1. SOFA NEDİR?
ABD kuvvetlerinin Irak’tan çekilmesini öngören anlaşma. Uzun adı ‘Status of Forces Agreement’ yani ‘Kuvvetlerin Durumu Anlaşması’. Resmi adı ise ‘ABD Kuvvetleri'nin Irak'tan Çekilmesi ve Irak'taki Geçici Varlıkları Süresindeki Faaliyetlerinin Düzenlenmesi Üzerine Anlaşma’.
30 maddelik anlaşma, Türkiye’de ‘ABD’nin çekilme takvimi’ olarak biliniyor. Ancak içeriğine bakıldığında, 2011 yılında işgalci güçlerin ülkeyi terk etmesinin bazı koşullara bağlandığı görülüyor.
Bunlar arasında Irak’ın güvenliği de var. Kimi yorumlara göre SOFA, Irak’ın güvenliğinin tehlikeye girmesi durumunda, ABD ordusunun bölgede kalmaya devam etmesinin önünü açıyor. Irak’ta askeri bulunan diğer ülkelerin geri çekilmesi için kendi SOFA anlaşmalarını yapması gerekecek.
2. GERİ ÇEKİLME TAKVİMİ NASIL?
SOFA’ya göre ABD muharip kuvvetleri en geç 30 Haziran 2009'da şehirlerden, köylerden ve tüm yerleşim merkezlerinden çekilecek. 2011 yılı sonuna kadar da ülkede geçici varlığını sona erdirecek. Anlaşmada 2011 yılı, nihai süreyi ifade ediyor. ABD askerlerinin bu tarihten önce çekilmesinin önü açık… Bunu kısıtlayan bir madde yok.
3. IRAK’TAKİ YABANCI ASKERLERİN SAYISI NEDİR? DİĞER ÜLKELERİN ASKERLERİ NASIL GERİ ÇEKİLECEK?
Irak’ta yaklaşık 152 bin yabancı asker var. Bunların 144 bini Amerikan. Diğer ülkelerin askerlerinin geri çekmesi için, Irak’la kendi SOFA anlaşmalarını imzalamaları gerekiyor. ABD ile Irak arasındaki anlaşma onlara emsal oluşturacak.
4. ABD ASKERLERİNİN 2011 SONUNDA ÇIKMAMA İHTİMALİ VAR MI?
Nuri el Maliki hükümetinin sözcüsü Ali el Debbağ’ın yaptığı açıklamaya göre anlaşma, ABD askerlerinin çekilmelerinin 2011 sonuna kadar tamamlanmasını içermekle birlikte hükümet, yabancı güçlere ihtiyaç duyduğu takdirde, askerlerin tezkerelerinin uzatılmasını talep edebilecek.
5. ABD NEDEN BÖYLE BİR ANLAŞMA YAPMA İHTİYACI DUYDU?
ABD ordusunun Irak’ta kalışıyla ilgili BM kararı, 31 Aralık 2008’de sona eriyor. ABD’nin amacı, bu süre dolmadan, ülkedeki varlığını meşru konuma getirecek biçimde Irak’la anlaşmaktı
6. GİZLİ MADDELER VAR MI?
Irak Parlamentosu'ndan bazı milletvekillerine göre, Maliki hükümetinin devlet sırrı olarak sakladığı bazı ek maddeler var. Bu iddiaları savunan Sadr’a yakın bir milletvekili, geçen günlerde bombalı saldırıda öldü.
Salih el Akeyli, anlaşmaya dair yapılan görüşmeleri parlamentoda durdurmaya çalışıyor ve anlaşmanın gizli tutulan yanları olduğunu öne sürüyordu. Akeyli’nin ölümünün ardından parlamentodaki Sadr grubu ABD’yi suçladı.
7. IRAK’TA GÖREVLİ ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİLERİNİN DURUMU NE OLACAK?
SOFA, Irak mahkemelerine Amerikalı görevlileri yargılama hakkı veriyor. Bu, anlaşmanın en çarpıcı noktalarından biri... Çünkü bu maddeyle, Irak’ta savaştan bu yana görev yapan tartışmalı Blackwater Güvenlik Şirketi’nin çalışanları tutuklanıp, yargı önüne çıkarılabilecek.
8. TÜRKİYE’YE ETKİSİ NE OLACAK?
Anlaşma, Irak hava sahasının denetimini Bağdat’taki merkezi yönetime veriyor. Bu yüzden Türkiye, Kuzey Irak’ta PKK’ya yönelik operasyon düzenlemek istediğinde Bağdat’tan izin almak zorunda kalacak. Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin Kürt olması ve Kuzey Irak’taki Bölgesel Kürt Yönetimi ile iyi ilişkiler içinde olması nedeniyle, Türkiye’nin bu izni rahat alamayacağı yorumları yapılıyor.
9. KÜRTLERLE İLGİLİ DÜZENLEMELER NE DURUMDA?
Kürt grupları, anlaşmaya Irak’ın federal yapısının bozulması durumunda ABD’ye doğrudan müdahale etme hakkı sağlayan bir madde ekletti. Muhalif Kürtlerse, anlaşmaya bu maddeyi ekleten Kürtleri, ülkenin birliğine ihanet etmek ve Irak’ı tamamen ABD’ye teslim etmekle suçluyor.
10. ANLAŞMA NE ZAMAN İMZALANACAK?
Irak Parlamentosu’nun ve Cumhurbaşkanlığı Konseyi’nin onay vermesi halinde, Başbakan Nuri el Maliki ile ABD Başkanı Bush imza atacak. İmza, yeni ABD Başkanı Barack Obama’yı da bağlayacak. Ancak Obama çekilme takvimini öne çekebilir.