Eylem Güngör
İstanbul’da bu yıl üçüncüsü düzenlenen World Policy Forum’a konuk olan Ortadoğu uzmanı Fawaz Gerges, bölgede yeni bir dönemin doğum sancısı yaşandığına vurgu yaparak, “Ortadoğu artık eskisi gibi olmayacak” yorumunda bulundu.
Dünyanın en prestijli üniversitelerinden London School of Economics’te (LSE) akademisyenlik yapan Lübnan asıllı Amerikalı yazar, Tunus’tan Suriye’ye kadar yaşanan halk ayaklanmalarının bölgede zihinsel bir kırılma yarattığını belirtti.
Arap Dünyası’nın, büyük bir yoksulluk ile boğuştuğu bir dönemde, devleti "ömür boyu cumhurbaşkanlarından" geri almak için bir haysiyet ayaklanması içinde olduğunu savunan Gerges, “Çalkantılar ve dramatik manşetler sizi yanıltmasın. Suriye infilak etti, Mısır’ın önünde çok ciddi sorunlar var. Geçiş dönemi zaman alıyor, burada on yıllardan bahsediyoruz. Ancak tarihin çarkları döndü, hem de daha ilerici bir istikamete doğru” dedi.
Gerges ayrıca tüm bu değişimlerin, Birinci Dünya Savaşı ile birlikte bugünkü Ortadoğu’nun sınırlarının çizildiği sürecin başlangıcının yüzüncü yıl dönümünde gerçekleştiğini de dikkat çekti.
150 milyon kişi yoksulluk sınırı altında
Konuşması boyunca Arap halklarının fakirleştirildiğini vurgulayan Gerges, Ortadoğu’da 150 milyonu aşkın kişinin yoksulluk sınırı altında yaşadığını belirtti. "Oysa Arap Dünyası Batılı ekonomik kuruluşlara 300 trilyon dolar yatırım yaptı. Okumuş gençler arasında işsizlik oranına baktığınızda, yüzde 40-50 gibi bir rakamla karşılaşıyorsunuz" diyen Gerges, bölgedeki devletlerin çöküşünün en önemli sebebinin mezhepsel çatışmalardan ziyade, giderek artan gelir eşitsizliği olduğunu savundu.
Ortadoğu’nun geleceğinin masaya yatırıldığı oturumun diğer konuşmacılarından, Amerikan Ulusal Savunma Üniversitesi öğretim görevlisi Hassan Abbas ise Ortadoğu coğrafyasında halkların otoriteye meydan okumasının olağanüstü bir cesaret örneği olduğunu söyledi. Abbas, bu çalkantılı dönemin sonunda bölgedeki güvenliğin artacağını da savundu. Neredeyse her ülkede olumlu gelişmelere tanık olduğunu da belirten Abbas "Suudi Arabistan’a gittiğimde gençleri gözlemledim. İnanın, yaptıkları faaliyetler son derece pozitif" dedi.
Suriye geçici hükümeti Başbakanı Gassan Hitto’nun danışmanlarından Muhammed Sabra ise Batı ülkelerinin, özellikle İsrail ile olan işbirliklerini gözetmek adına bölgedeki otoriter rejimleri desteklemesini eleştirdi. “Sırf bunun için bir diktatörün halkını öldürmesine izin veriyorlar” diyen Sabra ayrıca ABD’nin tutumunun aslında Rusya’dan farksız olduğunu savundu.
Gerges de ABD ve İsrail’in bölgedeki gelişmelerden "ders çıkarmadıklarını" belirtti. ABD Başkanı Barack Obama’nın bir yandan Arap ülkelerinin kendi kaderini tayin etme hakkını tanırken, diğer yandan Filistinlilerin bağımsızlık için beklemeleri gerektiğini söylemesinin çetin bir çelişki yarattığını ifade eden Gerges, İsrail’in ise "bir kalede yaşayamayacağını ve gerçekleri kabul etmesi gerektiğini" söyledi.
