Bilim insanları uyardı: Kuzey Kutbu’nun suları, hızla asitleniyor
Batı Arktik Okyanusu’nda görülen yüksek asitlenme oranı, karbondioksitin muhtemelen benzer bir kaderle yüz yüze gelecek bütün okyanuslar üzerindeki etkisini artırıyor.
01 Ekim 2022 08:24
112
BİLİM İNSANLARI UYARDI: KUZEY KUTBU'NUN SULARI, HIZLA ASİTLENİYOR
212
Dünya genelinde okyanuslarının asitlenmesinin -kelimenin tam anlamıyla, daha asidik bir hâle gelmesi- bilim insanlarınca yakından takip edilen bir eğilim olduğu biliniyor. Asitlenmenin doğal yaşamı öldürürdüğü ve geçmişte Dünya’da yaşanan kitlesel yok oluşlarda rol oynadığı belirtiliyor. Bilim insanları, sonuçlandırdıkları yeni bir araştırmada, batı Arktik Okyanusu’nda gözlemlenen asitlenmenin iklim değişikliği yüzünden diğer okyanuslardan üç ilâ dört kat daha yüksek bir oranda gerçekleştiğini keşfettiler. Bunun, küresel okyanuslar açısından da sorun yaratabilecek bir bulgu olduğu aktarılıyor.
312
Araştırma, Arktik Okyanusu’ndaki asitlenme düzeyinin, iklim değişikliği nedeniyle yaşanan deniz buzu kaybının hızıyla bağlantılı olduğunu ortaya çıkardı. Araştırmaya göre Arktik Okyanusu’nda süratli biçimde eriyen deniz buzu, suların atmosferin etkilerine daha fazla maruz kalmasına yol açar ve hâl böyleyken havadaki artan karbondioksit seviyelerini daha kolay emer ve bu durum asitlenmeye sebep olur. Bilim insanları, deniz buzunun şu anki hızında erimeyi sürdürmesi hâlinde, önümüzdeki birkaç on yıl içinde Arktik Okyanusu’nda deniz buzu kalmayıncaya dek okyanustaki hızlı asitlenmenin gittikçe yoğunlaşacağını belirtiyorlar.
412
Karbondioksitin deniz suyunda çözündüğü zaman, hidrojen ve bikarbonat iyonlarına ayrışarak karbonik asit hâline geldiği biliniyor. Fazladan hidrojen iyonlarının eklenmesinin, okyanustaki pH seviyesini düşürdüğü, bu durumun ise suyun daha asidik hâle gelmesi ve aside duyarlı organizmalara zarar vermesi anlamına geldiği söyleniyor. Bikarbonat iyonlarında gerçekleşen artışın, suda bulunan karbonat miktarını azalttığı, bu ise dış iskeletleri bileşik hâldeki kalsiyum ve karbonattan oluşan mercan benzeri deniz organizmalarını olumsuz yönde etkilediği savunuluyor.
512
Asitlenme, mercan resiflerinin zayıflamasının yanı sıra Pasifik’te yaşayan deniz salyangozlarını öldürüyor ve (Dünya’da birkaç kez yaşandığı bilinen) ‘Büyük Tükeniş’ diye adlandırılan gezegen tarihindeki en büyük yok oluş olayı da muhtemelen okyanusun asitlenmesinden ötürü gerçekleşmişti.
612
Delaware Üniversitesi’nde görevli Dünya, Okyanus ve Çevre Araştırmaları Bölümü Başkanı Wei-Jun Cai ve Çin’deki Üçüncü Oşinografi Enstitüsü’nde profesör olan Liqi Chen tarafından gerçekleştirilen yeni araştırma, 1994 ve 2020 arasında ölçülen oranları kullanarak, asitlenmenin bilhassa Kuzey Kutbu’nun ekosistemi üzerinde yarattığı olumsuz etki üzerine odaklanıyor.
712
Cai, “Yaptığımız araştırma, insanların biyolojik sistem üzerinde etkisi olan Arktik asitlenmesini gerçekten de izlemesi gerektiğine (somut gerçeğe) dikkat çekecek” diyor. Suları hem Pasifik hem de Atlantik okyanuslarına aktığı için, Arktik Okyanusu’nda yaşanan süratli asitlenmesinin sonuçları küresel bağlamda da hissedilecek. Kuzey Kutbu’nun orantısız derecede yüksek bir seviyede asitlenmesi, karbondioksitin büyük ihtimalle benzer bir kaderle karşı karşıya kalacak diğer okyanuslarımızın tamamında yarattığı etkinin artmasına da neden oluyor.
812
Cai’nin aktardığı kadarıyla, Kuzey Kutbu’nda görülen hızlı asitlenme oranı “gelecekte, daha düşük enlemlerde bulunan okyanuslara neler olabileceğini gözler önüne seriyor.”
912
Araştırmanın ortak yazarları, ilkbaharda okyanus buzu erimeye başladığı zaman buzun altındaki karbondioksitin atmosferdeki miktardan daha düşük olduğunu bulmalarının ardından, deniz buzundaki kaybın asitlenme olayında oynadığı rolü keşfettiler. Öte yandan, yaz aylarında buzlar tamamen eridiğinde, yüzey sularında bulunan karbondioksit miktarı neredeyse atmosferdeki miktara eşit hale geliyor. Bu durum, suda bulunan karbondioksitteki artışın, buz, su ile atmosfer arasında bir bariyer oluşturamadığı zaman meydana geldiğini ortaya koyuyor. Okyanus suyuyla karışan buzdan salınan tatlı su, deniz suyunun alkalinitesini de azaltır ve bu, suyun asitlenmeye karşı koyma kabiliyetini sağlar.
1012
Cai, Motherboard’a verdiği demeçte, özellikle de “insanlarca gerçekleştirilen fosil yakıt kullanımı, ormansızlaştırma ve çimento üretimine” değinerek, buzullardaki erime ve sudaki asitlenme oranlarına yön veren faktörün, insan etkisi olduğunu vurguluyor.
1112
Cai, “Nihai çözüm, fosil yakıtları atmosferden temizlemek, salımları azaltmak ve ayrıca CO2 aktivitesini atmosferden uzaklaştırmaya çalışmak olacaktır” diyor. Bunu gerçekleştirmenin yollarından birinin, ağaçlandırma, toprakta karbon tutma ve deniz yosunu tarımı gibi okyanus tabanlı Karbondioksit Arındırma (CDR) olduğunu dile getiriyor. Ne var ki CDR, fosil yakıtları ya da endüstriyel salımları doğrudan doğruya ele almıyor.
1212
“Kuzey Kutbu’nda yaşanan ısınma hızı küresel ortalamanın iki katı; bundan ötürü, erimenin aşırı dramatik olduğunu ve asitlenme oranının buz erime hızı tarafından fazlasıyla yönlendirildiğini görüyoruz. Kısacası, küresel ısınmayı azaltmak, CO2 salımlarını azaltmak, izlememiz gereken yol gibi görünüyor” diyor. | Kaynak: Duvar, Vice
