Kaptan June Haimoff 92 yaşında. İztuzu kumsalındaki işletmelerin özelleştirilmesine karşı çıkanların eylemlerine soğuk havaya aldırmadan o da destek oldu. İztuzu’nda yaşananları konuşmak için Hürriyet gazetesinden Banu Şen’le Dalyan’da buluşan June Haimoff, hâlâ aynı aşkla 40 yıl önce geldiği kumsalı ve caretta’ları anlatıyor.
June Haimoff, teknesiyle Temmuz 1975’te Muğla’nın Dalyan sahilindeki küçük balıkçı kasabasına yanaştığında, hiçbir zaman kopamayacağı o dünyaya girdiğini bilmiyordu. 1984’ten itibaren ise artık İztuzu plajındaki barakasında yaşıyordu ve yöre halkı onu “Kaptan June” diye çağırıyordu. Bu dönemde, geceleri yumurta bırakmak için kumsala gelen deniz kaplumbağaları caretta caretta’larla karşılaştı.
Otele karşı çıkmıştı
O günden bugüne caretta caretta’ların annesi oldu. Onların yuvalama ve yaşam alanı olan İztuzu Sahili’nde 1988’de otel yapılmak istendiğini öğrendiğinde ise bir kampanya başlatarak dünyanın ilgisini bu kumsala çekti ve otel yapma girişiminin durdurulmasını sağladı. Ankara’da dönemin Başbakanı Turgut Özal ile görüşen Haimoff, Özel Çevre Koruma Kurumu’nun kurulmasında önemli rol oynadı. Kaplumbağa Koruma Vakfı’nın kurucusu, Dalyan kaplumbağalarının annesi oldu.
Çocuğum yok ama...
92 yaşındaki June Haimoff bugün özelleştirme tehlikesi altındaki İztuzu kumsalını korumak için mücadele ediyor. İşletmelerin özelleştirilme sürecinin sonuçlarını sıraladıktan sonra duygularını gözleri dolu sesi titreyerek şu sözlerle ifade etti: “Hiç anne olmadım ama kendimi bir anne gibi hissediyorum. Çocukları tehlikede olan bir anne gibi hissediyorum... Üstelik onlar kaplumbağaların çocukları değil insanoğlunun çocukları. Buraya gelen aileler bize hep çocukları bu plajda doğayı anladığı, kaplumbağaları tanıdığı ve güvende oynadıkları için teşekkür etti. Belki de dünyanın bir köşesinde yumuşak meltemlerin estiği, dokunulmamış başka bir kumsal daha vardı. Böyle bir yerin olduğuna ve orada kaplumbağanın sesinin duyulacağı umudunu taşıyorum. Ağlamayı biliyorum, kolayca ağlayabilirim ama şimdi ağlamayacağım.”
Rahatsız edilmesinler
June işletmelerin özel şirkete verilmesine neden karşı çıktıklarını da şöyle anlatıyor: “1984’te Dalyan plajında bir akşam dişi bir kaplumbağa görünce önce kalbimin atışı, peşinden de hayatım değişti. Dalyan’a yerleştim. Burası hem Akdeniz hem de dünya için çok önemli bir sahil. Eşsiz bir delta. Kaplumbağalar için tüm doğal elemanlar var. Yol yok, ışık yok, gürültü yok. Kaplumbağalar üç şeyden korkar. İnsan, ışık ve ses. Şimdiye kadar hiç rahatsız edilmediler. 1998’den bu yana bariyer kapalıydı. Gecenin sessizliğinde kaplumbağalar gelsin diye. Bunlardan haberi olmayan bir grup insan var. Yatırımcı, emlakçı...”
Bir daha dönmezler
“İngilizler ve Türk ortakları var. Türk ortakları Ramazan Oruç’u iyi tanıyorum, ben buraya geldiğimde halı dükkanı vardı. Düşman değiliz ama plajı işletebilecekleri konusuna katılmıyorum. Elektriği kapatacaklar mı, restoran akşam çalışacak mı, ses, müzik? Nasıl bir anlaşma yaptıklarını bilmiyoruz? Bunun gibi bir sürü soru var. Paranın önemli olduğunu düşünüyorlar. Bunu anlayamıyorum. 30 sene önce buraya geldiğimde yerel aileler ve birkaç baraka vardı. Doğru turizm burayı değiştirdi. Eğer korumacılık olmasaydı Dalyan Marmaris, Kuşadası turizmine dönerdi. Yine döner. Paraysa önemli olan, o plaj zarar gördüğünde önümüzdeki senelerde meydandaki kaplumbağa heykelini turistlere gösterirler. Ya da anahtarlıklarını, hediyelik eşyalarını. Çünkü carettalar giderse bir daha gelmez. Öyle bir içgüdüleri var ki anne kaplumbağa 25 yıl sonra, ‘Ben o plaja yumurtamı bırakmıştım’ diyor ve geliyor.”
Teknesiyle Ege’ye demir attı
June Haimoff, 1922’de İngiltere’nin başkenti Londra’nın doğusundaki Essex’te doğdu. Babası, ünlü bir petrol mühendisi idi. Babasının işi nedeniyle çocukluğu Uganda, İran, Irak’ta geçti. Gençliğinde opera şarkıcısı olmak için müzik, dans ve bale okuluna gitti, daha sonraları yağlıboya resim çalışmalarına başladı. İki evlilik yaptı. Haimoff soyadını taşıyan ikinci eşi ile ABD’de ve İsviçre’de yaşadı. Jet sosyetede yer aldı.
Kitap da yazdı
İkinci eşinden ayrıldıktan sonra satın aldığı bir balıkçı teknesi ile Ege’de seyahat etti ve Dalyan’a yerleşti. Kaplumbağa mücadelesini ve kazanılan zaferin öyküsünü 2002’de İngiltere’de yayınladığı ‘Captain June and the Dalyan Turtles’ kitabında anlattı. Dalyanlıların ‘Kaptan June’ diye hitap ettiği Haimoff, halen doğa bekçiliğini sürdürüyor. İztuzu Sahili’ndeki 25 yıl önce yaşadığı barakayı kurduğu Kaptan June Vakfı’na bağışlayan Haimoff ayrıca, İngiltere kraliçesi II. Elizabeth’in ‘Britanya Onur Listesi’nde yer alarak 2011’de onur rütbesi aldı.
