Eski ABD Başkanı Richard Nixon'un Danışmanı Robert Dickson Crane, "Osmanlı İmparatorluğu'nun bilgeliğine geri dönmemiz lazım. Ancak bu şekilde liderlik edilebilir. Bir Türk modeli geliştirerek Atlantik'ten Çin'e kadar bu şekilde olabilir." dedi.
İstanbul'da düzenlenen "Düzen ve Kaos Arasında Bir Dünya: Birinci Cihan Harbi'nden 100 Yıl Sonra" başlıklı oturuma katılan Crane konuşmasında, "1648'den beri uluslararası kanunda halkların mevcudiyeti yok. Ama Osmanlı'da vardı. İnsanlar temelde özerktiler. Kimliklerini tehdit altında hissetmezlerdi. ABD tüm dünyadaki insanların kimliğini tehdit ediyor. Biz Avrupalılar yapay devletleri oluşturduk. Millet oluşturmaya çalıştık. Mevcut milletleri yok etmektir bu. Osmanlı İmparatorluğu'nun bilgeliğine geri dönmemiz lazım. Ancak bu şekilde liderlik edilebilir. Bir Türk modeli geliştirerek Atlantik'ten Çin'e kadar bu şekilde olabilir" ifadelerine yer verdi.
BMM Başkanı Binali Yıldırım'ın konuşmasından son derece etkilendiğini dile getiren Crane, "Adaletten bahsetmek istiyorum. Barış, refah ve özgürlük hepsi adaletin ürünüdür. Aynı şekilde adalet de bunların ürünüdür. Bir uyum ve etkileşim var aralarında. Dünyadaki problemlerden birisi uyumsuzluk. Adalet konusu çok önemli. Benim mesleğim özellikle yargı ve devlet yapılarının ötesinde bütün medeniyetleri incelemişliğim var." diye konuştu.
Türkiye'nin yeniden model olabileceğini belirten Crane konuşmasına şöyle devam etti:
"Türkiye yeniden model olabilir. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 10 gün önce BM Genel Kurulunda konuştu. Servet uçurumuna dikkati çekti. Bu bütün terörizm açısından sebeplerin en büyüğü. Tamamen yeni bir sistem lazım. Para ve bankacılık konusunda. İslami bankacılık da bunun parçası olmalı. Eğer Türkiye burada bir lider olabilirse o zaman bir modelimiz olur. Bütün dünya için model olabilir." ifadelerini kullandı.
"Osmanlı sömürgeciliğinden bahsedemeyiz"
TRT World Sunucusu Ghida Fakhry'nin moderatörlüğünü yaptığı oturumda Princeton Üniversitesi Tarih Profesörü Şükrü Hanioğlu ise görüşlerini şöyle dile getirdi: "Osmanlı sömürgeciliğinden bahsedemeyiz. Kolonyal bir imparatorluk değildi. Avrupa'dakiler gibi değildi. Aslında çok dilli ve çok etnik kökeni olan imparatorluktu. Yönetirken sömürgeci bir imparatorluk gibi yönetmedi. Bunu netliğe kavuşturmamız lazım. Osmanlı'nın Ortadoğusuna bakmak gerekir. 1914'te burada tek bir yönetim tarzından bahsedemeyiz. Osmanlı Ortadoğusunda insanlık tarihinin en büyük çatışması 1. Dünya Savaşı başlamadan önce 4 farklı siyasi düzenleme yapılmıştı. Eyaletler doğrudan İstanbul tarafından yönetiliyordu. Hukuki olarak özerk bazı bölgeler vardı. Nominal Osmanlı kanunları uygulanıyordu."
Neo Osmanlı söylemini ciddiye almadığını ifade eden Hanioğlu: "Yeni bir Osmanlı konusuna katılmıyorum. Çünkü Osmanlı bugün yok. Türkiye bir ulus devlet. O boşluğu dolduramaz. İstanbul çok uluslu bir imparatorluğun başkentiydi. Türkiye ve Osmanlı arasında kıyaslamak yapmak o kadar kolay ki. Türkiye Osmanlı'dan sonra ortaya çıkan bir devlet. Tek devlet değil, Osmanlı'dan sonra 27 devlet çıktı Osmanlı coğrafyasında. Türkiye'yi Osmanlı ile kıyasladığımızda elmalarla portakalları kıyaslıyor oluruz. Osmanlı sultanı halifeydi aynı zamanda. Türkiye'nin o tarz bir rol oynamasını beklemek pek adil değil. O nedenle bu Neo Osmanlı söylemini çok ciddiye almıyorum" dedi.
