştir" deniyor.
Bundan sonra ne olacak?
Renault ve TOFAŞ'ta işçiler Cumartesi gecesi devreye valiliğin girdiğini, bugün (Pazar) ise işveren temsilcileri ile bir görüşmenin yapılacağını söylüyor.
Aynı grup sözleşmesine bağlı olan diğer fabrika işçilerinin gözü de üretimin durduğu yerlerden alınacak sonuçta.