Rusya'nın başkenti Petrograd, hareketli ve gergin bir geceye sahne oldu. Bolşeviklerin çoğunlukta olduğu Petrograd Sovyeti'nin "devrim" kararı aldığı söyleniyor.
Bolşeviklerin düğmeye bastığı ve bazı kritik noktaları silahlı gruplarla ele geçirdiği belirtiliyor.
Bir yandan hükümet, diğer yandan da Petrograd Sovyeti toplantı üstüne toplantı yapıyor.
Petrograd'da 7 Kasım 1917 günü yaşananları aktaracağımız canlı anlatım sayfamıza başlıyoruz...
Petrograd'da gözler iki kritik nokta üzerinde.
Bunlardan ilki Geçici Hükümet'in karargahı Kışlık Saray, diğeri ise Petrograd Sovyeti ve Bolşeviklerin karargahı Smolni Enstitüsü.
Her iki noktada da geceden bu yana yapılan aralıksız toplantılar halen devam ediyor.
Kışlık Saray'daki hükümet toplantısında, Başbakan Aleksandr Kerenski'nin, Petrograd Bölge Komutanı Polkovnikov'un Smolni'nin ele geçirilmesi teklifini kabul ettiği bildiriliyor.
Kerenski, dün Ön Parlamento'da yaptığı konuşmada, yaşananları "kargaşa", kargaşayı çıkaranları da "ayaktakımı" olarak nitelendirdi.
Kerenski, "Devrimci Askeri Komite, silahlı birlikleriyle telefon konuşmasında, 'Alayları savaş durumuna getirin ve bekleyin' diyor. Yasa ve yargı dilinde bunun adı ayaklanmadır" diye konuştu.
Bir diğer kritik nokta olan Smolni Enstitüsü'nde de geceyarısı başlayan Sovyetler Kongresi Merkez Yürütme Komiteleri oturumu devam ediyor.
Toplantılarda iktidarın ele geçirilmesinin ardından uygulanacak yol haritasının belirlenmesi bekleniyor.
Smolni'deki toplantı odalarında, birçok katılımcının paltolarını üstlerine çekerek yerlerde uyuduğu ve uyandıktan sonra tekrar görüşmelere devam ettiği görülüyor.
Bolşeviklere yakın kaynaklar, gece saatlerinde Devrimci Askeri Komite'ye bağlı güçlerin hiçbir direnişle karşılaşmadan çok sayıda kamu binasını ele geçirmiş olmasının olumlu bir gelişme olarak nitelendirildiğini söylüyor.
Devrimci Askeri Komite'nin genel merkezi olan Smolni'den saat 10.00'da bir açıklama yapıldı.
Açıklamada, "Geçici hükümet azledilmiştir. Devlet iktidarı Devrimci Askeri Komite'nin eline geçmiştir" denildi.
Sabah saatlerinde Başbakan Kerenski, ABD bayrağı taşıyan bir elçilik aracının eşliğinde bulunduğu Kışlık Saray'dan ayrıldı.
Kerenski'nin hükümet toplantısında cephedeki askerlere moral vermek ve takviye güçlerin başkente erişiminin önündeki engelleri kaldırmak amacıyla cepheye gidilmesi kararı uyarınca yola çıktığı ifade edildi.
Kerenski'nin birkaç saat içinde Pskov kentine ulaşması bekleniyor.
Rusya'da Çarlık rejiminin yıkıldığı Şubat ayından bu yana geçen dokuz ayda istikrar bir türlü sağlanamadı.
Birinci Dünya Savaşı'nın devam etmesi ve Şubat Devrimi'ni yapan gruplar arasındaki görüş ayrılıkları son dönemde gerginliğin iyice artmasına neden oldu.
Cephedeki birliklerden üst üste yenilgi haberleri gelirken, askerler silahlarını bırakıp geri dönmeye başladı. Son dönemde köylülerin, toprak sahiplerine yönelik saldırılarının arttığı ve işçilerin de fabrika yönetimlerinde daha fazla hak talebiyle boykot ve eylem düzenlediği görülüyor.
Ayrıca, Finlandiya özerklik ilan etti ve Ukrayna, Polonya ve Beyaz Rusya'da milliyetçi hareketler giderek güç kazanıyor.
Şubat Devrimi sonrası iktidarda iyiden iyiye hakimiyet kurmaya başlayan burjuvazi ve liberal üst sınıf gücünü daha da artırmanın yollarını arıyor. Bu kesim, Çarlık rejiminin yıkılmasını desteklemişti ancak yerine kurulacak yeni sisteme kendilerinin egemen olmasını istiyor.
Menşevikler ve Devrimci Sosyalistler de Rusya'nın henüz bir devrime hazır olmadığını ve Batı Avrupa'nın geçirdiği aynı siyasal ve ekonomik aşamaları geçirmesi gerektiğine savunuyor.
Bu da liberal üst sınıf ile Menşevik ve Devrimci Sosyalistler arasında Geçici Hükümet'te ve Ön Parlamento'da beklenmedik bir ittifakın doğmasına neden oldu.
Diğer tarafta ise Şubat'ta başlayan sürecin henüz tamamlanmadığını ve ancak sosyal devrimle sona ereceğini savunan Bolşevikler var. Bolşevikler ile Şubat Devrimi'ni birlikte gerçekleştirdiği gruplar arasındaki farklılık giderek derinleşiyor.
Üstelik Birinci Dünya Savaşı'nın devam etmesi ve söz verilen toprak reformunun hayata geçirilmesinde geç kalınması köylü, işçi ve askerler arasında Bolşeviklerin son dönemde güçlenmesine yol açtı.
Geçen hafta içerisinde Bolşevikler silahlı bir ayaklanma yoluyla devrim yapma kararı aldı ve bu çabaları koordine etmek amacıyla Devrimci Askeri Komite kuruldu. Harekete geçilmek için ise Sovyetler Kongresi'nin toplanması bekleniyor. Bu kritik toplantının bugün başlaması öngörülüyor.
1917: Dünyayı değiştiren devrimlerin yılı
Sosyal Yardım Bakanı Nikolay Kişkin, savunma bakanlığına atandı. Yardımcılıklarına ise işverenlerin örgütlenmesi için yaptıkları çalışmalarla bilinen Palçinski ve Rutenberg getirildi.
Bu atamalar, geçici hükümette üst sınıf liberallerin kurduğu Anayasal Demokrat Parti (Kadet) ve işveren temsilcilerinin ağırlık kazanmasına neden oldu.
Bu atamaların özellikle işçilerin tepkisini çekebileceği belirtiliyor.
Ön Parlamento'nun birazdan başlaması beklenen oturumu öncesinde Mariinsky Sarayı'nın etrafındaki yollar, Devrimci Askeri Komite'ye bağlı birlikler tarafından çevrildi.
Saray'a gitmek isteyen araçlar aranıyor, kimlik kontrolü yapılıyor.
Ön Parlamento, kısa süren sabah oturumunda faaliyetlerini geçici olarak durdurma kararı aldı. Kararın ardından üyeler Mariinsky Sarayı'ndan ayrıldı.
Devrimci Askeri Komite'ye bağlı güçler, Kışlık Sarayı kuşatmaya başladı.
Kışlık Saray'da şu an Geçici Hükümet'in başbakan yardımcısı ve diğer bazı başka askeri yetkililer bulunuyor.
Burası, Geçici Hükümet'in merkezi konumunda.
Kışlık Saray, başkent Petrograd'da Geçici Hükümet'in elindeki son kritik nokta.
Aurora savaş gemisi de Neva Nehri üzerinde gerekmesi halinde devrime destek vermek üzere bekliyor. Geminin mürettebatı, dün Bolşeviklere katılmaya karar vermişti.
Aurora Savaş Gemisi, 1900 yılında Petrograd'da üretildi.
Pasifik Okyanusu'nda seyre çıkmak için yeterli niteliklere sahip.
1905 yılında Rus-Japon Savaşı'nda görev aldı. Savaşın ardından 1906 yılında Baltık Denizi'ne geri döndü ve burada deniz harp okulu öğrencilerinin eğitiminde kullanıldı.
Baltık Filosu'nun da destek için gönderdiği beş savaş gemisinin yolda olduğu bildiriliyor.
Geçici Hükümet tarafında ise istenen takviye güçlerin intikalinde gecikme yaşanıyor.
Ancak, 40 adet süvari ve kadınlar taburu, kuşatmayı açarak Saray'a ulaşmayı başardı.
Kışlık Saray'ın içi ve çevresini korumak üzere kadın taburu, süvariler, Kazak güçler ve askeri okul öğrencilerinden oluşan gücün sayısının 1500-2000'e ulaştığı tahmin ediliyor.
Başkent garnizonunun yer aldığı Peter ve Pavel Kalesi'nde konuşlu tabur, dün öğleden sonra bir toplantı düzenledi.
Toplantının ardından yapılan oylamayla Devrimci Askeri Komite'nin idaresi altına girmeye karar verdi.
Daha sonra buraya Bolşeviklere yakın birlikler yerleştirildi.
Bunun üzerine Smolni'de, Başkan Lev Troçki'nin başkanlığında Petrograd Sovyeti olağanüstü toplanıyor.
Toplantıda, Kışlık Saray'ın kuşatmasında gelinen son durum ve ayaklanmanın sona yaklaşmasıyla birlikte bundan sonra atılacak adımlar ele alınıyor.
Kışlık Saray'ın kuşatılmasına karşın alınmasının beklenenden uzun sürmesi üzerine İkinci Sovyet Kongresi'nin açılışı ertelendi.
Lev Troçki, Petrograd Sovyeti toplantısının açılışında Devrimci Askeri Komite adına yaptığı konuşmada, geçici hükümetin devrildiğini açıkladı.
Troçki, "Bize ayaklanmanın devrimi kan selinde boğacağı söylenmişti. Ama bir tek kurban dahi verilmedi" dedi.
Temmuz'dan bu yana kaçak durumunda olan Lenin de birkaç gün önce gizlice Petrograd'a dönmesinden sonra ilk kez herkese açık bir toplantıda bir konuşma yapacak.
Lenin'in Devrim Programı'nın detaylarını paylaşması bekleniyor.
Geçici Hükümet, kuşatma altındaki Kışlık Saray'a takviye güç gönderilmesini istedi.
Kışlık Saray'da bulunan geçici hükümet yetkililerinin, telefon hatlarının Devrimci Askeri Komite'ye bağlı güçler tarafından ele geçirilmesine ve yapılan kuşatmaya rağmen dışarıyla temasının sürdüğü ortaya çıktı.
Kışlık Saray'ın dış dünyayla nasıl bağlantı kurduğu Bolşevikler arasında merak konusu oldu.
Kışlık Saray'da bulunan geçici hükümetin dış dünyayla nasıl temas kurduğu anlaşıldı.
Hükümet yetkilileri, dışarıyla kurdukları temaslarda takviye güç istedi. Ayrıca şehirde yaşananları ve son durumu anlık olarak takip etme olanağı da buluyor.
Kışlık Saray ile Genelkurmay Başkanlığı arasındaki bağlantıyı kuran Savaş Bakanlığı'nın lokalinin tavan arasına gizlenmiş bir telgrafhane olduğu ortaya çıktı.
Hükümet üyelerinin dış dünyayla temasının, Savaş Bakanlığı lokalinden Kışlık Saray'a çekilmiş özel bir hatla kurulduğu ve burada görevli memurun, Kışlık Saray'ın kuşatılmasından bir süre sonra gizlice ayrıldığı anlaşıldı.
Kışlık Saray'dan dışarıyla son telefon görüşmesi, Savunma Bakanı Kişkin ve Maliye Bakanlığı Müsteşarı Hruşçev arasında yapıldı. Bu görüşmede, Kişkin, Hruşçev'den silahlı birlik takviyesi yapmasını istedi.
Akşam saatleri olması ve neredeyse tüm kamu kurumlarının el değiştirmiş olmasına karşın, geçici hükümet Kışlık Saray'ı elinde tutmayı sürdürüyor.
Kışlık Saray'da her geçen saat açlık ve yorgunluğun baş gösterdiği iddia ediliyor. Saray'ı koruyan bazı birlikler ve öğrenciler, mevzilerini bırakıp teslim olmaya başladı.
İçeride kalanların sayısının birkaç yüz kişiye indiği belirtiliyor.
Savaş Bakanlığı Siyaset Dairesi Müdürü Scherr'in Kışlık Saray'a geçtiği telgraf ortaya çıktı:
Şubat Devrimi'nden sonra ülkede güçlenen diğer sosyalist partilerin aksine Bolşevikler, Rusya'nın bir an önce Birinci Dünya Savaşı'ndan çekilmesini savunuyor. Geçici Hükümet'te yer alan diğer sosyalist partiler, müttefiklere verilen sözler ve toprak kaybetmemek gibi gerekçelerle savaştan çekilmeyi reddetmişti.
Bolşeviklerin bir diğer vaadi de iktidarın doğrudan ülkede kurulan ve kurulacak işçi, köylü, asker sovyetlerine (Sovyet Rusça'da konsey demek) devredilmesi. Bolşevikler bir an önce sosyalizme geçilmesi gerektiğini düşünse de diğer sosyalist partiler, sosyalizme geçiş için gelişmiş bir kapitalist sistem olması gerektiğini ve Rusya'nın henüz sosyalizme hazır olmadığını savunuyor.
Şubat Devrimi'nin ardından pek çok siyasi parti, posterleri kullanarak desteklerini artırmayı ve kitlelerini harekete geçirmeyi hedeflemeye başladı.
Devrimin ilk yıllarından 10 propaganda posterini inceledik
Kışlık Saray'da bulunan Savunma Bakanı Kişkin'e, Petrograd Sovyeti'nin askeri karargahı olan Peter ve Pavel Kalesi'nden bir bisikletli ulağın getirdiği ültimatom verildi.
Ültimatomda, "Teslim olun ve Kışlık Saray'daki garnizonu silahtan arındırın, aksi halde kale ve savaş gemileri ateş açacaklar. Düşünmek için 20 dakikanız var" ifadeleri yer alıyor.
Hükümet, kendi arasında yaptığı değerlendirmenin ardından 10 dakika daha süre istedi. Sürenin tamamlanmasının ardından hükümet, bu ültimatomu kabul etmeyeceğini ve Saray'dan ayrılmayacağını ilan etti.
Kışlık Saray'da bulunan kadın taburu ve askeri öğrenciler, gördükleri her hareketlenmeye ateş açmaya başladı.
Açılan ateşe karşılık verilmesi üzerine ise çatışmalar yaşanıyor. Bu çatışmalar sırasında hayatını kaybedenler olduğu bildiriliyor.
Akşam saat 22.00 sularında, Devrimci Askeri Komite'ye bağlı güçler Saray'ı ele geçirmek üzere hamle yaptı ancak bu taarruz açılan yoğun ateşle püskürtüldü.
Hükümetten yapılan açıklamada, "Hükümet… tam tekmil görevinin başındadır. Durum fena değil. Saraya şimdilik yalnızca tüfekle ateş ediliyor. Sonuç yok, düşmanın zayıf olduğu açık" denildi.
Neva Nehri üzerinde bulunan ve Devrimci Askeri Komite tarafından kontrol edilen Aurora savaş gemisinden Kışlık Saray'a uyarı amaçlı top atışları yapılmaya başlandı.
Komite, top atışlarının ilk etapta Saray'a ya da şehre zarar verme amacı taşımaması, tamamen göz korkutma amaçlı olması talimatı verdi.
Rusya'da Geçici Hükümet, Devrimci Askeri Komite tarafından Kışlık Saray'da kuşatılmış durumda. Peki 1917'de yaşanan hangi olaylar Rusya'nın bu noktaya savrulmasına yol açtı?
Rusya'da 1917'nin dönüm noktalarını inceledik
Petrograd'da yaklaşık bir saat önce başlayan top atışları gece yarısıyla birlikte şiddetlendi.
Uyarı amaçlı top atışlarında top mermisi kullanılmıyor.
Bolşevikler, alamadıkları son bina olan ve Geçici Hükümet'in toplantısına devam ettiği Kışlık Saray'ın bu atışlar sonucu teslim olmasını umuyor.
Devrimci Askeri Komite'ye bağlı birlikler, açılan ateşin zayıflamasıyla birlikte Kışlık Saray'a ulaşmayı başardı.
Saray'ın Komite'ye bağlı birlikler tarafından tamamen ele geçirildiği açıklandı.
Saray'da bulunan Savunma Bakanı Kiçkin ve diğer hükümet üyeleri tutuklanarak Pavel ve Peter Kalesi'ne getirildi.
Devrimci Askeri Komite'nin Kışlık Saray'ı ele geçirmesinin ardından Kongre ve Sovyet Delegeleri bir açıklama yayınladı:
Devrim sonrasında ülkenin yönetimi İşçi, Asker ve Köylü Temsilcileri Sovyeti'ne geçti. Sovyetin yayınladığı ilk kararnameler barış ve toprak üzerineydi. Barış kararnamesiyle Birinci Dünya Savaşı'ndan çekilmenin temeli atılırken toprak kararnamesiyle özel mülkiyet sonlandırıldı ve toprak halkın kontrolüne bırakıldı.
Sovyetin oluşturduğu ilk hükümet olan Halk Komiserleri Kurulu, ilerleyen günlerde çalışma saatini 8'e indiren, halka sosyal güvence sağlayan ve "karşı devrimci" basını yasaklayan kararnameler çıkardı.
Bolşevikler, devrimin ardından bir hafta süren çatışmalar sonucu Moskova'yı ele geçirdi.
Rusya'nın içinde özerk bir yönetim olan Finlandiya devrimden bir ay sonra bağımsızlığını ilan etti.
Çarlık yönetiminin devrilmesinin ardından Geçici Hükümet tarafından kararlaştırılan ve 25 Kasım'da yapılması plan Kurucu Meclis seçimi Ekim Devrimi'nin ardından gerçekleşti. Bolşevikler Şubat Devrimi'nin ardından Kurucu Meclis seçimlerini desteklese de Ekim Devrimi'nin ardından iktidarın Sovyetlere geçeceğini ve bu yüzden Kurucu Meclis'e gerek olmadığını savundu fakat yine de seçimin düzenlenmesine izin verdi.
Kurucu Meclis seçiminde Sosyalist Devrimci Parti yüzde 40, Bolşevikler yüzde 24 oy aldı. Kurucu Meclis 18 Ocak 1918'de ilk toplantısını yaptı. Meclis'te iktidarın sovyetlere devredilmesine karşı çıkan Sosyalist Devrimcilerin sağ kanadı çoğunluktaydı. Bunun üzerine partinin sol kanadı ve Bolşevikler Kurucu Meclis'ten çekildi. Meclis, ülkedeki sovyetlerin oluşturduğu Tüm Rusya Merkezi Yönetim Komitesi tarafından 19 Ocak'ta kapatıldı ve ülkenin yönetimi Tüm Rusya Sovyetler Kongresi'ne geçti.
Rus Cumhuriyeti'nin adı aynı ay Sovyet Rus Cumhuriyeti olarak değiştirildi. Devletin ilk başkanı Lev Kamenev, hükümet başkanı ise Vladimir Lenin oldu. Temmuz ayında ise ülkenin adı Rus Sosyalist Federatif Sovyet Cumhuriyeti olarak değiştirildi.
Rusya 1918'in Mart ayında Brest-Litovsk anlaşmasını imzalayarak Birinci Dünya Savaşı'ndan çekildi ve aralarında Osmanlı İmparatorluğu'nun da bulunduğu ülkelere toprak vermeyi kabul etti.
Bolşevikler ile diğer gruplar arasındaki gerilim, 1923'e kadar sürecek bir iç savaşa yol açtı. Sovyetleri destekleyen Kızıl Ordu ve karşı devrimci Beyaz Ordu arasında yaşanan iç savaş geniş bir coğrafyaya yayıldı. İç savaşta, özellikle Ukrayna'da örgütlü olan anarşistler bir dönem Kızıl Ordu'nun yanında yer alsa da sonrasında Kızıl Ordu tarafından saf dışı bırakıldı. Bu süreçte çatışmaların yanı sıra kıtlık ve salgın hastalıklarla birlikte milyonlarca kişinin ölümüne yol açtı.
1922'de Avrupa ve Asya'daki diğer Sovyet cumhuriyetleriyle birleşen ülke, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ni (SSCB) kurdu.
Canlı anlatımımızı burada noktalıyoruz.