31 Mart seçimlerinden sonra, bahar havasını sindire sindire içime çekmek için dışarı çıktım.

Yolda giderken önümden bir bisikletçi geçti. Yüz yıllık adettir; iki bisikletçi karşılaşınca mutlaka selamlaşır. Aceleleri yoksa, hem pedal çevirir hem de muhabbet eder. (Yalnızca bu özelliği bile kendi başına bisikleti diğer ulaşım araçlarından üstün kılar. Memleket sathında ulaşımın sadece yüzde 10'u bisikletle sağlansa, beşeri ilişkilerde hatırı sayılır bir düzelme olur.)

Bisikletçi arkadaşla selamlaştık ve muhabbete başladık. Arka selesinin üstündeki yalıtım malzemeleri ve tabela dikkatimi çekti. Üstünde "ÇATI İŞLERİ YAPILIR" yazıyordu.

Amasyalı Turan Çelik (soyadı benzerliği tamamen tesadüf) bisikletiyle Büyükçekmece civarında dolaşıyor çeşitli tamirat, tadilat işleri yapıyormuş. Ramazan yüzünden işleri biraz durgunlaşmış ama Allah'a çok şükür geçinip gidiyormuş. Şimdi de küçük bir iş çıkmış, ona gitmek üzere yola koyulmuş.

Bir süre sonra yollarımız ayrıldı. Turan Usta ayrılırken cebinden bir kartvizit çıkardı ve mahcubiyetle uzattı: "Eğer tanıdığın birilerinin tamir ihtiyacı olursa telefonum burada yazılı" dedi.

Ben de bu köşe vasıtasıyla tanıdığım tanımadığım herkese iletiyorum. Kartta yazılı numara ile bisikletin arkasında yazan aynı... Ruloyu tutan ip, "1" rakamını kapatmış sadece. (T24, haberin olsun, araya korsan reklam aldım.)

* * *

Turan Usta'nın arkasından bakarken aklıma Antonio Ricci geldi. Vittorio de Sica'nın unutulmaz Bisiklet Hırsızları filminin Antonio'su... Bilen bilir, 1948 yapımı film, İkinci Dünya Savaşı sonrası dehşetli bir yoksulluğa düşen İtalya'da geçer. Hemen herkesin işsiz olduğu Roma'da Antonio zorla bir iş bulur. Duvarlara film afişi asacaktır. Ama o işi  yapmak için bisiklet sahibi olması şart koşulmuştur. Bir süre önce bisikletini rehin bırakan Antonio, karısı Maria'nın evin çarşaflarını satmasıyla iki tekerine yeniden kavuşur. Film afişlerini arka seleye yerleştirir.

Ama ilk iş gününde bisikletini çaldırır. Filmin geri kalanı boyunca onu, oğlu Bruno ile Roma sokaklarında bisikleti ararken görürüz. Bir ara o kadar derin bir ümitsizliğe kapılır ki, inanmadığı falcı Santona'ya bile gider. Aynı Yılmaz Güney'in Umut'undaki Cabbar gibi... O da atı öldükten sonra faytonculuk yapamaz, çareyi definecilikte arar.

* * *

De Sica Bisiklet Hırsızları'nı çekmeden dört; Yılmaz Güney Umut'u çekmeden yirmi altı yıl evvel, 1944'te, Sait Faik Abasıyanık'ın ilk romanı Medar-ı Maişet Motoru yayımlanmıştı.

"Geçim aracı, geçim sebebi" anlamına gelen "medarı maişet" yetim Hikmet'in çalıştığı motorun arkasında yazar. Romandaki herkesin kendine göre bir medarı maişeti vardır. Berber Dimitro'nun koltuğu, Şarapçı Yanko'nun tezgahı, Erzurumlu dalgıç Ragıp'ın omuzlarının üstündeki "kafalık"ı... Hepsi geçim vasıtasıdır.

* * *

Aradan seksen yıl geçti. Bugün de değişen bir şey yok. Milyonlarca insan geçim mücadelesi veriyor.

Sait Faik'in romanı basıldığında İkinci Dünya Savaşı devam ediyordu. Türkiye beş yıl boyunca savaşa girmemiş, 1945 Şubat'ında  formalite icabı Almanya ve Japonya'ya savaş ilan etmişti. Fiilen savaşmasa bile zaten zayıf olan ekonomisi büyük darbe almış, yoksulluk had safhaya çıkmıştı.

Bugün arka planda öyle bir savaş yok. Ama giderek büyüyen ve büyüyeceğe benzeyen derin bir yoksulluk var.

Evet, bahar kapıdan göründü.

Gül güzel.

Ama ekmekle birlikte.

https://altyazi.net/yazilar/umut-tazeleyen-filmler/umut-tazeleyen-filmler-ekmek-guller/

Bisiklet Hırsızları ile Umut'u karşılaştıran ilginç bir çalışma.