Libya'nın doğusundaki 100 bin nüfuslu Derne kentindeyiz. Derne, Bingazi'ye yaklaşık 270 kilometre, Girit Adası'na ise kuş uçuşu 350 kilometre mesafede bulunuyor. Kentte ekim ayı başından bu yana IŞİD'in bayrağı dalgalanıyor.
Derne'de bin kadar IŞİD militanının bulunduğu tahmin ediliyor. Militanlar, Suriye ve Irak'takine benzer uygulamaları ve şiddet eylemleriyle Dernelilleri de yıldırmış görünüyor.
Peki, IŞİD nasıl oldu da Derne’yi ele geçirebildi? Kahire'deki Amerikan Üniversitesi siyaset bilimi profesörlerinden Cemal Abdülcevat, bunun ardında yatan etkenleri “IŞİD fırsattan ve Libya'daki kaostan yararlandı. Derne'de halihazırda var olan İslamcı örgütler büyük ihtimalle işbirliği vaadiyle kazanıldı. Bu milislerin bazılarının El Kaide ile bağlantısı vardı, diğerleri bağımsızdı. Bu bağlamda bölgede gördüğümüz aslında yeni bir kuruluş veya IŞİD'e militan kazanılması değil. Daha çok var olan terör örgütü bağlantısının Derne'de IŞİD temeline entegre olması" sözleriyle açıklıyor.
El Bağdadi'den gözde gösterisi
Kendisini halife ilan eden örgüt lideri Ebubekir El Bağdadi'ye ait olduğu belirtilen ve 14 Kasım'da yayınlanan bir sesli mesaj, IŞİD'in ideolojilerinin Suriye ve Irak dışında da yayılmakta olduğunu duyuruyordu:
Bağdadi, "Ey Müslümanlar, IŞİD'in Suudi Arabistan, Yemen, Mısır, Libya ve Cezayir gibi farklı ülkelere kadar yayıldığı yönündeki yeni gelişmelere sevinebilirsiniz. Bu ülkelerdeki gruplar yerel adlarını bırakarak emirliğe katılmış ve başarılı adamlarımız buralara yerleşmiştir" diye konuşmuştu.
Militanlar kentte devriye geziyor
Derne'daki militanların başına El Bağdadi'nin ABD'deki bir hapishanede tanıştığı Iraklı Ebu Nebil El Enbari getirildi. IŞİD militanlarının kentte yönetimi ele geçirdiği, eğitim sistemi, mahkemeler ve yerel radyo istasyonunun kontrolünü de elinde bulundurduğu belirtiliyor. Militanların kentte sürekli devriye gezdikleri kaydediliyor.
Ülkedeki bazı radikal örgütler de IŞİD'e destek veriyor. Bunlardan Enşar'üş Şeria adlı grup, Birleşmiş Milletler'in kara listesine eklenmişti.
IŞİD'e başkaldıranların ve IŞİD'e katılmak istemeyen diğer gruplara ait militanların toplu infazlarını gösteren videolar ise internette kol geziyor.
Siyaset bilimci Cemal Abdülcevat, bunun IŞİD’in ele geçirdiği yerlerdeki standart uygulaması olduğunu ifade ediyor. IŞİD'in şiddet uygulayarak halkı sindirdiğini ve bu sayede egemenliğini güçlendirdiğini belirten siyaset bilimci, önümüzdeki günlerde ve haftalarda bu şiddetin süreceği görüşünde.
Libya'da yayılma denemeleri
CNN televizyonuna göre, IŞİD'e bağlılığını ilan eden yerel grupların Bingazi, Sirte ve hatta başkent Trablus'ta destek noktaları oluşturduğu kaydediliyor.
Cemal Abdülcevat ise Libya'daki durum Suriye ve Irak'takinden farklı olduğu için bunun gerçekleşmesinin bu kadar kolay mümkün olmayacağı görüşünde. Ancak Abdülcevat yine de Batılı devletlerin bir an önce IŞİD'in Libya petrolüne ulaşmasının önünü kesmesi gerektiğinin altını çiziyor.
Abdülcevat "Suriye ve Irak örnekleri Amerikalılar ve Avrupalılar için bir uyarı olmalı. Buralarda politik anlamda çok yavaş harekete geçildi. Bu da bir anlamda IŞİD'e büyüme imkanı sağladı. Bunun önüne geçilebilirdi. Bu örnek Libya'ya uyarlandığında harekete geçmek için biran önce düşünüp taşınılarak, planlama yapılması gerekliliği ortaya çıkıyor. Ortadoğu’daki durum çok ciddi. Eğer harekete geçilmezse bunun yakın gelecekte de çok derin etkileri olacaktır" açıklamasını yapıyor.
