İnan Ketenciler
Hrant Dink Vakfı’nca hazırlanan “Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Dil” raporunda Gezi Parkı olaylarında yazılı basının aldığı tavra mercek tutuldu.
Protestoların en yoğun olduğu 1 – 7 Haziran 2013 tarihini kapsayan incelemeye göre Yeni Şafak, düşman oluşturma, hedef gösterme, aşağılama ve salt karşıtlık kategorilerini içeren doğrudan ayrımcı dilin üretilmesi süreci 110 içerikle birinci oldu. Yeni Şafak, gazetede söz konusu dönemde yayımlanan toplam içeriğin yüzde 41'inin eleştirel olmasıyla bu alanda da birinci oldu.
Hrant Dink Vakfı, “Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Dil: Mayıs-Ağustos 2013” raporunu yayımladı.
İki bölümden oluşan raporun birinci bölümünde Mayıs – Ağustos ayları arasında, yazılı basında nefret söylemi ele alınırken, ikinci bölümde Gezi Parkı protestolarının yoğunlaştığı 1-7 Haziran tarihleri arasında yazılı basının izlediği yayın politikasını mercek tutuldu.
Rapor kapsamında, Habertürk, Hürriyet, Özgür Gündem, Radikal, Sabah, Sözcü, Taraf, Yeni Şafak ve Zaman gazetelerinde konuyla ilgili yazılmış tüm haber ve köşe yazıları tarandı, içerik analizi ve söylem analizi yöntemleri kullanarak incelendi.
“Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Dil: Mayıs-Ağustos 2013” raporunda, yazılı basının Gezi Parkı olayları sırasında izlediği yayın politikalarıyla ilgili şu tespitler dikkat çekti:
Düşman oluşturma, hedef gösterme, aşağılama ve salt karşıtlık kategorilerini içeren doğrudan ayrımcı dilin üretilmesi süreci en yüksek oranda (110 içerikle) Yeni Şafak gazetesinde görüldü. Aynı kategorilerde yayın politikası doğrultusunda doğrudan ayrımcı dil geliştiren diğer gazeteler ise sırasıyla şu şekilde: Sabah (59), Sözcü (36), Taraf (26), Habertürk (15), Özgür Gündem (14), Hürriyet ve Radikal (12), Zaman (9).
Öte yandan, rapordaki “Demokrasinin gereklerini yerine getir(me)me konusunda farklı görüşten grupların birbirlerini suçlaması/şikayet etmesi üzerinde temellenen demokrasi söylemi aracılığıyla, dolaylı ayrımcı dil üretmede Hürriyet 101 içerikle başı çekerken diğer gazeteler onu şu şekilde takip etti: Taraf ve Zaman (76), Radikal (62), Özgür Gündem (55), Habertürk (37), Sözcü (34), Yeni Şafak (32), Sabah (26)” tespiti de dikkat çekti.
‘Yabancı grupların manipülasyonu’
Düşman oluşturan ayrımcı dil üretiminde Yeni Şafak gazetesinin en öne çıkan maddesi yabancı düşmanlığı oldu. Özellikle yabancı devletlerin, istihbarat servislerinin, yabancı yatırımcıların ve yabancı basının hedef olarak ön plana çıkarıldığı içeriklerde ‘Gezi Parkı olaylarının uluslararası kaynaklarına’ vurgu yapıldı. Bu bağlamda, içeriklerde ayrımcı dili işaret eden anahtar kelimelerden bazıları şunlar oldu: “Yabancı grupların manipülasyonu, Batı'nın eylemleri değerlendirmesindeki art niyet, yabancı provokatör, yabancı devletler, Türkiye'yi ehlileştirmek, dış basın, ajan, İsrail, tahrik, ajan provokatör, reklamlarını kesen uluslararası kuruluşlar, CIA yöntemi, uluslararası dayanak, istihbarat kuruluşları.”
‘Alkolik çapulcular, başıboş nesil’
Rapora göre, Yeni Şafak’ın Gezi Parkı olaylarını konu alan haberlerinde bir başka öne çıkan madde ise toplumu kutuplaştırıcı söylemler oldu. İçeriklerde rastlanan kutuplaştırıcı söylemle ülke içi siyasetin geçmiş ve şimdiki dinamiklerinden yararlanılmakta ve toplumsal farklılıklar ayırıcı nitelikler olarak vurgulandı. Araştırmada öne çıkan anahtar kelimeler şu şekilde oldu: “Başörtü, inançlı kesim, solun yeni mabedi (Gezi Parkı'nı kastederek), Anıtkabir out, provokatör, kaos, mumdan mamül komik askerler (İzmir'deki eylemcileri kastederek), devrimci maçolar, siyasi rant, anti-kapitalist, sanatçı, devrimci, vesayetçi zihniyetlerin hortlaması, haddini aşmak, pusuda bekleyen kışkırtıcılar, Taksim Platformu, çapulcu, artist, salak, dalkavukluk, kepazelik, aptal, çirkeflik, alkolik çapulcu, başıboş nesil, ıslah, terbiye, darbe, ulusalcı, istismar, beyaz Türk.”
‘Ergen bile olmayan liselilerin eylemleri’
Rapora göre Yeni Şafak’ta “Toplumsal gruplar arasında hiyerarşi oluşturmak üzerinden kurulan ayrımcı dil” kategorisinde yayımlanan içeriklerde en çok rastlanan anahtar kelimeler ise şöyle: “Gezi'deki farklı kesimler, Alevi-Sünni, laik dinci, gençler, masum çevreciler, adam gibi adam olmak, iktidar düşmanlığına dönüştürüp kargaşadan beslenenler, iç savaş arzusu taşıyanlar, polisle çatışmayı bir siyasi davranış olarak gören, etrafı yakıp yıkan veya darbe tahrikçiliğini meslek edinmiş kişiler ile barışçıl kitleleri provokasyonlarına alet eden eylemciler, kendini anti-otoriter sanan eylemciler, ergenlik çağına bile gelmemiş bir grup liselinin eylemleri.”
‘Yeniçeri çapulcuları’
Raporun, Yeni Şafak’ın Gezi Parkı olaylarında yayımladığı içeriklerin “Salt Karşıtlıktan Doğan Ayrımcı Dil” kısmında ise şu anahtar kelimeler öne çıktı: “CHP zihniyeti, psikolojik harp, 28 Şubat, hainlik, Yezidi zihniyetlerle mücadele, iktidara karşı tepki, statükocu güçler, hükümeti düşürmek, tuzak, kaotik ortam, muhalefet, zıtlaşmadan yararlanmak isteyenler, kararsız muhalefet, Ergenekoncu-ulusalcı-statükocu güçler, Yeniçeri çapulcuları, sokakları terörize etmek, istismar siyaseti, siyasi proje, muhalefet boşluğu, eylemi demokratik talepten sokak hareketine dönüştüren CHP, demokrasiye ayar vermeye çalışmak, Cumhuriyet yürüyüşü.”
Sözcü: Sürekli gerilim yaratan şahıs
Öte yandan, raporun “Salt Karşıtlıktan Doğan Ayrımcı Dil” kısmında, Sözcü gazetesinde yer alan içeriklere de dikkat çekilerek, “İktidara muhalefet etme stratejilerini, ulusal değerler ve dışlayıcı laiklik üzerinden kurgulanmaktadır. Anahtar kelimelerde rastlanan şeriatçı yobazlar, din ticareti, din sömürüsü gibi ifadeler dini faktörlere ve Tayyip Bey, sürekli gerilim yaşatan şahıs, 'ben yaptım oldu' anlayışı gibi ifadeler ise iktidar partisine ve Başbakan'ın kişiliğine odaklanan bir hedef göstermeyi amaçlamaktadır” ifadelerine yer verildi.
Sözcü’nün “Salt Karşıtlıktan Doğan Ayrımcı Dil” kategorisinde incelenen haber içeriklerindeki şu anahtar kelimeler dikkat çekti: “Sürekli Aydınlık İçin Bir Dakika Karanlık' eylemi, faşizmin ayak sesleri, şanlı direniş, dikta vahşeti, Tayyip Bey, sürekli gerilim yaratan şahıs, yandaş işadamları ve partiler, şeriatçı yobazlar, AKP'nin oyunu, din ticareti, din sömürüsü, baskı rejimi, iktidar sarhoşu, türbanlı kadın öğretmenler, 'ben yaptım oldu' anlayışı, en azından Kadir Topbaş haysiyeti, acımasız bir polis devleti, Tayyip isimli şahıs, diktatör kibri, tek adam gücü, PKK paçavraları, gece yarısı SMS ile çağrılan binlerce AKP'li.”
"Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Dil: Mayıs-Ağustos 2013" raporunun tamamını okumak için tıklayın
