T24/ ANKARA
Kurban bayramında açıklandığı için hükümetin tepkisini çeken AB İlerleme Raporu’nda Anayasa Uzlaşma Komisyonu çalışmalarının yakından takip edildiği anlaşıldı. Anayasa çalışmasının kapalı oturumlarla yapılması eleştiri konusu oldu. Raporda, “Anayasa Uzlaşma Komisyonunun, dört siyasi partinin önerilerine odaklanan görüşmeleri kapalı oturumlar halinde gerçekleşmiştir. Komisyondaki tartışmaların veya Komisyona sunulan görüşlerin tutanakları yayımlanmamıştır. Usul ve izleme sürecine ilişkin şeffaflık ve Netlik (açıklık) sağlanamamıştır” ifadeleri yer aldı.
Anayasa ‘Kuvvetler ayrılığı’ sistemi sağlamalı
Raporda, yeni Anayasa ilişkin beklentinin çerçevesi de çiziliyor. “Anayasa; özgürlük, demokrasi, eşitlik, hukukun üstünlüğü ve azınlıklara mensup kişilerin hakları da dâhil olmak üzere insan haklarına saygıyı tam olarak güvence altına alan yeterli bir kuvvetler ayrılığı sistemi sağlamalıdır”
Venedik Komisyonu hatırlatması
AB, komisyonun, yeni anayasa yapılırken çok sayıda ülkenin bağlantı kurduğu Venedik Komisyonu’nun önemine dikkat çekti ve “Komisyon, Venedik Komisyonu ile henüz istişarede bulunmamıştır” dendi. Raporun Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na ilişkin bölümü şöyle.
60 madde üzerinde uzlaşma sağlandı
AnayasaYeni Anayasa çalışmaları, dört siyasi partinin eşit oranda temsil edildiği TürkiyeBüyük Millet Meclisi (TBMM) Anayasa Uzlaşma Komisyonunda yürütülmüştür. Paydaşlarla yapılanistişarenin ilk aşamasında, Komisyon üyeleri’nin, Türkiye çapında sivil toplum platformlarıtarafından düzenlenen kamuya açık etkinliklerde yer almaları tartışmaları canlandırmıştır.Komisyon tarafından, ilke olarak, temel hak ve özgürlüklerin korunmasına yönelik bir dizihüküm dâhil olmak üzere yaklaşık 60 madde üzerinde uzlaşılmıştır.
Genelkurmay Başkanlığı’nın bağlanması
Taraflar, ayrıca baştaGenelkurmay Başkanlığının Milli Savunma Bakanlığına bağlanması ve anayasal bir kurum olanYüksek Öğretim Kurulu’nun yerini daha bağımsız bir yapıya bırakması gibi tartışmalı bazı konularüzerinde de uzlaşma sağlamıştır.
Oturumlar kapalı gerçekleştirildi
Anayasa Uzlaşma Komisyonunun, dört siyasi partinin önerilerine odaklanan görüşmeleri kapalıoturumlar halinde gerçekleşmiştir. Komisyondaki tartışmaların veya Komisyona sunulangörüşlerin tutanakları yayımlanmamıştır. Komisyon, Venedik Komisyonu ile henüz istişaredebulunmamıştır.Kuvvetler ayrılığı konusu veya Kürt yanlısı Barış ve Demokrasi Partisinin (BDP) temeltaleplerinden olan etnik referanslar içermeyen yeniDin-devlet ilişkisi maddesinde uzlaşma olmadı.
Bir vatandaşlık tanımı yapılması gibi kilitönem arz eden siyasi konularda uzlaşma sağlanamamıştır. Diğer tartışmalı konular arasında, anadilde eğitim, eşitlik ve ayrımcılıkla mücadele, din-devlet ilişkisi ile ilgili konular, mevcutAnayasa’nın “değiştirilemez” ilk üç maddesinin olası değişikliği ve yerinden yönetimbulunmaktadır.
Pozitif ayrımcılık düzenlemeleri hayata geçmedi
2010’da yapılan Anayasa değişikliklerinin uygulanması, Eylül 2012’de yürürlüğe giren veAnayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapma hakkı tanıyan mevzuat ve Ekim ayında kabuledilen özel sektör çalışanlarına toplu sözleşme, grev ve lokavt hakkı tanıyan kanun ile devametmiştir. Ancak kişisel verilerin korunması ve askeri yargıya ilişkin kilit önemi haiz uygulamayayönelik kanunlar ile toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik edecek pozitif ayrımcılığa yöneliktedbirlere içeren kanunlar halen yürürlüğe girmemiştir.
Yeterli bir kuvvetler ayrılığı sistemi sağlanmalı
Sonuç olarak, partiler arası TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu çalışmaları devam etmiştir. Ancak, uzlaşı yalnızca 60 madde ile sınırlı kalmış; usul ve izleme sürecine ilişkin şeffaflık ve Netlik sağlanamamıştır. Anayasa; özgürlük, demokrasi, eşitlik, hukukun üstünlüğü ve azınlıklaramensup kişilerin hakları da dâhil olmak üzere insan haklarına saygıyı tam olarak güvence altınaalan yeterli bir kuvvetler ayrılığı sistemi sağlamalıdır. Venedik Komisyonu ile yapılabilecekistişarelerin söz konusu çalışmalara faydası olacaktır. 2010 yılı Anayasa değişikliklerininuygulanması için adımlar atılmıştır.
