2023'te toplanan verginin yüzde 10’u motorlu taşıtlardan alınan özel tüketim vergisinden (ÖTV) geldi. Buna KDV dahil değil. Bu şimdiye kadar görülen en yüksek oran. Hükümet, motorlu taşıt ÖTV’sinden 441,2 milyar lira gelir elde etti.
Euronews'te yer alan habere göre, yıl başındaki hedef 203 milyar liraydı. Böylece 2023'te motorlu taşıtlardan alınan ÖTV’de hedefin iki katından fazla vergi toplandı.
Motorlu taşıtlardan alınan ÖTV lira bazından 2022 yılına göre yüzde 164 artış gösterdi. Dolar kurundaki artışa rağmen motorlu taşıtlardan alınan ÖTV son bir yılda yüzde 84 arttı.
En pahalı araç Türkiye'de
Türkiye Avrupa’da ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) üyeleri arasında sıfır km araç satışlarında açık ara en çok vergi alan ülke konumunda. Avrupa’da euro bazında araç fiyatlarının en pahalı olduğu ülke de Türkiye. 2022 yılında 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesi genelinde 100 euro karşılığı satın alınan bir aracın Türkiye fiyatı 144 euro oldu.
100 liralık araç 226 lira oluyor
Motorlu taşıtlardan alınan ÖTV’ye bakıldığında bu sürpriz değil. Çünkü yüzde 80 ÖTV ve yüzde 20 KDV eklendiğinde vergisiz fiyatı 100 lira olan aracın vergiler dahil satış fiyatı en az 226 lira oluyor.
Tahsil edilen toplam vergi gelirleri içinde motorlu taşıtlardan alınan ÖTV’nin payı da 2023’te rekor kırdı.
2023 rekor yılı oldu
Hazine ve Maliye Bakanlığı verileri motorlu taşıtlardan alınan ÖTV’nin son iki senede nasıl büyük hacme ve paya ulaştığını ortaya seriyor. Buna göre 2023 yılı motorlu taşıtlar ÖTV geliri 441,2 milyar TL oldu. 2022’de bu miktar 167,1 milyar liraydı.
Dolar bazında da 2023 rekor yılı oldu. TCMB’nin yıllık kur ortalamasından hesaplandığında 2023 yılında motorlu taşıtlardan alınan ÖTV 18,6 milyar dolar oldu. 2022’de bu miktar 10,1 milyar dolardı.
2022’den önce ise en yüksek oran 2021’de 7,5 milyar dolar ile gerçekleşmişti. 2023 yılında dolar kuru da seçimlerden sonra hızla yükselmişti.
Motorlu taşıtlar ÖTV geliri 2000’li yılların başında 2 milyar dolar altında seyretti. 2015’te 6 milyar dolarını aşan tahsilat 2019’da 2,4 milyar dolara kadar geriledi. Ancak sonra hızla yükselmeye başladı.
4 yılda yüzde 675 artış
Dolar bazında motorlu taşıtlardan toplanan ÖTV son 4 yılda yüzde 675 artış gösterdi. 2018-2023 yılları arasındaki son beş yılda ise ÖTV geliri yüzde 417 arttı.
Tahsil edilen toplam verginin ne kadarı motorlu taşıtlar ÖTV’sinden geliyor? Bu da önemli bir gösterge.
2000 yılından itibaren bu oran 2020’ye kadar hiç yüzde 5’i görmedi. İlk yıllar bu oran yüzde 2-3 civarında seyrederken 2015 yılında yüzde 4,2’ye çıktı. 2019’da ise yüzde 2 oldu. Bu ne demek? Hükümetin 2019 yılında topladığı 100 liralık verginin 2 lirası motorlu taşıtlardan alınan ÖTV’den geldi.
2020 yılında ise bu oran ilk kez yüzde 5’i aştı. 2022’de yüzde 7,1’i gördü. 2023’te ise yüzde 9,8’e kadar yükselerek tüm zamanların rekorunu kırdı. Bu sene hükümetin şu ana kadar tahsil ettiği 100 lira verginin 9 lira 80 kuruşu motorlu taşıtlar özel tüketim vergisinden geldi. Üstelik buna KDV dahil değil.
