CHP İstanbul Milletvekili Kadir Gökmen Öğüt’ün ‘kreş’ sorusuna Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan gelen yanıt, durumun vahametini ortaya koydu. Türkiye ’de 150 ve daha üstü kadın çalışanı bulunan resmi ve özel kurum sayısı yaklaşık 9 bin. Bu kurumlardan denetlenenlerin sayısı ise sadece 300. Denetlenen yerlerden yüzde 65’inde emzirme odası, yüzde 45’inde de kreş yok.
Öğüt, TBMM’ye verdiği soru önergesinde, yönetmeliğe göre 150’den çok kadın işçi çalıştıran işyerlerinde 0-6 yaş yaşındaki çocukların bakılması ve bırakılması, emzirenlerin de çocuklarını emzirmesi için işveren tarafından çalışma yerlerinden ayrı ve işyerlerine yakın bir yurt kurulmasının zorunlu olduğunu hatırlattı. Ögüt, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’e Türkiye’de 150 ve üstü kadın çalışanı olan resmi ve özel kurum sayısını, bunlarda kreş olup olmadığını ve en son ne zaman denetlendiklerini sordu.
Umay Aktaş Salman'ın Radikal'de yer alan ahaberine göre Çelik’ten gelen cevap, zorunlu olduğu halde birçok işyerinin bu yükümlülüğünü yerine getirmediğini gösterdi. Türkiye’de 150’den fazla kadın çalışanı bulunan 1658 resmi kurum ve 7204 özel şirket bulunduğunu ifade eden Bakan Çelik, 2012 yılında 100’den fazla kadın çalıştıran 299 işyerinin denetlenebildiğini söyledi. Bakan Çelik, denetimi yapılan 299 işyerinden 127’sinde emzirme odası olması gerektiği halde 81’nin böyle bir oda kurmadığını, kreş açması gereken 172 işyerinden 76’sında ise kreş olmadığını belirtti.
‘Üç çocuklu çalışabilir mi?'
Kreş ve yuvaların ücretleri metropoller dışındaki kentlerde 400-500 TL, büyük kentlerde ise 700-800 TL. Bu da çalışan kadınların önünde büyük bir engel. İnsan Hakları Derneği Kadın Komisyonu’ndan Hatun İldemir, kendi sorumluğunu yerine getirmeyenin de başkalarını denetleyemeyeceği görüşünde:
“Mesela Milli Eğitim’in kreşi yok. Eskiden vardı, kapandı. İki-üç okulun yan yana olduğu bölgede kreş açabilirler ama herkes parasıyla çocuğunu kreşe veriyor. Belediyelerde de kreş yok, hepsi özele devredildi. Temel hedef kadın üç çocuk doğursun, zaten üç-dört çocuklu annenin çalışma koşulları da olmayacak. Bu rakamlarda da kreşi olan yerler eskiden beri varolanlardır eminim. Çünkü kreş açan yok. Tek çözüm insanların çocuklarını da işe getirmesi. Yetkililer bu sorunla yüzleşmeli.”
Kreş haktır
Kreş Haktır Platformu’nun 14 ilde yaptığı çalışmalardan bazı örnekler. Antalya’da Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne (ÇHGM) bağlı kreş ve gündüz bakımevi sayısı Türkiye ortalamasının üzerinde. İstanbul ve Ankara ’dan sonra en fazla özel kreş bu ilde. 0-6 yaşa hizmet veren 27 kreş ve gündüz bakımevi, 3-6 yaşa hizmet veren 80 kreş bulunuyor. Fakat özel kreşlerin maliyeti yüksek. Yerel yönetimlere ait üç kreş mevcut.
ÇHGM kreş ve gündüz bakımevi sayısı Ankara’da 220, Adana’da 51, Kocaeli’nde 46, Diyarbakır ve Çanakkale’de 10, Trabzon’da 8, Van’da 4. Trabzon ve Diyarbakır’da belediyenin kreşi kapatılmış.
Denizli’de, 0-36 aylık çocukların bırakılabileceği kreş neredeyse yok. 36-66 ay çocukların gidebileceği Milli Eğitim’e bağlı 20 anaokulu, ÇHGM’ye ait 39 özel gündüz bakımevi var. Urfa’da ÇHGM’ye bağlı kreş ve gündüz bakımevi sayısı 18. İlde genel olarak yeterli kreş yok.
İzmir’de ÇHGM’ye bağlı kreş ve gündüz bakımevi sayısı 67. Belediyeye ait 8 kreş, 8 anaokulu var.
İstanbul’da ÇHGM’ye bağlı kreş ve gündüz bakımevi sayısı 336. Anaokulu ve anasınıfları ile birlikte 0-6 yaş arası çocukların gidebileceği 2557 kurum mevcut. Ancak İstanbul’da 0-6 yaş arası 1 milyon 200 bin çocuk yaşıyor.
