200 liralık banknot adeti, 2009'da dolaşıma çıktığından bu yana ilk kez sayı adedi olarak piyasadaki en büyük para oldu. Marmara Üniversite öğretim üyesi, ekonomist Şevket Sayılgan, yüksek enflasyona dikkat çekerek 500 ve bin liralık banknotların ihtiyaç haline geldiğini belirtti.
Merkez Bankası'nın haziran verilerine göre tedavüldeki 200 liralık banknot adeti 1 milyar 598 milyona ulaşarak, 1 milyar 588 milyon adet olan 100 liralık banknotları ilk kez geride bıraktı. Ocak 2020'de adet bakımından 100 lira, 50 lira ve 5 liranın arkasında olan 200 lira, Ekim 2021'de piyasada en sık karşılaşılan ikinci para olmuştu.
200 liralık banknotların sayısındaki artış hızı baş döndüren seviyelerde. Bu yılın mayıs ayında 1 milyar 179 milyon olan 200 TL'lik banknot sayısı, yalnızca bir ay içerisinde 1,5 milyarı aştı. 200 liralık banknotlarda 1 milyar eşiği bu yılın şubat ayında, 500 milyon seviyesi ise Mart 2022'de geçilmişti. Sayı bakımından bir zamanlar 5 liranın bile gerisinde olan 200 lira, çok kısa süre içinde dolaşımdaki en büyük banknot oldu.
200 liraların toplam büyüklüğü 320 milyar lira
Merkez Bankası verilerine göre, piyasadaki 200 liralık banknotların toplam büyüklüğü 319,7 milyar lira ile açık ara farkla ilk sırada. Piyasa büyüklüğü bakımından ikinci sırada yer alan 100 liralık banknotların tutarı ise 158,8 milyar lira seviyesinde. 200 liralık banknotlar, tutar bakımından Mayıs 2022'den bu yana en büyük para konumunda.
Marmara Üniversite öğretim üyesi ekonomist Şevket Sayılgan, piyasayı 200 liralık banknotların adeta ele geçirmesinin en önemli nedeninin yüksek enflasyon olduğunu belirtti. Sayılgan, “Bir ülkede en yüksek, en büyük kupürlü paranın dolaşımdaki hızının artması demek, o ülkedeki enflasyonun artması demektir. 200 liranın dolaşımdaki artışıyla beraber piyasada diğer para birimlerinin azalarak ticaret hayatında fiziksel bazı sıkıntılar yaratıyor olması, aslında enflasyonun bir başka yüzünü gösteriyor. Bu durum da bizim daha büyük kupürlü paralara olan ihtiyacını tetikliyor" dedi.
"500 liralık banknotlar, yerel seçimlerden sona çıkarılır"
Sayılgan, daha büyük banknotların ihtiyaç haline geldiğini kaydederek, şunları söyledi:
"500 ve daha büyük değerli paralar, 2023’ün ilk yarısında ihtiyaç haline gelmişti. Bu konu şu anda daha da hissedilir noktada. Daha büyük kupürlü paraların siyasal mesajının olacağından dolayı, seçim öncesi dönemde çıkarılmayarak biraz daha bekleneceğini düşünüyorum. Yani biz bunu 2024 Mart ayından sonra, belki sadece 500 lira olarak değil, bir üstü bin lira olarak da görmeye başlarız. Seçimlerden önce, 2024’ün ikinci çeyreğiyle beraber karşımıza çıkar diye düşünüyorum."
Fiyatlar 54 aydır yükseliyor
Sayılgan, mayısta gerçekleşen seçimlerden önce döviz kurlarının aylarca 18-19 lira seviyelerinde baskılandığını hatırlatarak, 500 ve bin liralık banknotlar konusunda da iktidarın benzer bir tutum takınacağını savundu.
Daha büyük banknotlara olacak ihtiyacın bir diğer göstergesi ise enflasyonda yükseliş beklentisinin hakim olması. Türkiye'de aylık enflasyondaki yükseliş serisi, haziran ayında 54'üncü aya taşınmıştı. Bir başka deyişle, tüketici fiyatları 2018'in sonundan beri sürekli artıyor. Ancak, yıllık enflasyon baz etkisiyle yüzde 85'lerden yüzde 38'e kadar gerilemişti.
"Yıl sonu enflasyon yüzde 50'yi geçer"
Sayılgan, enflasyonda baz etkisi döneminin haziran ayı itibarıyla sona erdiğini belirterek "Özellikle kur artışı, akaryakıta gelen zamlar, bu konudaki beklentileri yeniden bozdu. Yıllık TÜFE gerilese de haziran ayında yüzde 6,5 seviyesinde gelen üretici enflasyonunun yeniden hızlandığını görüyoruz. Bu nedenle, önümüzdeki aylarda yıllık enflasyonda yukarı yönlü hareketi yeniden karşımıza çıkacaktır. Küresel gelişmeler ve iç talebe bağlı olsa da yıl sonu enflasyonda yüzde 50-55’leri görürüz diye düşünüyorum" diye konuştu.
Yıl sonu manşet enflasyonun, haziranda olduğu seviyenin üzerinde olmasına kesin gözüyle bakılıyor. Reuters'ın anketine göre, yıl sonu enflasyonda medyan tahmin yüzde 51,5, Bloomberg'e göre ise yüzde 47 düzeyinde. AA'nın enflasyon beklenti anketine katılan ekonomistler ise yıl sonu enflasyonun yüzde 42 seviyesinde gerçekleşmesini öngörüyor.