Barış yanlısı haber yapmanın püf noktaları
1- Bir çatışmayı sadece iki tarafın çatışması gibi göstermekten kaçının. Çünkü, iki tarafın çatışması gibi gösterildiğinde bunun mantıksal sonucu birinin kazanması ve diğerinin kaybetmesidir. Barış yanlısı bir gazetecinin yapabileceği, iki taraf yerine farklı hedefler peşinde koşan pek çok küçük grubun varlığına dikkat çekmektir.
2- ‘Ben’ ve ‘öteki’ gibi keskin ayrımlar yapmaktan kaçının. Böyle yapıldığında, diğer taraf bir ‘tehdit’ ya da uygar olmayan şeklinde kurulacak ve bu da şiddeti haklılaştırmada kullanılacaktır. Bunun yerine, ‘ben’ içinde ötekini arayın...vd.
3- Çatışma sanki sadece şiddetin meydana geldiği zamanda ve yerde cerayan ediyormuş gibi davranmaktan kaçının. Bunun yerine, çatışmanın diğer yer ve zamanlarda insanlar için izlerini sürmeye, sonuçlarını öngörmeye çalışın.
4- Bir şiddet eylemini ya da şiddete dayalı politikayı sadece görünür etkileri açısından değerlendirmeyin. Görünmeyen etkileri hakkında da haber yapma yollarını arayın, örneğin psikolojik hasar ve travmanın uzun dönemli sonuçları gibi, şiddete maruz kalanların gelecekte şiddet uygulayacağı ihtimali gibi.
5- Tarafları, sadece liderlerinin alışılmış taleplerini içeren açıklamaları yeniden ifade ederek tanımlamaktan kaçının. Daha derinlikli hedefler güderek, gündelik hayatta çatışmadan insanların nasıl etkileneceğini, insanların neyi değiştirmek istediğini, liderler tarafından açıklananın bu istenen değişiklikleri elde etmenin tek ya da en iyi yolu olup olmadığını sorgulayın.
6- Sürekli taraflar arasındaki farklılıklara odaklanmak yerine, onların ortak zeminine ilişkin bilgileri ortaya çıkarabilecek sorular sormaya çalışın.
7- Sadece şiddet eylemini iletip, ‘korkunç’ durumu tanımlamakla yetinmeyin.
8- Birisini şiddeti başlatmaktan ötürü suçlamayın. Onun yerine, nasıl ortak meselelerin hiçbir tarafın istemediği sonuçlara yol açabileceğini görmeye çalışın.
9- Sadece bir tarafın acı ve korkularına odaklanmayın. Bu, iyi adamlar ve kurbanlar şeklinde tarafları ayırır ve kötüleri cezalandırmayı bir çözüm olarak sunar. Bunun yerine, tüm tarafların acı ve korkularının eşit derecede haber değeri olduğu bir yaklaşımı benimseyin.
10- İnsanların başına gelenler hakkında duygusal sözcüklerle tanımlamalar yapmaktan kaçının.
11- Barbar, kaba, zorba gibi sıfatlar kullanmaktan kaçının. Çünkü, bu sıfatlar bir tarafın yaptığını diğer tarafın gözünden tanımlar. Bu ise, gazetecinin bir tarafı tutmasına ve şiddetin tırmanmasını haklılaştırmasına neden olur. Bunun yerine, diğer kişilerin yaptığı tanımlamaların güvenilirliği hakkında mümkün olduğunca bilgi verin.
12- Terörist, fanatik, köktendinci gibi tanımlamalar kullanmaktan kaçının. Zira bu tanımlamalar ‘onlar’a ‘biz’ tarafından atfedilen tanımlamalardır. Kimse kendini böyle tanımlamaz. Böyle yapıldığında, bu ‘akıl dışı’ insanlarla uzlaşmak, anlaşmak da imkansız görünür.
13- Fikirleri ve iddiaları gerçekmiş gibi öne sürmekten kaçının. Bunun yerine, izleyici/ okuyucunuza kimin ne söylediğini söyleyin.
14- Liderler tarafından imzalanan belgelerin (ateşkes, askeri zafer...vs) mutlaka barış getireceği yanılgısına kapılmayın. Bunun yerine, gelecekte insanları hala şiddet uygulamaya yöneltebilecek meseleler kalmışsa, onları haber yapın.
15- Sadece ‘bizim’ tarafımızdaki liderlerin çözüm önerilerini beklemeyin. Bunun yerine, nereden gelirse gelsin barış girişimlerini araştırın. Bakanlara, örneğin, radikal örgütlerin fikirleri hakkında ne düşündüklerini sorun. Sadece kurulu konumlarla uyuşmadı diye barış girişimlerini görmezden gelmeyin.
NOT: A.Ü. İletişim Fakültesi'nin internet sitesinden alındı. Jake Lynch ve Annabel McGoldrick'in www.mediachannel.org adresinde yayımlanan yazılarından kısaltarak çeviren Mine Gencel Bek.
