Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yıllık enflasyonun temel mal ve daha belirgin olarak enerjide yükselirken; diğer ana gruplarda gerilediğini açıkladı.
TCMB'nin Ocak Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayınlandı. Rapora göre, ocak ayında üretici fiyatları aylık artışı, maliyet gelişmeleriyle uyumlu olarak kuvvetlenirken yıllık üretici enflasyonu yatay seyretti. Ocak ayında gerçekleşen yükselişin ardından izleyen dönemde enflasyonun ana eğiliminin zayıflayacağı değerlendiriliyor.
Geçen ay tüketici fiyatları yüzde 6,70 yükselirken, yıllık enflasyon 0,09 puan ile sınırlı bir oranda artarak yüzde 64,86 oldu. Ocakta doğal gazın aylık tüketici enflasyonuna etkisi 0,23 puan, yıllık enflasyona etkisi ise 0,35 puan olarak gerçekleşti. Mevsimsellikten ve doğal gaz etkisinden arındırılmış tüketici enflasyonunda geçen aylara kıyasla artış gözlendi. Bu dönemde, B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,34 ve 0,16 puan azalarak yüzde 67,68 ve yüzde 70,48 oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), hane halkı tüketim kalıplarındaki değişimleri göz önüne alarak tüketim sepeti ve ağırlık yapısını her yılın başında güncelliyor. Buna göre, 2024 yılında gıda ve daha belirgin olarak enerji alt gruplarının sepet içindeki ağırlıkları gerilerken, temel mal ve hizmet gruplarının ağırlıkları arttı. Bu doğrultuda B ve C göstergelerinin ağırlıkları sırasıyla 1,89 ve 3,35 puan yükselişle yüzde 72,82’ye ve yüzde 59,55’e ulaştı. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu dönemde enerji ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,61 ve 0,58 puan artarken, gıda, alkol-tütün-altın ve temel mallar gruplarının katkıları sırasıyla 0,72, 0,26 ve 0,12 puan düştü.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, aylık artışlar önceki aya kıyasla B ve C endekslerinde belirgin şekilde yükseldi.
Fiyat artışları B endeksini oluşturan grupların geneline yayılırken, hizmet grubundaki artış öne çıktı. Hizmet fiyatları ocak ayında yüzde 12,14 ile önemli oranda yükseliş kaydederken, grup yıllık enflasyonu 0,94 puan azalışla yüzde 89,72 oldu.
Aylık fiyat artışları grup geneline yayıldı, yıllık enflasyon kira ve ulaştırma hizmetlerinde yükseldi, haberleşmede oldukça belirgin olmak üzere diğer alt gruplarda geriledi.
Diğer hizmetlerde yüzde 14,99 olan yüksek aylık artışta geçmiş enflasyona endeksleme ve zamana bağlı fiyatlama davranışının yaygın olduğu sağlık hizmetleri, yeniden değerlemeye bağlı kalemler, malzeme ve iş gücü giderlerini de içeren bakım onarımın yanı sıra eğlence-kültür ve sigorta hizmetlerindeki yükselişlerin etkisi hissedildi.
Kira grubunda aylık artış önemli ölçüde güçlendi
Rapora göre, asgari ücret ve kırmızı et başta olmak üzere gıda fiyatlarındaki gelişmelerin yansıdığı lokanta otel alt grubunda aylık artış yüzde 12,17 ile yüksek oranda gerçekleşti.
Kira grubunda aylık artış sözleşme yenileme sayısındaki yükseliş kaynaklı etkilerle yüzde 11,46 ile önemli ölçüde güçlenirken bu grupta yıllık enflasyon 3,26 puan artışla yüzde 111,84 seviyesine çıktı.
Haberleşme alt grubu yüzde 2,37 olan görece ılımlı artış oranı ile hizmet grubu genelinden ayrıştı. Temel mal grubu yıllık enflasyonu 0,54 puanlık sınırlı bir artışla yüzde 53,35 oldu.
Ocak ayında yıllık enflasyon diğer temel mallarda yükselirken kalan alt gruplarda yatay seyretti. Dayanıklı mal (altın hariç) fiyatları yüzde 4,80 arttı, alt grup yıllık enflasyonu 0,17 puanlık düşüşle yüzde 60,53 oldu.
Ocak ayında mobilya fiyatları yüzde 10,61 yükselirken, beyaz eşya ve otomobil fiyatları sırasıyla yüzde 6,53 ve yüzde 2,78 artış kaydetti.
Diğer temel mallar alt grubunda fiyatların yüzde 5,48 yükselmesiyle yıllık enflasyon 2,12 puanlık artışla yüzde 52,54 olarak gerçekleşti. Güçlü fiyat artışlarının alt grup geneline yayıldığı gözlendi.
Mevsimsel etkilerle, giyim ve ayakkabı alt grubunda fiyatlar yüzde 1,86 gerilerken, yıllık enflasyon 0,15 puanlık düşüşle yüzde 39,59 oldu.
Enerji fiyatları ocak ayında yüzde 6,14 yükseldi, grup yıllık enflasyonu da 5,70 puan artarak yüzde 32,89 seviyesinde gerçekleşti. Grup aylık fiyat artışında doğal gaz tüketim gelişmeleri kaynaklı etkiler belirgin olmaya devam etti.
2023 yılı ikinci yarısında oluşan Yİ-ÜFE artışının ocak ayı itibarıyla ÖTV’ye yansıtılması ve Türk lirası cinsi enerji fiyatlarındaki gelişmelerle akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 7,82 ve 10,75 arttı.
Şebeke suyu fiyatlarındaki artış ise yüzde 4,89 oldu. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları ocak ayında yüzde 5,19 artarken, yıllık enflasyon yüksek baz etkisiyle 2,30 puan düşerek yüzde 69,71 seviyesinde gerçekleşti.
Kırmızı et fiyatlarında yükseliş devam etti
Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 3,88 puan, işlenmiş gıdada ise 1,72 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 87,35 ve yüzde 56,33 olarak gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, bir önceki ay sebze fiyatları öncülüğünde artan taze meyve sebze fiyatlarında bu dönemde sebze kaynaklı kısmi bir düzeltme izlendi.
Diğer işlenmemiş gıda grubunda kırmızı et fiyatlarında yükseliş devam ederken, patates ve bakliyat diğer dikkati çeken kalemler oldu.
Böylelikle, işlenmemiş gıda aylık enflasyonu yüzde 7,01 oranında gerçekleşti. İşlenmiş gıda grubunda ise ekmek-tahıllarda fiyat artışları güçlenirken, işlenmiş et ürünleri öne çıkan diğer kalem olarak belirlendi.
Alkollü içecekler ve tütün fiyatları yüzde 4,92 artarken, yıllık enflasyon 9,66 puan düşüşle yüzde 61,60’a geriledi. Yİ-ÜFE artışı kaynaklı vergi ayarlaması fiyatları yukarıya çeken temel unsur olarak gerçekleşti.
Tütün ürünlerindeki vergi reformu sonucu fiyat artışı daha sınırlı bir şekilde görüldü. Yurt içi üretici fiyatları ocak ayında yüzde 4,14 oranında artarken, yıllık enflasyon yatay bir seyir izleyerek yüzde 44,20 oldu. Ana sanayi gruplarına göre bakıldığında, enerji fiyatları ocak ayında gerilerken, diğer alt gruplarda fiyat artışları güçlendi.
Öte yandan, yıllık enflasyon ara malı kalemi hariç alt grupların tümünde düşüş kaydetti. Aylık fiyat gelişmeleri sektörler bazında incelendiğinde fiyat artışlarının genele yayıldığı izlenirken, temel eczacılık, basım ve kayıt hizmetleri, makine ekipmanları, diğer madencilik ve kağıt ile kağıt ürünleri kalemleri ön plana çıktı.
