AKP ile MHP'nin arasını bozan tarım tasarısının kritik maddeleri, kaygı veren düzenlemeleri neler?

'TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu'nda, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı'nın görüşmeleri sürüyor. 59 maddelik hükümet tasarısı arazi toplulaştırma, devlet ormanları ve tarla içi sulama düzenlemeleriyle, birlik, kooperatif, çiftçi ve üretici gibi kesimlerini önemli bir çoğunlukta ayağa kaldırmış durumda.

Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, komisyondaki sunumunda, “Baraj, gölet projelerinde yatırım bedeli olarak çiftçilerden ücret alınıyordu, bu uygulamayı kaldırıyoruz. Çiftçilerin üzerindeki ağır yükleri alıyoruz" diye konuştu.

Devlet ormanlarında dikili ağaç satışı ve amenajman planlarına göre yıllara sair satış hükmü getirileceğine ilişkin tasarı maddesi ile tarla içi sulamada içme suyu aboneliklerine benzer uygulama maddeleri en çok tartışılan maddelerden oldu. MHP Adana Milletvekili Muharrem Varlı’nın, “Aynı normal su abonesi gibi, çeşmesinden aldığı su gibi tarlasına da saat mi koyacak” sorusuna, Bakan Eroğlu, “Grektiğinde tarlasına saat koyacağız veyahut vanadan alacak. Artık biz şu anda bütün Türkiye’de, öncelikle kritik, su sıkıntısı çeken bölgelerden başlamak üzere tarla içine kadar vanasını koyarak ve sayacını koyarak vatandaşa suyu götüreceğiz” yanıtı verdi.

"Yandaşlara kadro açılıyor"

 Tasarıda öne çıkan kaygılar şöyle:

-Sulama tesisleri özelleştirmeye açılarak yandaşlara ranta açılıyor.

-Madde ile sözlü ve/veya uygulamalı sınavlarla yandaşlar bu kadroya yerleştirilmeye çalışılıyor. Bunun yerine KPSS puanı baz alarak atama yapılmalı.

- Madde ile ormanların talan edilerek tesislerin kurulmasının önü açılıyor. Orman köylülerine ve ağaçlara çok ciddi zararlar verilerek, yap işlet devret modeliyle 29 yıllığına ormanlara ranta açılacak.

-Bu fıkra ile ormanlar yandaş holdinglere uzun yıllar peşkeş çekilecektir.

-Madde ile emekli olanlar ne yapacak? Orman köylüsü yılda 1500 ile 3500 TL arası ancak kazanırken aylık yaklaşık 500 TL verip nasıl sigorta yaptıracak?

-Devlet ormanlarında ibaresi Orman İdaresince diye değiştirilmiş. Bu değişiklikle özel sektöre verilen işlerde kooperatiflere ve orman köylülerine öncelik verilmiyor. Kooperatiflerin ve köylülerin iş almada önceliği kalmıyor.

-Sözlü ve uygulamalı sınavlarla yandaşlar alınacak.

-Bu maddelerin kaldırılmasıyla yangın söndürmeye gideceklerin yol parası ücretleri, araçlarının akaryakıt giderleri, ekmek ve katık paraları kaldırılıyor.

Maddelerde yapılan değişiklikler

MADDE 42- 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (30) numaralı bendi ve 10 uncu maddesi yürürlükten kaldırılmıştır. Bu maddelerin kaldırılmasıyla av ve yaban hayvanların korunması engelleniyor.

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanunda Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’nın kritik maddeleri ise şöyle:

MADDE 6- 6200 sayılı Kanunun 32 nci maddesinin birinci fıkrasının sonuna aşağıdaki cümle ilave edilmiştir. “İşletme, bakım ve yönetim sorumluluğu kamu kurum ve kuruluşları dışındaki tüzel kişilere devredilmiş olan sulama tesislerinde, faydalananların ödeyeceği ücretler ve bunların ödeme süresine ilişkin hususlar devir sözleşmesi ile belirlenir. Bu ücretlerin tahsilatı devralan tarafından sağlanır. Zamanında ödenmeyen ücretler için 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre takip işlemleri yapılır.”

MADDE 8- 6200 sayılı Kanuna aşağıdaki ek maddeler eklenmiştir:

EK MADDE: 12- 8/3/2011 tarihli ve 6172 sayılı Sulama Birlikleri Kanununa göre, tüzel kişiliği sona eren sulama birlikleri tarafından işletme ve bakım hizmetleri yerine getirilen sulama tesisleri ile DSİ tarafından inşa edilen sulama tesisleri DSİ tarafından işletilir veya DSİ’nin teklifi üzerine bağlı olduğu Bakan tarafından onaylananlar, işletme ve bakım hizmetleri yerine getirilmek üzere; a) Büyükşehir belediyesinin görev alanı içinde kalan yerlerde yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıklarına devredilebilir, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları tarafından devralınan sulama tesisleri su ve kanalizasyon idarelerine veya ilçe belediyelerine devredilebilir. b) Büyükşehir belediyesi dışında kalan yerlerde ise, belediyelere veya il özel idarelerine devredilebilir. Birinci fıkraya göre sulama tesislerini devralan idareler bu tesislerin inşa maksatlarına uygun olarak işletme, bakım ve onarım hizmetlerini yapmakla, bu tesislerin proje alanında DSİ tarafından gerekli görülen sulama ve drenaj maksatlı ilave yapıları projelendirilip inşa etmekle, tesislerin rehabilitasyonunu yapmak veya yaptırmakla, bu Kanun gereğince tahakkuk ettirilecek varsa ortak işletmeye ait bedelleri ödemekle, sulama tesisinden faydalananlardan alınacak su kullanım hizmet bedelini Bakan tarafından tespit edilen en düşük ücret tarifesinden aşağı olmamak üzere belirlemekle görevlidir. Sulama tesisleri, DSİ tarafından hizmet alımı suretiyle veya işletme hakkı devri yoluyla özel hukuk tüzel kişilerine işlettirilebilir. İşletme hakkı devrine ilişkin ihale ve sözleşme usul ve esasları DSİ tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.

MADDE 30- Devlet ormanlarından elde edilen dikili ağaç da dahil orman ürünlerinin piyasa satışlarında açık artırma esastır. Kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyaçları ile lüzum ve fayda görülen veya acele olarak satış yapılmasını gerektiren hallerde, her türlü orman ürünü piyasa fiyatı üzerinden tahsisen satılabilir. Amenajman plan verilerine uygun olarak dikili ağaç da dahil orman ürünlerinin satışları, yıllara sâri olarak da yapılabilir.”

MADDE 14- 6831 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 34- Sınırları içinde Devlet ormanı bulunan köy ve kasabalarda hane adedinin çoğunluğunun ortak olduğu orman köylerini kalkındırma kooperatifleri ile köylerde o yer nüfusuna kayıtlı olarak ikamet eden gerçek kişilere; baltalık ormanlardan, koruya tahvil sahalarından ve ağaçlandırılacak yapraklı bozuk ormanlardan amenajman planlarına göre kesip çıkarılacak ağaçlar, istedikleri takdirde kendilerine maliyet bedeli üzerinden dikili olarak satılabileceği gibi, kesip satış istif yerine taşıdıkları yakacak odunların %100’üne kadarı idarece tayin edilecek süre içerisinde maliyet bedeli üzerinden de satılabilir. Devlet ormanlarında üretim işlerinin orman idaresince yaptırılması durumunda; üretim işinde çalışan gerçek ve tüzel kişilerin kesip, satış istif yerine taşıdıkları endüstriyel ve yakacak emvale ait istihkak tutarı %10 fazlasıyla kendilerine ödenir. Orman idaresi tarafından gerçek kişiler ile orman kooperatifi üyelerinden 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi veya ek 5 inci maddesi kapsamında sigortalı olan kişilere yaptırılan kesme, sürütme, bakım, ağaçlandırma, toprak muhafaza, fidan ve tohum üretimi işlerine ait istihkak tutarları %7 fazlasıyla kendilerine ödenir. Bu haklardan faydalanabilmek için yukarıda sayılan işlerin, birim fiyat kararı ile şartnamedeki süre ve esaslara uygun olarak yapılması esastır.”

MADDE 15- 6831 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “Devlet ormanlarında orman idaresince yaptırılan ağaçlandırma, bakım, imar, kesme, toplama, taşıma, imal gibi orman işleri; işyerinin ve işyerinde çalışacakların hangi mülki hudut ve orman teşkilatı hudutları içerisinde kaldığına bakılmaksızın, öncelikle işyerinde veya civarındaki orman köylerini kalkındırma kooperatiflerine ve işyerindeki köylülere veya işyeri civarındaki orman işlerinde çalışan köylülere, işyerine olan mesafeleri ile iş güçleri dikkate alınarak yaptırılır. Ancak; ağaçlandırma faaliyetlerine ait arazi hazırlığı işlerinin makine gücü ile yapılmasının gerektiği hallerde bu fıkra hükümleri uygulanmaz.”

EK MADDE 17- Bu Kanunla orman köyleri ve orman köylüsüne tanınan hak, sorumluluk ve imtiyazlardan; orman köyü iken mahalleye dönüşen yerler ile belde iken orman köylüsüne tanınan hak, sorumluluk ve imtiyazlardan istifade eden ve mahalleye dönüştürülen beldeler de faydalanırlar. Ancak, bu haklardan faydalanabilmek için öncesinde orman köyü olan yerlerin nüfusunun ikibini, belde olan yerlerin nüfusunun yirmibini geçmemesi gerekir.”

MADDE 49- 6172 sayılı Kanunun 12 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 12- (1) Başkan tarafından; a) Hazırlanan su dağıtım planında belirtilen zaman veya süre dışında sulama yapan birlik üyelerine suladığı her dekar arazi başına su kullanım hizmet bedelinin iki katına kadar, bu fillerin tekrarı halinde her defasında ayrı ayrı olmak üzere dört katına kadar, b) Sulama beyannamesi vermeden ya da eksik beyanname ile sulama yapan birlik üyelerine, suladığı her dekar arazi başına su kullanım hizmet bedelinin iki katına kadar, c) Birlik görev alanı dışında kalan su kullanıcılarına, izinsiz olarak suladıkları her dekar arazi başına su kullanım hizmet bedelinin dört katına kadar, idari para cezası verilir. (2) Bu Kanuna göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içerisinde birliğe ödenir.”

MADDE 12- 6831 sayılı Kanunun 18 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 18- Devlet ormanlarında; arkeolojik kazı ve restorasyon yapılmasına ve bu alanların kullanımına, tarihi eserlerin restorasyonu ve korunması için gerekli tesislere, odun kömürü, terebentin, katran, sakız gibi işletilmesinde ağaç kullanılan ocakların açılmasına ve yeraltında depolama alanı kurulmasına Orman Genel Müdürlüğünce bedeli alınarak yirmidokuz yıla kadar izin verilebilir. Bu süre sonunda her türlü bina ve tesis eksiksiz ve bedelsiz olarak Orman Genel Müdürlüğü tasarrufuna geçer ve söz konusu bina ve tesisler Orman Genel Müdürlüğü ihtiyaçları için kullanılabilir veya kiraya verilmek suretiyle değerlendirilebilir.

Genel bütçe kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarına bu madde kapsamında verilen izinlerden bedel alınmaz. Ancak bedelsiz izne konu tesisler de dahil olmak üzere tesislerin; izin sahibince üçüncü kişilere kiralanması halinde orman sayılan alana isabet eden kira bedelinin yüzde ellisi her yıl Orman Genel Müdürlüğü bütçesine gelir kaydedilmek üzere ilgili muhasebe birimi hesabına izin sahibi tarafından yatırılır.

MADDE 13- 6831 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 30- Devlet ormanlarından elde edilen dikili ağaç da dahil orman ürünlerinin piyasa satışlarında açık artırma esastır.

Bu fıkra daha önce de getirilmek istenmiş. Or-Koop Danıştay’a başvuru yaparak bu maddedeki dikili ağaç ibaresini kaldırtmış. Danıştay dikili ağaç ibaresi anayasaya aykırı bulmuş. Bu madde yürürlüğe girerse ormandaki genç ağaçlar da talan edilecektir.

Amenajman plan verilerine uygun olarak dikili ağaç da dahil orman ürünlerinin satışları, yıllara sari olarak da yapılabilir.

MADDE 14- 6831 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 34- Sınırları içinde Devlet ormanı bulunan köy ve kasabalarda hane adedinin çoğunluğunun ortak olduğu orman köylerini kalkındırma kooperatifleri ile köylerde o yer nüfusuna kayıtlı olarak ikamet eden gerçek kişilere; baltalık ormanlardan, koruya tahvil sahalarından ve ağaçlandırılacak yapraklı bozuk ormanlardan amenajman planlarına göre kesip çıkarılacak ağaçlar, istedikleri takdirde kendilerine maliyet bedeli üzerinden dikili olarak satılabileceği gibi, kesip satış istif yerine taşıdıkları yakacak odunların %100’üne kadarı idarece tayin edilecek süre içerisinde maliyet bedeli üzerinden de satılabilir.

Devlet ormanlarında üretim işlerinin orman idaresince yaptırılması durumunda; üretim işinde çalışan gerçek ve tüzel kişilerin kesip, satış istif yerine taşıdıkları endüstriyel ve yakacak emvale ait istihkak tutarı %10 fazlasıyla kendilerine ödenir.

Orman idaresi tarafından gerçek kişiler ile orman kooperatifi üyelerinden 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi veya ek 5 inci maddesi kapsamında sigortalı olan kişilere yaptırılan kesme, sürütme, bakım, ağaçlandırma, toprak muhafaza, fidan ve tohum üretimi işlerine ait istihkak tutarları %7 fazlasıyla kendilerine ödenir.

Bu haklardan faydalanabilmek için yukarıda sayılan işlerin, birim fiyat kararı ile şartnamedeki süre ve esaslara uygun olarak yapılması esastır.”

MADDE 15- 6831 sayılı Kanunun 40'ıncı maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Devlet ormanlarında orman idaresince yaptırılan ağaçlandırma, bakım, imar, kesme, toplama, taşıma, imal gibi orman işleri; işyerinin ve işyerinde çalışacakların hangi mülki hudut ve orman teşkilatı hudutları içerisinde kaldığına bakılmaksızın, öncelikle işyerinde veya civarındaki orman köylerini kalkındırma kooperatiflerine ve işyerindeki köylülere veya işyeri civarındaki orman işlerinde çalışan köylülere, işyerine olan mesafeleri ile iş güçleri dikkate alınarak

yaptırılır. Ancak; ağaçlandırma faaliyetlerine ait arazi hazırlığı işlerinin makine gücü ile yapılmasının gerektiği hallerde bu fıkra hükümleri uygulanmaz.”

MADDE 16- 6831 sayılı Kanunun 69 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

MADDE 69- Orman idaresi, orman yangınlarını önlemek ve söndürmek maksadıyla her türlü hizmeti yapar veya yaptırır.

Orman sayılan alanlar dışındaki yangınlarda ormana sirayet etme riski bulunan kırsal alan yangınlarının söndürülmesine imkânlar ölçüsünde katkı sağlanır. Bu maksatla görevlendirilen personel hakkında 71 inci madde hükümleri uygulanır.

Orman yangınlarını önlemek maksadıyla, orman yangını öncesinde ve yangın esnasında orman idaresi ile diğer kamu kurum ve kuruluşları arasındaki koordinasyonu mahallin en büyük mülki idare amiri sağlar. Kamu kurum ve kuruluşları mahallin en büyük mülki idare amirinin verdiği talimatları yerine getirmek ve her türlü desteği sağlamakla yükümlüdür.

Yangın söndürme çalışmalarına fiilen katılan resmi ve özel her türlü aracın akaryakıt giderleri Orman Genel Müdürlüğünce karşılanır.

Orman yangınlarıyla mücadelede gönüllülerden de faydalanılır. Gönüllülerin yangına ulaşım ile yangın söndürmeye yarayacak aletleri ve giyecekleri, Devlet ormanlarında orman idaresi, diğer ormanlarda sahipleri tarafından karşılanır. Yangına katılan personel ve gönüllülerin iaşe giderleri yangın söndürme faaliyetleri süresince orman idaresi tarafından karşılanır.

Bu Kanuna göre izne konu edilen Devlet ormanlarında izin sahipleri, hususi ve hükmi şahsiyeti haiz amme müessesesine ait ormanlarda ise sahipleri, orman yangınlarının önlenmesi ve söndürülmesi ile ilgili her türlü tedbiri almakla yükümlüdürler.”

MADDE 20- 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 70 inci ve 73 üncü maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 37- 3234 sayılı Kanuna aşağıdaki ek maddeler eklenmiştir.

EK MADDE 1- Orman muhafaza memuru ve orman mühendisi olarak atanacaklar, ilgili mevzuatı uyarınca yapılan merkezi sınav sonucuna göre, atanacak kadro sayısının dört katına kadar çağrılacak adaylar arasından sınav komisyonlarınca yapılacak sözlü ve uygulamalı sınav sonucuna göre belirlenir. Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Orman Genel Müdürlüğü tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.

EK MADDE 3- Genel Müdürlüğün görev ve sorumluluklarının yerine getirilmesinden dolayı haklarında ceza davası açılmış olanların; vekalet verdikleri avukata, 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 168 inci maddesine göre yayımlanan avukatlık asgari ücret tarifesine göre ödedikleri ücretler ile belgelendirilmiş olmak kaydıyla dava ile ilgili olarak yaptıkları masraflar, kesinleşmiş mahkûmiyet kararı halinde geri alınmak kaydıyla, Komisyon kararı üzerine Genel Müdürün teklifi ve Bakan onayı ile karşılanabilir. Komisyonun oluşumu ile çalışmasına ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.”

MADDE 42- 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (30) numaralı bendi ve 10 uncu maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.