The Telegraph gazetesi, geçmişten günümüze türlü gerekçelerle yasaklanmış, hepimizin adına aşina olduğu ünlü kitaplardan bazılarını okuyucuları için derledi.
Bir zamanlar yasaklı olan 12 ünlü kitap şöyle:
1. Yaban Kuğuları – Jung Chang
Jung Chang’ın, ailesindeki üç kuşak kadın üzerinden anlattığı aile hatıratı, Batılı okurlara Mao’nun Komünist Partisi’nin katı yönetimi altındaki Çin’in sosyal hayatına ilişkin bir fikir veren ilk kitap oldu. 13 milyonun üzerinde satan “Yaban Kuğuları”, bütün zamanların en çok satan edebiyat dışı kitabı olarak kabul edilmesine karşın yayımlandığı 1991 yılından bu yana Çin’de yasak.
2. Lady Chatterley’in Aşığı – David Herbert Lawrence
Lawrence’ın bir yasak aşk ilişkisini anlatan bu cüretkâr romanı İngiltere’de yayımlandığı 1928’den Penguin’in 1959 tarihli Muzır Yayınlar Yasası uyarınca yayın haklarını elde ettiği 1960 yılına kadar yasaklı kaldı. Kitap, savcılık makamının “Bu karınızın ya da hizmetçinizin okumasını isteyeceğiniz bir kitap mıdır?” sorusuna sahne olan bir duruşma sonrasında yayımlanışının daha ilk gününde 200 bin adet sattı.
3. Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok – Eric Maria Remarque
Birinci Dünya Savaşı’nı yaşayan bir yazarın kaleme aldığı, savaşın vahşetine dair bu cesur roman 1933’te Alman askeri güçlerini olumsuz şekilde tasvir ettiği gerekçesiyle Nazi yönetimi tarafından yasaklandı. Kitap I. Dünya Savaşı üzerine en saygın ve ünlü edebi eserlerden biri olmaya devam ediyor.
4. Doktor Jivago – Boris Pasternak
Pasternak’ın Bolşevik devrimi sonrası Rusya’daki hayatı tasvir eden romanı Sovyetler Birliği’nce 1988’e kadar yasaklandı. Kitabın Bolşevik partisine ilişkin açık eleştirileri öylesine bir düşmanlık yarattı ki SSCB vatandaşlığından atılmakla tehdit edilen Pasternak 1958’de Nobel Edebiyat Ödülü’nü geri çevirmek zorunda kaldı.
5. Oz Büyücüsü – Lyman Frank Baum
“Oz Büyücüsü”, çoğumuza masum bir peri masalı olarak görünse de kadın kahramanı, cadılar ve uçan maymunlar gibi “dinsiz” karakterleri vasıtasıyla “sakıncalı” değerleri desteklediği gerekçesiyle 1930’lar ve 1950’lerde olmak üzere iki kez yasaklandı.
6. 1984 – George Orwell
George Orwell’ın bütün insani faaliyetlerin gözlem altında olduğu ve bağımsız düşüncenin bütünüyle baskı altında tutulduğu distopik gelecek tahayyülü, Amerikan Kütüphaneler Birliği’nce “totaliter yönetimler ve sansüre ilişkin kasvetli bir uyarı” olduğu gerekçesiyle yasaklandı. Manidar olan, komünizm-taraftarı olarak yaftalanan kitabın alttan alta Sovyet rejimini eleştirdiği gerekçesiyle SSCB’de de yasaklanmasıydı.
7. Ulysses – James Joyce
Joyce’un bu epik romanı öteden beri modern edebiyatın en önemli eserlerinden biri olarak görülse de ABD’nin ‘şer-karşıtı’ güçleri kitabın mastürbasyona yaptığı metaforik göndermeden rahatsız olmuştu. “Ulysses”, 1921’de görülen ve kitabın ‘muzır’ olduğuna hükmeden bir duruşma sonrasında bu ülkede 1933’e kadar yasaklandı. İlk olarak Paris’te yayımlanan kitap, yazarın ülkesi İngiltere’de de 1930’lara kadar yasaklı kaldı.
8. Anne Frank’ın Hatıra Defteri – Anne Frank
Ergen yaştaki bir Alman kızın Nazilerden saklandığı ve sonrasında Bergen-Belsen toplama kampındaki günlerini anlattığı günlüğü ilk yayımlandığı 1952’den bu yana 60 dile çevrildi ve bütün dünyada 30 milyon sattı. Buna karşın kitap Yahudileri olumlu bir şekilde gösterdiği gerekçesiyle Lübnan’da yasak. “Schindler’in Listesi (Schindler’s Ark) ve “Sophie’nin Seçimi” de yasaklanan kitaplar arasında.
9. Da Vinci Şifresi – Dan Brawn
Dan Brown’un, İsa’yı Maria Magdalena’yla evli ve çocuk babası biri olarak tasvir eden olay kitabı Lübnan’da yasaklanırken Katolik liderler tarafından “hakaretamiz” unsurlara sahip olduğu olduğu gerekçesiyle kınandı. Katolik Kilisesi, 2008’de kitabın devamı “Melekler Ve Şeytanlar”ın (Angels and Demons) film uyarlamasının Roma kiliselerinde çekilmesine izin vermedi. Vatikan’ın sözcüsü Peder Marco Fibbi, kararı şöyle yorumladı: Genellikle senaryoyu okuruz, ama bu durumda gerekli olmadı. Dan Brown’un adını duymak bile yeterliydi.”
10. Lolita – Vladimir Nabokov
Orta yaşlı bir adamla 12 yaşındaki bir kızın yasak ilişkisini anlatan bu ünlü roman 1955’te yayımlandı. Bugün, 20’nci yüzyılın en incelikli anlatılardan biri olarak görülmesine karşın İngiliz İçişleri Bakanlığı, İngiliz Gümrük İdaresi yetkililerine kitabın ülkeye sokulan her kopyasına el konulması talimatını verdi. Yasak 1959’a kadar sürdü. Daha sonra kitabın Weidenfeld and Nicolson tarafından yayımı skandal yaratırken yayınevinin kurucu ortağı siyasetçi Nigel Nicolson’ın gözden düşmesine neden oldu.
11. Kavgam – Adolf Hitler
Hitler’in bütün dünyada milyonlarca satılan otobiyografi/manifestosu 1945’te Almanya’da yasaklandı. 2010’da, metnin halen Bavyera eyalet hükümetinin elinde tuttuğu telif hakkının süresinin dolacağı 2015’te şerhli olarak yayımlanacağı duyuruldu. Kitaba bütün dünyada birçok kısıtlama ve doğrudan yasak getirildi. Örneğin Polonya’da 1992’ye kadar yayımlanmadı, Arjantin’de ise yayımı ve önemli adetlerde ülkeye sokulması yasadışı sayılıyor.
12. Harry Potter ve Melez Prens – J.K. Rowling
Harry Potter dizisi bütün dünyada 450 milyonun üzerinde satan J. K. Rowling’in muhtemelen okur kaybetmekten yana bir sıkıntısı yok. Ama Harry Potter’ın dünya çapındaki popülerliğine rağmen dizinin ilk dört kitabı Amerika’nın en çok yasaklanan kitaplarından biri olma ‘şerefine’ nail oldu. Cadılığı ve büyücülüğü desteklemekle itham edilen ve “satanist gözbağcılığının başyapıtı” olarak yaftalanan dört kitap ABD’de yasaklandı ve yakıldı; buna karşın birçok okul, velilerin söz konusu kitapları kütüphanelerinden çıkarmaları yolundaki talebine inatla karşı durdu.
13. Alis Harikalar Diyarında – Lewis Carroll
Carroll’ın 1865 tarihli kitabı çoğu okur için çocukların imgelemini kuşaklar boyunca cezbeden, zarif bir keşif öyküsüdür. Ne var ki Çin’de tehlikeli ölçüde tahripkâr özellikler taşıdığına kanaat getirilen kitap bilinç dönüştürücü maddelere yaptığı anıştırma gerekçesiyle değil, hayvanlarla konuşma faslı nedeniyle 1931 yılında Hunan eyaletinde yasaklandı. Vali Ho Chien’e göre, havyanlarla insanoğlunu aynı seviyeye koymak “felaket” bir şeydi.
