UZMAN: MEVSİM GEÇİŞLERİNDE ORTAYA ÇIKAN DEPRESİF RUH HÂLİNE DİKKAT EDİLMELİ (DHA)
Halk arasında bahar depresyonu olarak bilinen mevsimsel duygu durum bozukluğunun görülme nedenlerine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Dilge Bilmem, “Sonbahar-kış aylarında vücuda güneş ışınlarının alınmasının azalması sonucu beynin bazı bölgeleri uyarılmadığında serotonin hormonunda azalma, melatonin hormonunda ise artış görülür. Serotoninin azalması melatoninin artış göstermesi, kişide uyku hali oluşturarak iştah artmasına sebep olmaktadır. Bu hormonların dengesizliği sonucunda ise depresyon tetiklenmektedir” dedi.
Uzm. Klnk. Psk. Bilmem, halk arasında bahar depresyonu olarak bilinen mevsimsel duygu durum bozukluğunun ilkbahar-yaz aylarında da görülebilen ancak çoğunlukla sonbahar-kış aylarında karşılaşılan majör depresyon bozukluğunun bir alt tipi olduğunu söyledi.
Mevsim geçişleriyle birlikte hava koşullarındaki değişimlerin tüm canlıları ve doğayı etkilediği gibi insanları da fiziksel ve psikolojik açıdan etkilediğinin altını çizen Uzm. Klnk. Psk. Dilge Bilmem, “Mevsimsel duygu durum bozukluğunun en önemli kriteri, belirtilerin mevsim geçişleriyle orantılı olarak her yıl aynı dönemlerde ortaya çıkması ve kişinin hayatında olabilecek başka bir durumla bağlantılı olmamasıdır. Örneğin, kişinin kışın maddi düzeyinde olumsuz yönde bir değişiklik oluyorsa ve belirtilerin ortaya çıkmasında bu durumun rolü varsa mevsimsel duygu durum bozukluğu olarak değerlendirilmemelidir” diye konuştu.
Yapılan araştırmalarda mevsimsel duygu durum bozukluğunun kadınlarda erkeklere oranla 4 kat daha fazla görüldüğünü dile getiren Uzm. Klnk. Psk. Dilge Bilmem, “Kuzey ülkelerine doğru gidildikçe bu bozukluğun görülme oranının arttığı ortaya konmuştur. Ortaya çıkan semptomlar kişiden kişiye göre değişebilir. Çoğunlukla uyku saatlerine bağlı olmaksızın kişinin kendini yorgun ve uykulu hissetmesi ile birlikte belirgin enerji kaybı ya da uykusuzluk hâli, daha önceden zevk alınan aktivitelere karşı isteksizlik, konsantrasyon ve karar vermede güçlük, iştahta azalma veya daha çok karbonhidrat ağırlıklı beslenmeyi içeren iştah artışları, anksiyete, değersizlik hissi, karamsarlık, intihar düşüncesi ve intihara yönelme olarak ortaya çıkmaktadır” şeklinde konuştu.
Mevsim geçişlerinden ve hava koşullarının değişiminden neden etkilendiğimizden bahseden Uzm. Klnk. Psk. Bilmem, “Sonbahar-kış aylarında vücuda güneş ışınlarının alınmasının azalması sonucu beynin bazı bölgeleri uyarılmadığında serotonin hormonunda azalma, melatonin hormonunda ise artış görülür. Serotoninin azalması melatoninin ise artış göstermesi, kişide uyku hâli oluşturarak iştah artmasına sebep olmaktadır. Bu hormonların dengesizliği sonucunda ise depresyon tetiklenmektedir” ifadelerini kullandı.
Mevsimsel duygu durum bozukluğuna karşı önerilerde bulunan Uzm. Klnk. Psk. Bilmem, şu bilgileri paylaştı:
“Mevsimsel duygu durum bozukluğu durumunda uzmanlar günde ortalama 1 saat güneş ışığında yürüyüş veya koşu yapmanın ortaya çıkan olumsuz duyguları yatıştırdığını gözlemlemişlerdir. Beyninize daha az oksijen alınmasını sağlayan yağlı ve karbonhidrat bakımından zengin yiyecekler yerine protein, mineral ve vitamin içeren yiyeceklerin tüketilmesine dikkat çekilmektedir. Perdelerin gün içinde açık tutulması, bulunulan ortama ışığın girmesine dikkat edilmesi, sosyal çevreden ve günlük rutinlerde uzak kalınmaması, uyku düzenine, özellikle sabah erken saatlerden güneş ışınlarından yararlanmak ve ihtiyaç duyulduğunda sonbahar-kış aylarında mutlaka profesyonel yardım almak önerilmektedir. Mevsimsel duygu durum bozukluğu yaşayan kişiler genellikle güneşli bir yere seyahat ettiklerinde veya suni ışık da olsa bu ışık kaynağının olduğu yerlerde bulunduklarında kendilerini rahatlamış ve daha iyi hissettiklerini ifade etmektedirler.”
Mevsimsel duygu durum bozukluğunun tedavisinde psikoterapi, antidepresanlar, uyku yoksunluk terapileri ve ışık tedavisinin kullanıldığını vurgulayan Uzm. Klnk. Psk. Bilmem, “Psikoterapi bu hastalık için oldukça önemlidir. Ancak gerekli görüldüğü durumlarda psikoterapi ve ilaç tedavisi birlikte uygulanabilir. Bu tedavi kombinasyonu kişideki negatif duygu durumunun en aza indirilmesini sağlamaktadır. Işık tedavisinde ise kişiye güneşli bir günde ortaya çıkan ışık yoğunluğu floresan ışığı aracılığıyla verilir. Floresan ışığı kişinin 1 metre uzağında tutularak günde 2-4 saat kadar maruz kalması sağlanır. Bunun sonucunda kişide 3 ile 4 gün civarında belirgin bir iyileşme görülür. Ancak tedavi kesilirse, tedaviden sağlanan yarar ortadan kaybolmaktadır. Sonuç olarak mevsimsel duygu durum bozukluğu bazı kişilerin yaşam kalitesini etkileyebilmekte ve hayat akışında belirgin bozulmalara neden olabilmektedir. Bu nedenle hastalığın tedavisi büyük bir önem taşımaktadır” diyerek sözlerini noktaladı. (DHA)