Türkiye'nin peynirleri

“Kahvaltının mutlulukla bir ilgisi olmalı” der usta şair Cemal Süreya… Gerçekten de Türk mutfak geleneğinde günün ilk öğünü dünyada “Türk Kahvaltısı” tanımını hak edecek öneme sahip. Kahvaltı sofralarımızın baş köşesinde her biri damaklarda ayrı tat bırakan, birbirinden lezzetli çeşitleri ile kalpleri fetheden peynir bulunur. İşte Türk mutfağında tatlı ve tuzlu birçok tarifin de ana malzemesi olan, yöresel ve geleneksel peynir çeşitleri… (kulturportali.gov.tr)

21 Ağustos 2019 12:37

Ezine Peyniri, inek, koyun veya keçi sütünden yapılabilir. Sert veya yumuşak seçenekleri olan peynir, tam yağlı ya da yarım yağlı olarak üretilmektedir. Ülkemizde unlu mamullere, salata çeşitlerine de konulan Ezine Peynirinin Çanakkale-Ezine ve Trakya genelindeki çeşitleri meşhurdur.

Tulum Peyniri ülkemizde çok yaygın tüketilir ve tat bakımından en zengin Türk peynirleri arasında yer alır. Olgun bir peynir çeşidi olan Tulum Peyniri, en az üç ile altı ay arası tulumlarda bekletilir. Ülkemizin her bölgesi kendine özgü bir tulum çeşidi üretir ve bu çeşitlerin her biri çok lezzetlidir.

Antep Peyniri geleneksel olarak Gaziantep meralarında otlatılan küçükbaş hayvanların sütlerinden yapılan bir peynir çeşididir. Gaziantep’te “pişken” ya da “kelle” olarak da adlandırılmaktadır. Üretiminde sadece koyun veya sadece keçi sütü kullanılabildiği gibi, %50 koyun ve %50 keçi sütü karışımı da kullanılabilmektedir. Antep Peyniri düzgün olmayan oval bir şekle sahiptir. Bu şekil peynirlerin geleneksel olarak avuç içerisinde şekillendirilerek üretilmesinden kaynaklanmaktadır.

Divle Obruk Peyniri, Karaman Üçharman (Divle) Köyü ve çevre köylerin sınırları içerisinde yüzlerce şifalı otu bünyesinde barındıran bir floraya sahip yayla ve meralarda tamamen doğal yollarla beslenen koyun, keçi sütünden elde edilen ve genellikle çiğ sütten yapılan bir peynirdir. Divle Peynirinin diğer peynirlerden farkı, peynir telemesinin yıkanması ve olgunlaştırmak amacıyla yörede bulunan ve içerisinde kendine özgü yerleşik bir küf florası bulunan obruk denilen mağaraya konmasıdır.

Coğrafi işaretli peynirlerimizden biri olan Civil Peyniri yağı alınmış taze sütten üretilmektedir. Hafif ekşi bir tadı olan Civil Peyniri, kahvaltı başta olmak üzere börek, makarna, omlet yapımında tercih edilen lezzetli peynirlerimizdendir.

Lor Peyniri kolayca ufalanan, tuzsuz bir peynirdir. Hamurlu gıdaların yapımında, kahvaltılarda ve çeşitli baharat/otlarla karıştırılarak akşam yemeğinde meze olarak da tüketilebilir. Lor, tuzsuz olmasından dolayı, kimi zaman tatlı yapımında da kullanılır.

Ülkemizde severek tüketilen özel bir peynirdir Kars Kaşarı. Peynirin yapımında kullanılan süt, yaklaşık 100 tanesi endemik olan 1600 civarında çiçekli bitkinin bulunduğu Kars ve Ardahan illerindeki meralarda otlayan hayvanların sütünden elde edilmektedir. Bu nedenle gerek sütün kalitesi gerekse yapımı tekniği nedeniyle peynir çeşitleri arasında özel bir konumu vardır.

Ülkemizin birçok şehrinde yapılan Örgü Peyniri bileşim yönünden beyaz peynire, üretim teknolojisi açısından ise kaşar peynire benzemektedir. Yüksek besin değeri ve kendisine özgü hoş bir aromaya sahip olan peynirin en önemli özelliği sıcak suda kaynatıldıktan sonra tipik saç örgüsü şeklinin verilmesidir.

Van Otlu Peyniri yapımında kullanılan süt genellikle koyun sütüdür. Bazen koyun sütüne inek, keçi sütleri de karıştırılmakta ve sütler çiğ olarak mayalanmaktadır. Van Otlu Peynirinde kullanılan otlar sirmo, heliz, mendo, siyabo, kekik ve yabani nanedir. Taze otlarla lezzetlenen Van Otlu Peyniri genelde ilkbahar aylarında üretilir. Peynirler 2 ya da 3 ay süresince olgunlaştırıldıktan sonra tüketime hazır hale gelmektedir.

Mihaliç peyniri ilk kez Osmanlı İmparatorluğu zamanında üretilmiş bir peynir türüdür. Mihaliç peyniri, kimi yörede keçi veya inek sütünden de üretilmektedir. Keskin ve tuzlu tadından ötürü, parmesan gibi, salata veya fırın ürünleri dahil olmak üzere birçok yemeğe ızgara olarak ilave edilir. Bununla birlikte, tıpkı diğer peynirler gibi, meze ve garnitürde de kullanılarak ana yemekleri tamamlar.