Dünya’nın en çok gelir getiren işinin üzerinde kara bulutlar uçuşmaya başlamış gözüküyor. Avrupa Birliği Parlamentosu cuma günü Google’dan Arama Motoru ile Diğer İşlerini Ayırmasını isteme kararı verdi [1].

Karar hukuk açısından bağlayıcı değil ama bu aşamadan sonra AB Komisyonu'ndan bir karar ve belki milyar euro düzeyinde ceza çıkma olasılığı var. AB Komisyonu daha once de Microsoft, Intel gibi firmalara verdiği astronomic cezalarla biliniyor.

Olay bir süredir gündemdeydi. Google da bu sure zarfında anlaşma yapmaya çalıştı ama uzun zamandır süren sorunlu bazı konular var. Bunları aşağıda anlatacağız. O nedenle Google’un önerileri pek karşılık bulamadı.

Karar, Google adword gelirleri, endüstrisi ile SEO endüstrisi için risk anlamına geliyor

Olayın nedenlerine geçmeden önce, bu olayın yol açabileceği durumu anlamaya çalışalım; Google’un ücretsiz sunduğu pek çok hizmetinin arkasında, arama motoruna bağlı olarak çalıştırdığı reklamlar (Adwords) var.

Mesela arama yaptığınızda gelen sonuçların üstünde yer alan reklamlar, tam aradığınız konuyla ilgili firmalardır. Örneğin taşınıyorsunuz ve nakliye firması arıyorsunuz. En populer linklerin hemen üstünde, 10 kadar nakliye firması reklamı yer alır. Burada yer almayı ve sıralamada yukarıda olmayı başarmak da, Google’un dışında SEO adı verilen bir endüstri doğurmuştur.

Google reklamdan elde ettiği geliri açıklamıyor ama gelirleri içindeki en büyük rakamın “arama bazlı reklam” olduğu biliniyor. Bu gelir global ya da ülke bazında bilinmiyor ama klasik reklam ya da display denilen reklamları geçtiği tahmin ediliyor. Bu karar ve arkasından gelebilecekler ise, Google’un gelirleri açısından risk taşıyor.

Karar ne diyor?

Avrupa Parlamentosunda cuma sabahı 384'e karşı 56'sı çekimser 174 oyla alınan ve bağlayıcı olmayan bu karar [1] ile, AB'nin anti-tröst düzenleyicisi (Rekabet Kurumu eşdeğeri) AB'nin rekabet kurallarını uygulatmaya çalışıyor. Çünkü Avrupa uzun zamandır Google'un sınırlar ötesi kazançlarının büyüklüğünden ve bu kazançlar için vergi ödemiyor olmasından rahatsız. 

Hukuk anlamında bağlayıcı olmayan ve şimdiden "Googlu'u Parçalamak (Break up Google)" adıyla anılmaya başlanan kararda pek çok detay var. AB bilindiği gibi uzun zamandır digital anlamda tek pazar haline gelmeyi hedefliyor ve bu kararla;

Vergi gelirlerini arttırmayı
Adil online aramayı sağlamayı
Arama verilerinin kötü ya da ikincil amaçlı kullanımını engellemeyi
Bulut bilişim için standart kuralların geliştirilmesini
Net tarafsızlığını artırmayı

hedefliyor. Hatırlanacağı üzere, mayıs ayında AB Komisyonu Google'dan "unutulma hakkı" uygulaması istemişti.

6 maddede; bu karar neden verildi?

Karar aslında bağlayıcı olmaktan çok "politik beyanat" şeklinde. Ama uzun zamandır sürmekte olan bazı tartışmaların uzantısında alındı. 1

1 - Bu tartışmaların bir tarafında telekom operatörleri var; Avrupa Birliği'nin operatörleri uzun zamandır fiber yatırımları kendilerinin yapmalarına karşın parayı OTT denilen firmaların kazandığından şikayet ediyorlar.

2- Tartışmaların diğer tarafında yayıncılar var.  Yayıncılar, Google’un para kazandığı arama sonuçları sayfasında yer alan reklamdan pay istiyor. Bunu da “bizim sonuçlarımız olmasa, o arama sayfaları oluşamazdı” şeklinde ifade ediyorlar. Google ise, kendisinin bu aramalar sayesinde, o yayınların okuyucu bulması ile savunuyor.

3- Ama asıl önemlisi, Avrupa'lı devletler Google'un kazançlarından vergi alamamaktan da rahatsız oluyorlar. Bu Türkiye için de geçerli. Google, Avrupa'nın vergisiz teknoloji cenneti İrlanda'da açtığı ofis üzerinden bütün Avrupa'ya reklam satışı yapıyor ve vergi ödemiyor.

4 - Yanısıra rekabet de bir sorun; ki 2 tarafı var. Birinci taraf, diğer arama motorları, ikinci taraf ise arama sonuçlarında alınan yer.

Dünyanın en büyük arama motoru olan Google 2014 ekim rakamları ile % 88,7 pazar payına sahip. Bu rakam mobilde % 85. Dolayısıyla "ne göreceğimize, ne alacağımıza ve hatta ne öğrenebileceğimize, yaptığı sıralama algoritması ile büyük oranda Google karar veriyor".

5- Diğer taraftan Google nedeniyle rekabetten etkilenen sadece arama motorları değil, diğer tüm firmalar da etkileniyor. Gerek sıralama ile gerek ise gösterilen reklamlar yoluyla, hangi firmanın ürününün alınabileceği ya da ne okuyacağı, arayan kişiye gösterilmiş oluyor. Avrupa bundan da rahatsız. Burada not edelim; Google'un Avrupa pazar payı, kendi ülkesindeki pazar payından daha yüksek. Rusya dışında Avrupa ülkelerinde % 90-96 arasında pazar payı var. ABD'de ise % 67,6.

6-  Snowden'in açıklamalarının Avrupa'da yarattığı kızgınlık ve ABD'li firmalara karşı artan güvensizlik bu kararın altındaki bir başka neden.

Yani sonuç olarak, AB kendisini Amerikalı firmaların hegemonyasına karşı korumak istiyor. Bakalım sonuç ne olacak? Bakalım AB başarabilecek mi? ve Google’dan sonra sıra diğer OTT (OverTheTop) firmalara gelecek mi? Yani Facebook, Instagram, Twitter vs…


[1] MEPs zero in on internet search companies and clouds