Kulüpler bazında Avrupa ve yeryüzü futbolunun en önemli organizasyonu kuşkusuz ki UEFA Şampiyonlar Ligi…

Şampiyonlar Ligi, katılan kulüplere servet kazandırıyor. İş sadece para kazanmakla sınırlı değil. Bu şampiyonada olmak Avrupa futbolunda vitrine çıkmak, elit kulüpler arasında bulunmak anlamına geliyor. Bunun en önemli sonucu ise Şampiyonlar Ligi'ndeki kulüplerin takım değeri, piyasa değeri ve marka değerlerindeki yaşanılan artışlardır.

Bir yandan servet sayılabilecek bir parasal gelire kavuşurken, diğer taraftan marka değerindeki yükselme, süreç içinde bu ligde oynayan veya bu ligde süreklilik kazanan kulüplere önemli rekabet gücü sağlıyor. Ulaşılan bu üstünlük kulüplerin ekonomik, finansal ve sportif performanslarına çok olumlu katkılar sağlıyor.

Şampiyonlar Ligi en fazla parasal ödülün dağıtıldığı lig

UEFA 2023-24 sezonunda Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi ve Konferans Ligi organizasyonlarından toplam 3.5 milyar Euro'luk brüt gelir bekliyor. Elde edilecek bu gelirden masraflar (giderler) ve UEFA organizasyon payları düşüldükten sonra kalan kısım olan 2 milyar 732 milyon Euro (yüzde 78) bu organizasyonlarda oynayacak kulüplere dağıtılacak.[1]

UEFA 2023-24 sezonunda Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi ve Konferans Ligi'nde oynayacak kulüplere dağıtacağı bu ödülün 2 milyar 32 milyonluk kısmı (yüzde 74,4'ü) Şampiyonlar Ligi'ndeki kulüplere; 465 milyon Euro'luk bölümü (yüzde 17'si) Avrupa Ligi'ndeki kulüplere ve 235 milyon Euro'luk kısmı da (yüzde 8,6'sı) Konferans Ligi'nde oynayacak kulüplere parasal ödül olarak gidecek.

Peki şampiyonlar Ligi'nde Kulüplere parasal ödül nasıl dağıtılacak? Şimdi buna bakalım.

Şampiyonlar Ligi'nde parasal ödül dağıtım kriterleri

UEFA bu şampiyonada kulüplere;

Başlangıç ücreti parası olarak 500,5 milyon Euro (yüzde 25),

Performansa bağlı olarak 600,6 milyon Euro (yüzde 30),

Takım reytingine bağlı olarak 600,6 milyon Euro (yüzde 30),

Havuz pazarlama geliri olarak ta 300,3 milyon Euro ( yüzde 15) olmak üzere toplam 2 milyar 2 milyon Euro gelir dağıtımı yapacaktır. Kalan 30 milyon Euro'luk kısım ise bu ligin eleme turlarında oynayan kulüplere gidecektir.

Yukarıdaki kriterlere göre kulüplere yapılacak ödemelerin detayları ve bunların kulüplere ödeme tarihleri ise aşağıdaki gibi olacaktır.

Kulüp başına hoş geldin parası 15 milyon 640 bin Euro

Şampiyonlar Ligi parasal ödüllerinin yüzde25'lik kısmı olan 500.5 milyon Euro'luk tutar kulüplere başlangıç ücreti olarak eşit dağıtılacaktır. Buna göre gruplara kalan 32 takımdan her biri 15 milyon 640 bin Euro hoş geldin parası kazanacaktır. UEFA başlangıç ücretinin 14,8 milyon Euro'luk ön ödemesini 15 Eylül 2023'de, bakiye 840 bin Euro'yu da turnuva sürecinde kulüplere yapacaktır.

Galibiyet başına 2.8 milyon Euro

Kulüplerin gruplardaki sportif performanslarına göre alacağı ücretler ise dudak uçuklatıyor. Bu kapsamda kulüplere galibiyet başına 2.8 milyon Euro, beraberlikte ise 930 bin Euro ödeme yapılacak. Bu ödemelerin gerçekleştirileceği tarih ise 3 Kasım 2023 olacak.

Gruplardan çıkma başarısı gösteren takımlara ise kulüp başına 9.6 milyon Euro bonus ödemesi yapılacak. Bu ödemenin tarihi ise 29 mart 2024.

Çeyrek finale kalan kulüplere 10,6 milyon Euro (ödeme tarihi: 17 mayıs 2024); Yarı finale yükselen kulüplere 12,5 milyon Euro (ödeme tarihi: 17 mayıs 2024; finale çıkan takımlara 15,5 milyon Euro (ödeme tarihi: 17 Mayıs 2024) ve finali kazanan şampiyona ilave 4.5 milyon Euro daha (ödeme tarihi: 14 haziran 2024) ödeme yapılacaktır.

Süper Kupa oynayacak kulüplere, takım başına 3.5 milyon Euro; kazanana ilaveten 1 milyon Euro daha (ödeme tarihi: 25 Ağustos 2024) ödeme gerçekleştirilecektir.

Kulüpler hisse başına 1.137 bin Euro reyting Parasp kazanacaklar

Son on yıllık UEFA takım sıralamasına göre oluşturulan reyting sıralamasında[2] kulüplerin her birine hisse başına 1.137 bin Euro ödeme gerçekleştiriliyor. Takımların son on yıllık sıralamasına göre 32 kulüp en yüksek takım puanından en düşük puana göre sıralandığında, en yüksek takım puanına sahip olan kulüp 32 hisseye sahip olurken, sonuncu takım ise sadece bir hisse sahibi oluyor. Bu hisse sayıları katsayı olan 1.137 bin Euro ile çarpılarak, kulüp başına reyting geliri hesaplanıyor. Şimdi bu tabloyu sizinle aşağıda paylaşıyorum.

Aşağıdaki tablodan da görülebileceği üzere 2023-24 sezonunda Şampiyonlar Ligi'nde gruplara kalma başarısı gösteren kulüplerin son on yıllık takım katsayıları toplamına göre oluşturulan bu tabloda ilk sırada 381.000 puana sahip Real Madrid 32 payla yer alırken, son sırada ise 2500 puana sahip Crvena Zvezda da 1 hisseyle yer alıyor. Temsilcimiz Galatasaray ise 63.000 puanla 25.sırada 8 hisseye sahip bulunuyor.

Tabloya göre takım katsayı uygulamasında en fazla parasal ödüle 32 hisseye sahip bulunan Real Madrid 36.384.000 Euro ile ulaşırken (32*1.137.000= 36.384.000 Euro), temsilcimiz Galatasaray ise 25.sırada bulunması nedeniyle sahip olduğu 8 hisse karşılığı (8* 1.137.000 Euro= 9.096.000 Euro) takım reyting ödülü almaya hak kazanıyor.

Takım reyting ödülünün kulüplere ödenmesi tarihi ise UEFA tarafından 22 Eylül 2023 olarak belirlenmiştir.

Tablo:1) Şampiyonlar Ligi Takım Reyting Ödül Sıralaması

Takım katsayısı uygulaması UEFA'nın yeni uygulamaya aldığı bir gelir dağıtım kriteri. Ne var ki, on yıllık takım katsayıları üzerinden bu hesaplama yapıldığından, bu durum çevre ülke takımları aleyhine, merkez lig kulüplerinin lehine bir haksız rekabet üstünlüğü yaratmaktadır. Bu uygulamayı en azından beş yıl ile sınırlamak, haksız rekabeti biraz daha azaltacak bir çözüm olur.

Takım başına dağıtılacak gelirler arasında uçurum var

UEFA'nın Şampiyonlar Ligi'nde, Avrupa Ligi'nde ve Konferans Ligi'nde bir takıma dağıtacağı gelirler aşağıdaki tablo ile karşılaştırmalı olarak gösteriliyor.

Sportif performansı çok başarılı ve gruptan lider çıkan bir takım ortalama olarak takım reyting geliri hariç 40 milyon Euro'ya yakın para kazanabilirken, benzer performansa sahip Avrupa Ligi'nde mücadele eden bir kulüp 8 milyon Euro, Konferans Ligi'nde mücadele eden bir kulüp ise 5 milyon Euro civarında para kazanabilme olanağına sahip. Takımın reyting gelirleri de eklendiğinde, aradaki fark daha da açılıyor.

Şampiyonlar Ligi şampiyonu bir kulübün 100 milyon Euro'ya kadar para kazanma olasılığı varken, Avrupa Ligi'nde şampiyon olan ve takım reytingi yüksek bir kulüp 40 İla 50 milyon Euro arasında; Konferans Ligi'nde şampiyon olan takım reytingi yüksek bir takım ise 25-30 milyon Euro arasında para kazanabilme imkanına sahip…

Tablo:2) UEFA Organizasyonlarında Kulüp Başına Parasal Ödül

Türk takımlarının TV- havuz Ppazarlama gelirleri düştü

UEFA 2018/19 sezonunda Şampiyonlar Ligi'nde parasal ödül dağıtım koşullarını değiştirdi. Bu değişikliğe göre kulüpler için yüzde 30 gibi önemli bir paya sahip olan Pazarlama Havuz gelirlerinin payı yarı yarıya azaltılarak, on yıllık takım katsayılarına göre hesaplanan "Takım Katsayısı Reytingi”ne göre yüzde 30 paya sahip yeni bir dağıtım kriteri uygulamaya alındı. Bu değişiklik maalesef Galatasaray ve benzeri çevre liglerin (periferi ligler) takımlarının aleyhine bir gelişme olacağı için, bu liglerden gelen takımların Şampiyonlar Ligi'nde çok para kazanabilmeleri neredeyse hayal oldu.[3]

Nitekim, Takım Katsayısı uygulaması sonrası Türk takımlarının şampiyonlar geliri 5,5-6 milyon Euro civarında düştü.

Bu sezon Galatasaray'ın Şampiyonlar Ligi'ndeki havuz pazarlama gelirleri yaklaşık 1,8-2 milyon Euro arasında olacak. Bunun sonucu Türk takımların Şampiyonlar Ligi'nde sportif performanstan bağımsız olarak gelirleri de düştü.

Galatasaray tahminen 25-30 milyon Euro arasında gelir elde edecek!

Galatasaray bu sezon Şampiyonlar Ligi'nden 7.959.000 Euro reyting geliri, 1.8 milyon Euro havuz pazarlama geliri, 15.640.000 Euro da gruplara kalma bonusu olmak üzere sportif performanstan bağımsız toplam 25,6 milyon Euro gelir elde edecek. Sportif performans ile bu tutar 30 milyon Euro'nun üzerine çıkabilir.

Sonuç

Şampiyonlar Ligi kulüpler için para ve saygınlık anlamına geliyor. Bu ligde mücadele eden takımlar süreklilik sağlayabilirse zaman içinde kazandıkları servetlerin yanı sıra, ulaştıkları saygınlıkla marka değerlerini daha da artırıyor ve elit kulüpler sınıfına girebiliyorlar. Bu durum kulüplerin orta ve uzun vadede ekonomik, finansal ve sportif rekabet güçlerini yükseltiyor. Ancak, bu ligde mücadele etmek, sağlam bir mali yapı ve güçlü bir ekonomiyi zorunlu kılıyor. Bunu başarabilen kulüpler Şampiyonlar Ligi'nin yarattığı sinerjinin etkisiyle kendi liglerinde de ciddi bir hegemonya kurabiliyorlar. Ancak sürdürülebilir bir mali yapıya sahip olmayan kulüpler ise, bu ligde mücadele edebilmek için mali yapılarını tehlikeye atacak şekilde borçlanmaya giderek finansal bataklığa sürükleniyorlar, rekabet güçlerini kaybediyorlar.

[1] https://editorial.uefa.com/resources/0283-1874e21d8957-30a439a30e08-1000/20230707_circular_2023_35_en.pdf

[2] https://www.uefa.com/nationalassociations/uefarankings/tenyears/Ten-year club coefficients | UEFA Coefficients | UEFA.com

[3] Tuğrul Akşar, 5 Ekim 2018, "Şampiyonlar Ligi'nde Parasal Ödül Dağıtımında Önemli Değişme!” https://www.futbolekonomi.com/haberler-makaleler/ekonomi/35-tugrulaksar/4418-champions-league-ampiyonlar-ligi-galatasaray.html