Yerli Pay TV platformlarının, çok uluslu Web TV ve Pay TV uygulamalarından rahatsız olduğunu neredeyse 1,5 yıl önce sektörün derneği olan TÜYAD’ın [1] başkanı Hayrettin Özaydın’la yapılan bir röportajda dile getirmiştik. Burada konu; hem yerli platformlara, hem de Türkiye ekonomisine verecekleri zararlardı [2]. Özaydın bu kaybın tahmini 2 milyar dolar olabileceğini iddia ediyordu.

Şimdi internet üzerinden yayın yapan TV yayınlarının düzenlenmesi konusu gündemde. Sektör ve kullanıcılar tarafından “sansür” şüphesiyle karşılanan düzenleme TBMM’de bulunan torba kanun içindeki bir madde ile  internet üzerinden yapılacak TV yayınlarının denetimini RTÜK ile BTK’nın ortak kontrolüne veriyor [3]. Aldığımız bilgiye göre, kanun maddesinin oluşturulmasına aşağıdaki faktörler neden olmuş.

1 - Netflix gibi ülkemizde ofisi olmayan —dolayısıyla vergi ve istihdam yaratmayan— TV yayınlarına yönelik olarak yerleşik operatörlerin (Digitürk, Dsmart, Tivibu gibi) şikayetleri,

2 -  PuhuTV, BluTV gibi platformların ortaya çıkışı ve bu platformların RTÜK denetimi dışında kalmaları nedeniyle daha rahat hareket etmeleri (müstehcen sahne ve küfürler gibi)

3 - Bazı geleneksel TV kanallarının da, TV cihazları üzerinden yapılan yayınlarda RTÜK kurallarına uygun davranırken, aynı dizilerin web sayfaları üzerindeki yayınlarında müstehcen ya da küfürlü bölümlerin rating çekmeye yönelik olarak yayınlandığı dizi/programlar ilgili şikâyetler

Biz de hem sansür endişelerini, hem de diğer konuları RTÜK Kurul Üyesi Taha Yücel’e sorduk. Yücel, bu düzenlemenin yapılırken gözönüne alınması gereken bazı konuların eksik kaldığını düşünüyor. Bunların neler olduğunu kendisine sorduk. Bu röportajın videolu ve geniş bir halini dipnotttaki linkten okuyabilirsiniz. [4].

Yücel: TBMM’deki düzenlemenin çatısı doğru çatılmamış

Taha Yücel torba kanun içindeki düzenlemenin bazı konuları yeterince içermediği düşüncesinde. Bunların başında da internet televizyonu kavramının net olmamasını vurguluyor. İnternetin bir bütün olarak ele alınıp düzenlenmesinin daha doğru olacağını düşünüyor.

Yücel: TV kanalları, TV cihazlarında farklı, webde farklı versiyon yayınlıyor

Taha Yücel, bazı TV kanallarının uyanıklık yaptığı ve TV kanalından yönlendirdikleri insanlara web üzerindeki yayında aynı dizinin farklı (RTÜK kurallarına uymayan) versiyonunun seyrettirildiğini, ayrıca yeni nesil TV platformlarının da kontrol eksikliği nedeniyle —bazı kişilerin rahatsız olacağı boyutta— küfürü bol ve/veya müstehcen programlar yaptığını belirtiyor ve çocukların geleneksel TV yayıncılığında kurallar ve zamanlama sayesinde korunduğunu, ama internete heran erişilebilindiği için bu konuda kontrol olması gerektiğini anlatıyor.

Yücel’in bahsettiği diğer bir konu, düzenlemenin BTK ile RTÜK arasında kalmış olması. 2011’deki RTÜK kanunu sırasında yani internet üzerinden TV yayınının bu düzeyde olmadığı yıllarda, webTV denilen yayınlar BTK’nın yetkisinde kalmıştı. Tek bir yerden yayınlanan ve çok kişiye ulaşan geleneksel TV yayınları ise RTÜK denetimi altındaydı. Yücel, konunun tek bir kuruma verilmesi fikrinde. Yani BTK düzenleyecekse o yapsın, ama Anayasal bir kurum olarak RTÜK isteniyorsa, RTÜK olsun diyor. O zaman RTÜK, Radyo Televizyon ve İnternet Üst Kurulu olsun diyor. İnternetin sosyal medyası ile, TV yayınları ile bir bütün olarak ele alınması gerektiğini söylüyor.

Kendisine FCC ya da Ofcom türü bir yaklaşımın olması gerekip gerekmediğini ve RTÜK kanununun yenilenip yenilenmeyeceğini sorduk. Bu konuyu 2011’de, RTÜK Kanunu güncellemesi sırasındaki röportajımızda da sormuştuk. Yücel de, bu konunun teknolojik yakınsama nedeniyle değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyor.

Yücel : Buzlamayı kanallar kendileri yapıyorlar

Yücel’e yeni düzenleme sonrasında, internet yayınları üzerinde buzlama yapılıp, yapılmayacağını sorduk. Çünkü röportaj öncesi en çok sorulan sorulardan birisi buydu. Yücel, kanalların RTÜK’ten korktukları için güvenli alanda kalmaya çalıştıklarını ve buzlamayı kendilerinin yaptığını söylüyor. Ürün yerleştirme düzenlemesi olduğunu ve markaların görünmesinin mümkün olduğunu ama bazen de bu buzlamanın TV kanalları tarafından kendisine reklam vermeyen markanın gözükmemesi için yapıldığını belirtiyor.

Okullara internet okur-yazarlığı gelmeli

Taha Yücel, yeni bir konu olarak, Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan “İnternet Okuryazarlığı El Kitabı”nın Türkçeye tercüme edilerek yerli örnekleri ile birlikte ülkemiz müfredatına katkı olarak sunulacağını söyledi. 

Bunun neyi kapsadığı sorumuza da, “özellikle çocukların ve gençlerin internetin zararlı yönlerinden korunması, o konuda bilinçlendirilmesi, olumlu yönlerinden de istifade etmelerinin yollarının kendilerine öğretilmesi. Yani sırf olumsuz değil, olumlu yönlerin de öğretilmesi. Yani, internette en verimli şekilde arama nasıl yapılır, internette bir bilgiye en kolay nasıl ulaşılır, internetten nasıl iyi bir şekilde istifade edilir, bir problem internette nasıl çözülür, bir doküman nasıl hazırlanır; bunları içerdiğini ifade etti. Ayrıca internette kişisel bilgilerinizi paylaştığınız zaman nasıl tehditler ile karşı karşıyasınız, kötü niyetli insanlar sizin iyi niyetli paylaşımlarınızı nasıl kullanabiliyor veya zararlı sitelerden çocuklar, gençler nasıl korunabilir… Bunun gibi internetin olumlu yönlerini, olumsuz yönlerini güzel bir şekilde çocuklarımıza ve gençlerimize hatta yetişkinlere öğretme çabasıdır, internet okuryazarlığı.” şeklinde açıkladı.

Yücel, çocukların artan internet kullanımı nedeniyle MEB bakanlığına İnternet Okuryazarlığının seçmeli değil mecburi ders olarak okutulmasını tavsiye ettiğini de aktardı.

Yücel bu konununda arkasından da “İnternet Ehliyeti” isminde yeni bir çalışmayı düşündüğünü aktardı. İnternet hesabı açmak isteyen kişilerin önce eğitim ve ehliyet almasını önereceğini belirtti.

Bu eğitimin yaş grubuna bakılarak interaktif olarak verilebileceğini ve çok fazla vakit almadan insanların internette neyle karşı karşıya olduklarının öğretileceğini söyledi.

[1] TUYAD - Uydu Elektronik İletişim İş İnsanları Derneği 
[2] Hayrettin Özaydın : Yabancı WebTV’ler, Yerli Pay TV Platformlarını ve Ekonomiyi Tehdit Ediyor 
[3] İnternet Üzerinde Yayınlanan Video -TV Yayınlarına Denetim mi Geliyor? 
[4] Taha Yücel : İnternet Üzerindeki TV Yayınları Konusundaki Düzenlemede Eksiklikler Var - I