Son bir yıl içinde, sosyal medyada Ukrayna'yı ve Batı'yı eleştirmeleri, Moskova'daki yönetim hakkında olumlu mesajlar vermeleri için Rusya devletinden para aldıkları iddia edilen "Kremlin trolleri"nin sayısında beklenmedik bir artış oldu.
"Sanal ordu"nun varlığı ve nerede üstlendiği bir sır değil ama, son zamanlarda medyada çıkan haberlerde Rus propaganda mekanizmasının araçlarından birinin her gün nasıl işlediği hakkında kimi ayrıntılar belirdi.
'Troll yuvası'
Olga Bugorkova'nın BBC Türkçe'de yayımlanan haberine göre, St. Petersburg'da dikkat çekmeyen bir büroda faaliyet gösteren İnternet Araştırma Kuruluşu (Agentstvo Internet Issledovaniya) en az 400 kişiyi çalıştırıyor.
Ama bağımsız yerel gazete Moy Rayon'a göre (Benim Mahallem), binanın yalın görünüşünün arkasında Kremlin'in "troll yuvası" bulunuyor.
Gazete, Devlet Başkanı Vladimir Putin'le yakın ilişkileri olan restoran sahibi Yevgeny Prigozhin'in bu örgütle ilişkili olduğunu ve blog yazarlarına en büyük haber sitelerine yüzlerce yorum yazmaları için para ödendiğini; Twitter, Live Journal ve diğer medya platformlarında çok sayıda hesabın yönetildiğini yazıyor.
Kuruluşun eski çalışanlarından Anton, Özgür Avrupa Radyosu'na verdiği mülakatta, "12 saatlik vardiyalardan birinde, binadaki kişilerce yazılan yazıların altına 126 yorum yazmıştım. Gerçek şahısların sayfalarına da 25 yorum yazdım. Amaç dikkat çekmekti. Bunun yanı sıra 10 blog yazısı da yazmam istendi." diyor.
Moy Rayon gazetesine göre, tipik troll hesapları, kendilerine "ev kadını" veya "düş kırıklığına uğramış Amerikan vatandaşı" süsü veren kişilerce yürütülüyor.
Kuşku uyandırmamak için, bu sahte hesaplarda siyasi yorumlar, seyahat, yemek pişirme ve ev hayvanları hakkındaki paylaşımlar arasına sıkıştırılıyor.
"tuyqer898" adlı bir hesap sahibi, blogunda, "Benim adım Tatyana ve ben küçük sevimli biriyim. Dünyada olan bitenlere ilgi duyuyorum. Seyahat etmeyi, sanat ve sinemayı da seviyorum." diyor.
Ancak liberal Novaya Gazeta gazetesinin yayımladığı ve "Kremlin trolleri" listesine bakılırsa, "Tatyana" aslında bir sahte hesap.
Sıkı kurallar
Moy Rayon tarafından yayımlanan sızdırılmış belgeler, "Troll yuvası"ndaki çalışmaların çok sıkı kurallarla yönetildiğini gösteriyor.
Bu belgelere göre, kuruluşta çalışan bir kişinin yazdığı herhangi bir blogun, gündüz vardiyasında en az 700, gece vardiyasında ise en az 1000 karakterden oluşması gerekiyor.
İnternette yayımlanan yazı, yorum ve mesajlarda görsel malzeme kullanılması ve başlık atılması da zorunlu tutuluyor.
Genel kuralların yanı sıra, blogculara, anahtar sözcükler ve Ukrayna, Rus muhalefeti ve Batı ile ilişkiler gibi belirli konular gibi "teknik işler" de veriliyor.
Geçmişte kuruluşta çalışmış olan Lena da, Özgür Avrupa Radyosu'na yaptığı açıklamada, yakınlarda kendilerine verilmiş olan konulardan birinin, Kremlin'in başlıca muhaliflerinden Boris Nemtsov'un öldürülmesi olayı olduğunu söyledi.
Lena, "Nemtsov'un öldürülmesinin, muhalefetin yapacağı yürüyüşten önce düzenlenmiş bir provokasyon olduğu mesajının halka iletilmesi şarttı. Bunun sonucunda önde gelen yayın organlarında çıkan her haberin altında, farklı görünüşler altında yüzler, binlerce yorum yayımlandı." diyor.
'Tersine sansür'
"Troll yuvası"nın kurucuların tüm çabalarına rağmen, bazı Rus uzmanlar Kremlin'in sanal orduya sahip olmasını pek de anlamlı bulmuyor.
Tanınmış blogculardan Rustem Adagamov, St. Petersburg'daki Fontanka.ru adlı haber sitesine yaptığı açıklamada, "İnternette para verilmiş çok sayıda insanın, sözde yurtsever ve hükümet yanlısı patırtı çıkarmaya çalışması boşuna bir çaba. Halkın görüşünü değiştiren internet değil, televizyon." diyor.
İnternet uzmanı Anton Nosik de, bu görüşe katılıyor; "İnternetteki troller, ilk elde halkın siyasi görüşlerini değiştirmeyi hedeflemiyor." diyor.
Ancak ülkenin önde gelen gazetecilerinden ve Rusya uzmanı Peter Pomerantsev, Rusya'nın, bu faaliyetlerle okur kitlelerini ikna etmeyi değil, kitlelerin kafasını karıştırmayı amaçladığını düşünüyor.
Pomerantsev, "Ruslar bir tür, tersine sansür oluşturmaya çalışıyor. Enformasyon ortamında sansüre gidemiyorlar ama aynı ortamı komplo teorileri ve söylentilerle kirletiyor." diyor.
