Hülya Karabağlı / Ankara
Tüm dünya ülkelerinde sağlığa zararlı gerekçesiyle yasaklanan nişasta bazlı tatlandırıcıların üretim kotasının, her yıl yüzde 50 arttırılmasına Sayıştay’dan eleştiri geldi. Sayıştay, “Tatlandırıcıların ithal mısırdan üretilmesinin, genleri ile oynanmış (GDO) gıdaların insan sağlığı üzerindeki etkileri tartışmalıdır” uyarısında bulunurken, bu tatlandırıcıların özellikle çocukların tükettiği şeker, dondurma, çikolata gibi ürünlerde kullanıldığına dikkat çeken KİT Komisyonu CHP Grubu sözcüsü Aykut Erdoğdu ise, “Bir nesil zehirleniyor” dedi.
Sayıştay’dan nişasta bazlı şeker uyarısı
Şeker Kurumu'nun 2011 yılına ilişkin bilanço ve netice hesapları, TBMM KİT Komisyonu toplantısında görüşülürken, Sayıştay’ın nişasta bazlı şeker üretimi konusunda uyarı yaptığı ortaya çıktı. “Ülkede şeker tüketimini karşılama açısından bir sorun bulunmamasına karşın, nişastadan şeker üretenler için tespit edilen kotanın artırılmasının, şeker kanunu ile getirilen ülke toplam kotasının yüzde 10 sınırının aşılmasına neden olduğunu” belirten Sayıştay, “Bu durum ayrıca kota arttırma istekleri kabul edilmediği için rakip durumda olan pancar şekeri üreticileri aleyhine sonuçlar doğurmaktadır” dedi.
Tatlandırıcılar GDO’lu
Kota artışına ilişkin olarak açılan davalar sonunda Bakanlar Kurulu’nun konuyla ilgili kararları hakkında Danıştay’ın yürütmeyi durdurma veya iptal kararı verdiğine işaret edilen Sayıştay raporunda, bu kararlara rağmen uygulamanın sürdüğü kaydedilerek şöyle denildi:
“Hammadde olarak mısır kullanan nişasta bazlı tatlandırıcılar doğrudan tüketilmektedir. Tüketim daha çok şekerli gıda ürünleri sanayinde girdi olarak kullanılmaktadır. Bu tatlandırıcıların başlıca kullanım alanları şekerlemeler, şekerli ve unlu ürünler geleneksel tatlılar dondurma helva, reçel marmelat alkollü ve alkolsüz içeceklerdir. Gıda sektöründe bu kadar yaygın kullanım alanı olan tatlandırıcıların ithal mısırdan üretilmesinin genleri ile oynanmış (GDO) gıdaların insan sağlığı üzerindeki etkileri tartışmalıdır.”
Raporda, istatistiki veriler üzerinde yapılan incelemelerde 2010 yılında nişasta bazlı şeker üretimi için 909 bin ton yerli mısırın kullanıldığı sonucuna varıldığı belirtilerek, “İnsan sağlığını doğrudan ilgilendiren bu konuda mevzuat hükümlerine uyulması titizlikle kontrol edilmelidir” denildi.
Her pazarlama yılına 500-600 bin ton kristal şeker stokuyla girilmesine rağmen, nişastadan şeker üretim kotasının şeker üretenler aleyhindeki sonuçlarına karşın her yıl arttırıldığına dikkat çekilen raporda, “Bakanlık, talebi üzerine nişastadan şeker üretenlerin yüzde 50 arttırılması yönünde ve kota tespitiyle ilgili kararlarıyla çelişen nitelikte karar almada bir sakınca görmemektedir” denildi.
KİT Komisyonu’nda nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretimin arttırılmasını eleştiren CHP Grubu sözcüsü Aykut Erdoğdu ise, Sayıştay raporunun pancar üreticilerinin Amerikan şirketleri tarafından nasıl ezildiğini ve hükümetin buna nasıl aracılık ettiğini ortaya çıkardığını belirterek, “Sırf bu yabancı şirketler daha çok üretim yapsın diye, kanser yaptığı tartışmalarına rağmen, Türk pancar çiftçisine kota konulmuş ekim yaptırılmıyor. Tatlı ürünlerin hemen hepsinde kullanılan nişasta şekeriyle bir nesil zehirleniyor” diye konuştu.
Türkiye nişasta bazlı şekere izin veren en büyük ülke
Türkiye, Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ) şekere izin veren ülkeler arasında en büyük orana sahip birinci ülke konumunda. Dünyada kişi başına 23,3 kg tüketimi ile ABD ilk sırayı alırken 5,08 kg ile Türkiye ikinci sırada. ABD dışındaki ülkelerin ortalaması 0,7 kg. Yani Türkiye, dünya ortalamasının yaklaşık 8 katı tüketime sahip.
AB tarımının lokomotifi konumunda olan Fransa, Hollanda ve İngiltere de NBŞ üretimine izin verilmezken, Almanya da bu oran pancar şekerinin yüzde 1.9 kadar. Yaklaşık 300 milyona sahip AB üyesi ülkelerde NBŞ üretimi 300 bin ton civarında iken, 70 milyon nüfuslu Türkiye’de bu rakam 406 bin ton civarında.
5 firma nişasta bazlı şeker üretiyor
Türkiye’de NBŞ üretimi 5 şirket bünyesindeki 6 üretim tesisi tarafından yapılıyor. Bu üretimlerin yüzde 80’ne yakınını ise ABD’li Cargill gerçekleştiriyor. Dünyanın 4’üncü büyük pancar üreticisi olan Türkiye’de NBŞ üretiminin her yıl artmasının, Dünya Ticaret Örgütü’nün de kurucularından olan dünyanın en büyük mısır ve NBŞ üreticisi Cargill’in etkili olduğu iddia ediliyor.
Türkiye’de ayrıca Amylum, Pendik Nişasta Sanayi (PNS), Tat ve Sunar şirketleri de NBŞ üretimi yapıyor.
