Uluslararası Matematikçiler Kongresi'nin açılış töreninde 4 yılda bir olmak üzere, Matematik bilimine büyük katkılarda bulunan bilim insanlarına verilen Leelavati Ödülü'nün sahipleri açıklandı. Matematik dünyasının ‘Nobel’i olarak anılan Leelavati Ödülü, özel bir üniversitede Matematik Bölümü Başkan Vekili olarak görev yapan Prof. Dr. Ali Nesin'e verildi.
Ödül, Prof. Dr. Ali Nesin'e, Türkiye'de matematik alanında farkındalığın artmasına olan katkıları ile Şirince'de kurduğu, 7'den 70'e herkesin matematik eğitimi alıp, bu alanda araştırma ve çalışmalar yapabileceği “Nesin Matematik Köyü” dolayısıyla verildi.
Dünyaca ünlü isimler Prof. Dr. Ali Nesin için ne dedi?
Leelavati Ödülü, Matematik dünyasının en prestijli ödülü olarak kabul ediliyor. Ödülün Prof. Dr. Ali Nesin'e verilmesi matematik dünyasında memnuniyetle karşılandı.
Manchester Üniversitesi'nden Prof. Alexandre Borovik, Prof. Dr. Nesin'in ödülü almasıyla ilgili olarak, “Ödül, matematiğin bir entelektüel bilim dalı olarak ve farklı insani girişimlerinde oynadığı hayati rolün toplumsal bilince kazandırılmasındaki olağanüstü katkılarından dolayı Ali Nesin’in oldu. Buna çok sevindim; ama hiç şaşırmadım. Hayatım boyunca 4 ülkede ders verdim ve kesinlikle diyebilirim ki Ali Nesin’in matematik eğitimi ve tanıtımında yaptığı işlerin gerçekten de dünyada karşılığı yoktur” dedi.
ABD'deki Rutgers Üniversitesi Emeritus Profesörü Gregory Cherlin, Ali Nesin'in anlatımı, müfredat geliştirmesi ve eğitim alanındaki yaratıcı girişimlerinin Türkiye'de bir nesil matematikçiye ve matematik sevenlere ilham verdiğini, dünya için bir model olması gerektiğini ifade etti.
Jussieu Matematik Enstitüsü Emeritus Araştırma Direktörü Max Dickmann, “Ali Nesin ile 1980’lerin başında, kendisi doktora öğrencisiyken tanıştık. O zamandan beri, ABD’nin en iyi üniversitelerindeki parlak araştırma ve hocalık kariyerini takip ediyordum. 1990’lı yılların sonlarına doğru Türkiye'ye dönme konusundaki cesur kararını duyunca şaşırmıştım. Ülkesinde İstanbul Bilgi Üniversitesi'nin Matematik bölümünü kurdu. Matematiğin çok geniş bir kısmını anlatan inanılmaz sayıda yazı, ders notu ve popüler kitap üretti. Birçok öğrencinin araştırmasını destekledi. Şirince'de kurduğu Matematik Köyü ile birçok meslektaşını şaşırttı. Matematik Köyü, Türkiye'nin ve gençliğin matematik sevgisine katkıda bulunan fevkalade orijinal bir girişim” dedi.
4 isme veriliyor
Bezilya’nın Rio de Janeiro kentinde düzenlenen Uluslararası Matematikçiler Kongresi’nde 2018 yılının madalyasına Cambridge Üniversitesi’nden Merivanlı Koçer Birkar olarak bilinen Prof. Dr. Feridun Direxşan, ETH Zürih’ten Alessio Figalli, Bonn Üniversitesi’nden Peter Scholze ve Stanford Üniversitesi’nden Akshay Venkatesh layık görüldü.
Cambridge Üniversitesi’nde profesör olarak görev yapan 40 yaşındaki Prof. Direxşan, İran’ın Merivan kentinde dünyaya geldi ve 2000 yılından bu yana İngiltere’de yaşıyor.
Uzun yıllar İngiltere’de mülteci statüsünde yaşayan Direxşan ödüle ilişkin, “Umarım 40 milyon Kürt için bu ödülüm küçük bir sevinç kaynağı olur” diye konuştu. Kürdistan’ın ileride matematikçi olacak bir çocuk için çok zor ülke olduğunu söyleyen Birkar, “Bir gün bu ödülü alacağıma inanamıyordum” dedi.
Bilim dergisi Quanta’ya konuşan Koçer, “Matematik bölümününe gittiğim zaman Fields Madalyası’nı kazananların fotoğrafları duvarda asılıydı. Onlara bakarak acaba, ‘kendi kendime ben de bir gün onlardan bir olabilir miyim diye’ konuşuyordum. İran’dayken bir gün Avrupa’ya gideceğimi bilmiyordum” dedi.
Madalyası törenden sonra çalındı
Bu arada geometri uzmanı olan Direxşan’ın madalyasının çalındığı öğrenildi. Ödül töreninden sonra madalyasını içine koyduğu çantasına salonda bırakan Birkar, daha sonra madalya ile cep telefonunun çantanın içinde olmadığını fark etti.
Salonda yapılan aramalara rağmen madalya bulanamazken, Fransız haber ajansı AFP’ye konuşan bir organizatör çalıntı haberini doğruladı.
İngiltere'de doktorasını tamamladı
Cambridge’s Department of Pure Mathematics and Mathematical Statistics üyesi olan Birkar, farklı türde polinom denklemlerini kategorize etme konusundaki çalışmalarının ödülünü kazandı. Bu denklemlerin sonsuz çeşitliliğinin, aritmetik geometri alanında büyük bir atılım olan sınırlı sayıda sınıflandırmaya bölünebileceğini kanıtladı. İran'ın (Rojhilat) Merivan kentinin bir köyünde dünyaya gelen Birkar, İngiltere'de lisans derecesini bitirirken İngiltere’de siyasi sığınma talebinde bulundu.
Tahran Üniversitesi'nden Matematik Bölümü'nden mezun olduktan sonra Birkar, İngiltere'ye gitti. 2004 yılında Nottingham Üniversitesi'nde “Topics in modern algebraic geometry” (Modern Cebirsel Geometride Konular) teziyle doktorasını tamamladı. Kariyeri boyunca ikilemeli geometri ana ilgi alanı olarak öne çıktı.
2010 yılında, Paris Vakıf Bilimlerinde Matematik ile ödüllendirildiği yıl Birkar, Paolo Cascini (Imperial College London), Christopher Hacon (Utah Üniversitesi) ve James McKernan (Kaliforniya Üniversitesi, San Diego) ile birlikte bir yazı yazdı. “Existence of minimal models for varieties of general log type” (Genel log türlerinin çeşitleri için asgari modellerin varlığı) başlıklı makale, alanın devrim niteliği taşıyordu. Makale, 2016 yılında dörtlüyü AMS Moore Ödülü'nü kazandırdı.
Cambridge’s Department of Pure Mathematics and Mathematical Statistics Bölümü Başkanı Profesör Gabriel Paternain, “Bu, Caucher (Koçer Birkar) ve Cambridge'deki matematik için kesinlikle olağanüstü bir durum. Caucher, Cambridge'e geldiğinde sıra dışı bir genç araştırmacıydı ve şu anda bu alandaki en dikkat çekici insanlardan biri. Cambridge'de, tüm genç araştırmacılarımıza kariyerlerini erken aşamalarında kendi alanlarını keşfetme şansı vermek istiyoruz. Bu gerçekten inanılmaz şeylere yol açabilir."
