Doç. Dr. Murat Batı*
Konut ve iş yerini 2018 yılında kiraya verip kira geliri elde edenler 2019 yılının 1-25 Mart tarihleri arasında vergi dairesine bu gelirleri için beyanname verip vergilerini ödemek zorundadırlar. Beyanname vermeyen ya da vermeyi unutanlara vergi cezası uygulanacaktır.
Sadece konut kira geliri elde edenler ne yapacak?
2018 yılında sadece konut kira geliri elde edip ticari, zirai ya da avukatlık gibi serbest meslek kazancı olmayanlar beyannamelerini ikamet ettikleri yer vergi dairesine 2019 yılının 1-25 Mart tarihleri arasında vermek zorundadırlar. Örneğin emekli Murat Bey, İstanbul Kadıköy’de ikamet etmekte ve Bakırköy’de kiraya verdiği bir konutundan elde ettiği kira gelirini Kadıköy vergi dairesine verecektir. Bakırköy vergi dairesine beyanname veremeyecektir. Elektronik ortamda beyanname vermeleri de mümkündür.
Konut kira geliri elde edenler için istisnalar var mı?
Konur kira geliri elde eden ve ticari, zirai ya da serbest meslek kazancı olmayan gerçek kişiler 2018 yılında elde ettiği kira gelirlerinden 4.400 TL’si istisnadır. Elde ettikleri yıllık kira gelirinden 4.400 TL’lik kısmı vergi dışındadır.
Ancak tapuda gösterilmek şartıyla eşler arasında kiraya verilen konut yarı yarıya hisseli ise her eş kendi payına düşen kısmını beyan edecek ve her eş 4.400 TL’lik istisnadan her eş ayrı ayrı yararlanacaktır. Ancak tek bir kişiye ait birden fazla konut var ve kira geliri de elde edilmişse tüm kira geliri toplamından sadece tek bir istisna yani 4.400 TL indirilecektir.
Kişinin ticari, ziraı ya da serbest meslek kazancı var ise istisnadan yararlanamayacaktır. Ya da 2018 yılı içerisinde 4.400 TL üzeri mesken kira gelirinin yanında, ücret, bankadan elde edilen faiz, repo gibi menkul sermaye iradı, toplam kira gelirinin toplamı ile diğer kazanç ve iratların toplam tutarı 120.000 TL’yi geçenler 4.400TL’lik mesken istisnasından yararlanamayacaklardır.
Kira gelirini kiracı vermemiş ise yine de beyan verilecek mi?
Şayet kira gelirini tahsil edememiş iseniz bunu ispatlama şartıyla beyanname verilmesine gerek yoktur. Ancak vergi idaresi sonradan kira gelirinin tahsil edildiğini anlarsa hem ödenmeyen vergiler hem de cezalar ile birlikte gecikme faizi alınacaktır. Beyan etmekte fayda vardır.
İş yeri kira gelirimi de beyan edecek miyim?
2018 yılında stopaj dâhil işyerinden alınan yıllık toplam kira tutarı 34.000 TL’yi aşıyorsa 1-25 Mart 2019 tarih aralığında beyan edilmesi gerekecektir. Hatta belli bir tutara kadar iş yeri kira geliri elde edenler kiracının ödediği stopajı da vergiden düşecekleri için iade de alabileceklerdir. Bu yüzden işyeri kira geliri elde edenlerin beyanname vermeleri işlerine gelecektir.
Beyan edildiğinde neler düşülebilir?
İki tür gider düşme sistemi söz konusudur. Bunlardan ilki gerçek usulde gider düşme sistemidir. Burada “belgelendirme şartıyla”;
- - Son 5 yılda ev alınmış ise evin satın alma bedelinin, yüzde 5’ini kira gelirinizden düşebilirsiniz. - - Bu sadece konutlar için geçerli bir uygulamadır. İşyerleri için geçerli bir husus değildir.
- - Kiraya veren tarafından kiraya verilen gayrimenkul için yapılan onarım giderleri ile bakım ve idame giderleri,
- - Evini kiraya verip kira geliri elde edenin de başka bir evde kiracı olarak oturması durumunda ödediği kira tutarını,
- - Kiraya verilen mal ve haklara ait sigorta giderlerini,
- - Kiraya verilen konut ya da işyeri, banka kredisi kullanarak satın alındıysa ödenen faizleri
Gider olarak yazabilirsiniz.
Hiç gideriniz yoksa da gider yazabilirsiniz
Kiraya verdiğiniz konut ya da işyeri ile ilgili hiçbir gideriniz yoksa bile konutlar için istisna düşüldükten sonra kalan tutarın %15’ini beyannamede bulunan “götürü gider” bölümünü seçmeniz sonucunda gider olarak düşebilirsiniz.
Yurt dışında yerleşik yurttaşlarımızın iş yeri kira gelirlerine ilişkin beyan yok
Yurt dışında yerleşik olan vatandaşlarımız, Türkiye’de elde ettikleri stopaja (vergi kesintisine) tabi tutulmuş işyeri kira gelirlerini, tutarı ne olursa olsun Türkiye’de beyan etmeyecek. Ancak Konut kira geliri 4.400 TL’yi aşarsa beyan etmek zorundadır.
Evinizde oğlunuz/kızınız kalıyorsa beyanname vermek zorunda mısınız?
Sahip olduğunuz evinizi oğlunuza/kızınıza, torununuza, anne/babanıza ya da kardeşinize bedelsiz bırakmış iseniz hiç kira geliri elde etmemiş ise beyanname verilmesine gerek yoktur. Bunun dışında kalanlara (kardeş çocuklarına, amcaya, halaya, teyzeye vs) bedelsiz bırakılmış olsa bile konutun belediyede kayıtlı bedeli yani emlak Vergisi Kanunu’nun 29’uncu maddesinde belirtilen “vergi değerinin” %5’i üzerinden beyan edilmesi gerekmektedir.
Babanıza ait bir iş yerini kiralar iseniz ve hiç kira ödenmemesi durumunda babanız bu iş yerinin belediyede kayıtlı vergi değerinin %5’ini beyan edip vergisini ödemek zorundadır. Örneğin iş yerinin belediyede kayıtlı yani vergi değeri 600.000 TL ise ve hiç kira geliri alınmazsa bile %5’ini yani 30.000 TL’sinin beyan edilmesi gerekmektedir.
İş yerinde böyle bir uygulama söz konusu değildir.
*Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ali Fuad Başgil Hukuk Fakültesi, Mali Hukuk Anabilim Dalı Başkanı