İnsanlığı tehdit eden ve ölüm sebeplerinin başında gelen Kalp damar hastalıkları ve felçler geliyor. Oluşum mekanizmalarının altında biraz genetik ve bolca yaşam tarzının rolü var. Şu anda mevcut yaklaşım bu hastalıkların önlenmesine çalışmak değil, başarılı tedavi yöntemleri ile yaşam süresi uzatılmasını sağlamaktır.

Bitki temelli bir beslenmenin genel olarak sağlık ve kalp damar sağlığı üzerine yararlarına bir önceki yazımda değinmiş,  hayvansal ağırlıklı beslenmenin olası sonuçlarından bahsetmiştim. Hastalıklardan korunmada besinlerin içeriğinde bulunan mikrobesinler (vitaminler, antioksidanlar, fitokimyasallar-polifenoller ve mineraller) ne kadar yoğun ise, besinlerin yararlı/koruyucu etkileri elde edilebilir.  Bugün de bu bitkilerden birinden, tam da kış meyvesi olan nar’dan bahsetmek istiyorum.

Yıllardan beri biriken kanıtlar Punica Granatum Linn adlı meyvenin (nar) birkaç sağlık yararı olduğunu gösteriyor. Nar yüksek tansiyon, yüksek kolesterol gibi çeşitli hastalıklarda risk faktörü olan oksidatif stres, hiperglisemi ve inflamasyondan korunmaya yardımcı olabilir. İçerdiği polifenollerin güçlü antioksidan etkiye sahip oldukları, anti-inflamatuar ve anti-kanserojen etkileri olduğu gösterilmiştir. İçerdiği ellagitaninler ve çözünebilir tanenlerden dolayı, nar suyunun antioksidan içeriği şarap ve yeşil çaydan daha fazladır. Nar suyu makrofajlarda oksidatif stresi, serbest radikalleri ve yağların bozulmasını azaltır. Nar hücrenin büyümesini engelleyerek ve programlı hücre ölümünü teşvik ederek anti-kanserojen etkide bulunur. Ek olarak allagitaninler aracılığı ile bazı inflamatuar bileşenlerin yapımını ve etkilerini azaltır. (1)

Nar’ın kalp sağlığını koruyucu etkilerinin olduğu, oksidatif stresi ve kan damarlarındaki inflamatuar hasarı azaltarak kalp damar hastalığı riskini düşürdüğü net bir şekilde gösterilmiştir. Damarın endotelyal tabakasını, serbest oksijen radikallerinin saldırısından koruyarak, polifenoller aracılığı ile hem kalp hastalığından koruyucu hem de geri çevirici etkileri olduğu uzun yıllardan beri yapılan çalışmalarda gösteriliyor

Son on yılda yapılan çalışmalar nar’ın Tip 2 diyabetten korunmada ve tedavisinde yararlı olabileceği gösteriyor. Nar suyu, kabuğu, çiçekleri ve tohumları ile yapılan bu çalışmalar, oksidatif stresi azaltarak ve lipit peroksidasyonunu etkileyerek yararlı etkilerini göstermektedirler. Serbest oksijen radikallerini yakalayarak, antioksidan enzimlerin aktivitelerini arttırarak, metal yakalama aktivitesi dahil, resistin oluşumunu engelleyerek ve belirli faktörleri durdurarak veya aktive ederek etkili olurlar. Punikik asit, metanolik asit çekirdek ekstraktı verildiğinde açlık kan şekeri dikkat çekici şekilde düşüyor. Punikalagin, ellajik, gallik, eleanolik, ursolik ve uallik asit gibi bilinen nar komponentlerinin anti-diyabetik etkileri olduğu bilinmektedir. Bundan öte nar suyundaki şekerde bile antioksidan polifenollerden tanin ve antosiyaninler bulunur. Bunun anlamı anti diyabetik etkileri aynı zamanda meyve kısmında da bulunmaktadır. Ayrıca kalp ve damarları diyabete bağlı hasardan koruyabilir. (5,6,7)Yine başka bir çalışmada günde 50 gr kadar nar suyu içildiğinde (78 gr puniclagin içerir) ACE enzim aktivitesinde azalma sağlayarak tansiyonun kontrolüne yardımcı olduğu gösterilmiştir.(8).

Nar kanseri hücrelerinin programlı ölümünü sağlayarak ve büyümesini durdurarak kolon,prostat ve diğer kanserlerden koruyucu rol oynayabilir. (9,10,11)

Oksidatif stres Alzheimer hastalığının oluşumunda önemli rol oynayabilir. Giderek artan sayıda bilgi Alzheimer hastalığında nar’ın sinir hücresini koruyucu etkisi olduğunu destekliyor. (13,14,15)

Ayrıca ultraviyole A ve B’nin hasarından koruyarak cildin yaşlanmasıyla mücadele eder. UVB ışınları kızarıklık, lekelenme, bağışıklığın baskılanması ve yaşlanma gibi belirtilere neden olur. UVA ise uzun boylu dalgalar olduğundan daha  derin katmanlara ulaşarak kırışıklıklara ve iyi yahut kötü huylu kanserlere neden olur. Çalışmalar nar’ın ultraviyole ışınlarının biriken hasarı ile güçlü antioksidan içeriği ile mücadele ederek ve hasarı iyileştirmesine yardımcı olarak cilt hasarından koruduğunu gösteriyor.(16,17).

         Vücudun metabolik olarak en aktif organlarından biri olan karaciğer, kimyasallar, toksinler, ilaçlar ve hormonların metabolizmasından sorumludur. Her gün yaptığı bu işleri yaparken, çok miktarda antioksidanlara ihtiyaç duyar. Çalışmalar nar’ın karaciğeri koruyucu antioksidanlardan zengin içeriği ile süperoksit, hidrojen peroksit dahil serbest oksijen radikalleri ve karaciğer hasarı yapan oksidatif stresten korunmak için yararlı olduğunu gösteriyor(18).  

Referanslar:

1. Zarfeshany et al. Potent health effects of pomegranate. Adv BiomedRes. 2014

2. Ignarro LJ, Byrns RE, Sumi D, de NF, Napoli C. Pomegranate juice protects nitric oxide against oxidative destruction and enhances the biological actions of nitric oxide. Nitric Oxide. 2006 Sep;15(2):93-102.

3. Aviram M, Rosenblat M, Gaitini D, et al. Pomegranate juice consumption for 3 years by patients with carotid artery stenosis reduces common carotid intima-media thickness, blood pressure and LDL oxidation. Clin Nutr. 2004 Jun;23(3):423-33.

4. Sumner MD, Elliott-Eller M, Weidner G, et al. Effects of pomegranate juice consumption on myocardial perfusion in patients with coronary heart disease. Am J Cardiol. 2005 Sep 15;96(6):810-4.

5. Banihani S, Swedan S, Alguraan Z, et al. Pomegranate and type 2 diabetes. Nutr. Res. 2013 May; 33 (5):341-8.

6. Rosenblat M, Hayek T, Aviram M. Anti-oxidative effects of pomegranate juice (PJ) consumption by diabetic patients on serum and on macrophages. Atherosclerosis. 2006 Aug;187(2):363-71.

7. Esmaillzadeh A, Tahbaz F, Gaieni I, avi-Majd H, Azadbakht L. Concentrated pomegranate juice improves lipid profiles in diabetic patients with hyperlipidemia. J Med Food. 2004;7(3):305-8.

8. Aviram M, Dornfeld L. Pomegranate juice consumption inhibits serum angiotensin converting enzyme activity and reduces systolic blood pressure. Atherosclerosis. 2001 Sep;158(1):195-8.

9. Haganathan SK, Vellayappan MV, Narasimhan G, et al. Role of o-pomegranate and citrus fruit juices in colon cancer prevention. World J Gastroenterol. 2014 Apr28:20(16):4618-25

10. Naiki-Ito A, Chewonarin T, Tang M, et al. Elalgic acid, a component of pomegranate fruit juice, suppresses androgen-dependent prostate carcinogenesis viz induction of apoptosis. Prostate. 2014

11. Adhami VM, Mukhtar H. Polyphenols from green tea and pomegranate for prevention of prostate cancer. Free Radic Res. 2006 Oct;40(10):1095-104.

12. Seeram NP, Adams LS, Henning SM, et al. In vitro antiproliferative, apoptotic and antioxidant activities of punicalagin, ellagic acid and a total pomegranate tannin extract are enhanced in combination with other polyphenols as found in pomegranate juice. J Nutr Biochem. 2005 Jun;16(6):360-7.

13.Subash S, Essa MM, Al-Asmi A, et al. Pomegranate form Oman Alleviates the brain oxidative damage in transgenic mouse model of Alzheimer’s disease. Jtradit Complement Med.2014;4(4):232-8.

14. Ahmed AH; Subaiea GM, Eid A, et al. Pomegranate extract modulates processing of Amyloid- β precursor protein in an aged Alzheimer’s Disease animal model. Curr Alzheimer Res. 2014;11(9):834-43.

15. Hartman RE, Shah A, Fagan AM, et al. Pomegranate juice decreases amyloid load and improves behavior in a mouse model of Alzheimer’s disease. Neurobiol Dis. 2006 Dec;24(3):506-15.

16. Khan N, malik A, hadi N, et al. pomegranate fruit extract inhibits UVB-induced inflammation and proliferation by modulating NF-kB and MAPK signaling pathways in mouse skin. Photochem.Photobiol. 2012. 88(5);1126-34.

17. Syed DN, Malik A, Hadi N, Sarfaraz S, Afaq F, Mukhtar H. Photochemopreventive effect of pomegranate fruit extract on UVA-mediated activation of cellular pathways in normal human epidermal keratinocytes. Photochem Photobiol. 2006 Mar-Apr;82(2):398-405.

18. Kaur G, Jabbar Z, Athar M, Alam MS. Punica granatum (pomegranate) flower extract possesses potent antioxidant activity and abrogates Fe-NTA induced hepatotoxicity in mice. Food Chem Toxicol. 2006 Jul;44(7):984-93.